Cứu sống sản phụ ngừng tuần hoàn do tắc mạch ối

Sản phụ bị tắc mạch ối, ngừng tuần hoàn đã được các bác sĩ Bệnh viện Phụ Sản Trung ương cứu sống.

Cuộc chạy đua nghẹt thở để giành giật sự sống

Nằm trên giường bệnh sau gần tuần trở về từ cửa tử, gương mặt chị Lê Thị K.N (34 tuổi, Thanh Hóa) đã hồng hào hơn. Chị liên tục nói lời cảm ơn các bác sĩ, nhân viên y tế. Đây là lần thứ 3 chị mang thai, sinh con.

Cảm xúc vỡ òa khi biết tin vợ mình đã vượt qua cửa tử, chồng bệnh nhân N. chia sẻ: "Tôi đã chuẩn bị tinh thần cho tình huống xấu nhất. Những tưởng vợ tôi sẽ không thể quay trở về, nhưng kỳ tích đã xảy ra. Nhờ sự tận tâm, nỗ lực của các bác sĩ, vợ tôi đã được cứu sống. Gia đình tôi mãi mãi biết ơn."

Đến giờ phút này, khi vợ đã ổn định và có thể về bên gia đình, bên đứa con vừa chào đời, anh mới thực sự thở phào nhẹ nhõm. Những ngày qua là quãng thời gian đầy căng thẳng và lo âu, nhưng giờ đây, mọi thứ đã dần lùi lại phía sau.

Những trường hợp tắc mạch ối nặng nề như bệnh nhân N tỷ lệ tử vong có thể lên tới lên đến 85-95%.

Trước đó, bệnh nhân vào Bệnh viện Phụ Sản Trung ương theo dõi từ tuần thứ 32 của thai kỳ. Ngày 04/02/2025, bệnh nhân được các bác sĩ mổ lấy thai với chẩn đoán trước mổ là Thai lần 3, 38 tuần, rau tiền đạo trung tâm, rau cài răng lược trên nền mổ đẻ cũ, tăng huyết áp thai kỳ. Dự báo đây là một ca nhiều nguy cơ tiềm ẩn nên sau khi sản phụ lên phòng mổ, các bác sĩ đã tiến hành gây mê, đặt nội khí quản ngay từ đầu và kiểm soát các nguy cơ tai biến sản khoa.

Trong quá trình phẫu thuật từ lúc bắt đầu mổ lấy thai cho đến lúc đón con ra, bệnh nhân diễn biến hoàn toàn ổn định. Tuy nhiên, khi ê kíp tiến hành bóc rau, sản phụ đã đột ngột xuất hiện tím, kèm theo bão hòa oxy (SPO2) và huyết áp liên tục giảm xuống, không đáp ứng với thuốc vận mạch- trợ tim, có tình trạng rối loạn đông máu tiến triển.

Các bác sĩ nhanh chóng đánh giá, phân tích và nhận định đây là biểu hiện của tình trạng tắc mạch ối. Lập tức ê kíp phẫu thuật đã tiến hành báo động đỏ toàn bệnh viện, báo cáo ngay ban lãnh đạo gồm có TTND.GS.TS.BS. Nguyễn Duy Ánh - Giám đốc bệnh viện, PGS.TS Lê Hoài Chương - Phó Giám đốc bệnh viện, phụ trách chuyên môn phòng mổ, và PGS.TS. Hồ Sỹ Hùng - Trực thường trực bệnh viện. Rất nhanh chóng, nhân lực phòng mổ, các trung tâm, khoa phòng liên quan đã được huy động tối đa để tập trung vào cấp cứu kịp thời cho bệnh nhân.

Các bác sĩ nhanh chóng tiến hành cấp cứu ngừng tuần hoàn đồng thời cắt tử cung để cầm máu, cứu sống bệnh nhân bị tắc mạch ối.

Mặc dù được phát hiện, chẩn đoán sớm, xử trí tích cực ngay từ đầu nhưng bệnh nhân diễn biến cấp tính và nhanh chóng rơi vào tình trạng ngừng tim, tính mạng rơi vào tình trạng ngàn cân treo sợi tóc.

Không khí nghẹt thở khi đó có lẽ là khoảnh khắc không thể nào quên đối với BSCKII Bạch Minh Thu - Phụ trách Khoa Gây mề hồi sức và các thành viên tham gia ê kíp phẫu thuật, cấp cứu.

"Chúng tôi một mặt phân công nhiệm vụ, phối hợp nhịp nhàng, khẩn trương tiến hành cấp cứu ngừng tuần hoàn sao cho quy trình cấp cứu được thực hiện nhanh nhất có thể, tận dụng từng giây, từng phút cứu sống bệnh nhân. Mặt khác, liên tục báo cáo tình hình và thực hiện chỉ đạo của Ban lãnh đạo bệnh viện. Sau 30 phút cấp cứu ngừng tuần hoàn với 4 lần sốc điện phá rung kèm theo cắt tử cung, bệnh nhân có tái lập tuần hoàn tự nhiên, bắt đầu có nhịp tim trở lại, các thông số dần cải thiện. Thấy tim đập trở lại đó là niềm mơ ước của những người cấp cứu ngừng tuần hoàn như chúng tôi", bác sĩ Thu kể lại.

Đồng thời bác sĩ Thu cũng chia sẻ: "Điều tôi căng thẳng nhất là lúc cấp cứu ngừng tuần hoàn, ban đầu bệnh nhân kém đáp ứng và phải mất một thời gian dài mới có tim đập trở lại, như vậy cũng đồng nghĩa với việc bệnh nhân sẽ rơi vào tình trạng rối loạn chức năng rất nặng sau đó và cũng rất dễ tái ngừng tuần hoàn".

Những ngày hồi sức căng thẳng

ThS.BS. Trịnh Xuân Khánh, Bệnh viện Phụ Sản Trung ương - một trong các thành viên tham gia cấp cứu cho bệnh nhân từ đầu, chia sẻ: "Sau khi tái lập tuần hoàn tự nhiên, bệnh nhân rơi vào tình trạng toan chuyển hóa nặng, rối loạn đông máu trầm trọng, mặc dù huyết áp được duy trì nhưng bệnh nhân phải dùng các thuốc vận mạch - trợ tim liều rất cao. Tuy bước đầu cấp cứu thành công, nhưng bệnh nhân được nhận định sẽ bước vào giai đoạn nặng nề về hồi sức sau ngừng tuần hoàn với hậu quả của hội chứng tái tưới máu, suy đa tạng, toan chuyển hóa và rối loạn động máu khó khống chế sau đó khi các xét nghiệm trả về với kết quả rất không khả quan".

Là người được điều động, cắt cử theo dõi và hồi sức cho bệnh nhân, bác sĩ Khánh cùng ê kíp hồi sức cũng đã phải trải qua những ngày vô cùng căng thẳng. Tuy nhiên mọi sự cố gắng đều được đền đáp, tình trạng bệnh nhân dần đáp ứng với điều trị và tiến triển tốt.

Kể lại về quá trình hồi phục của bệnh nhân, bác sĩ Khánh cho biết: "Nhờ có sự quan tâm, chỉ đạo và giúp đỡ tối đa của Ban Giám đốc bệnh viện, các phòng ban chức năng và sự cố gắng của toàn bộ nhân viên y tế, sau khi hồi sức tích cực, bệnh nhân có diễn biến tốt dần, tỉnh táo, huyết động dần ổn định và cắt được các thuốc vận mạch – trợ tim, không còn rối loạn toan – kiềm và đông cầm máu, chức năng các tạng trong kiểm soát"

Bệnh nhân được theo dõi chăm sóc hồi sức tích cực chặt chẽ để đảm bảo không tái ngừng tuần hoàn.

Ngày bệnh nhân được cai thở máy và rút bỏ ống nội khí quản là ngày vui mừng vỡ òa mà có lẽ không ai có thể ngờ tới đối với gia đình bệnh nhân cũng như các y bác sĩ.

"Chúng tôi triển khai đánh giá chức năng và mức độ tổn thương các tạng từ thần kinh, tim mạch, hô hấp, thận tiết niệu, gan mật tới các cơ quan khác một cách tỉ mỉ và cẩn thận. Đến khi xác nhận đủ các điều kiện và tiêu chuẩn, chúng tôi thực hiện cai thở máy và rút nội khí quản cho bệnh nhân", bác sĩ Khánh kể lại.

Sau 4 ngày được chăm sóc hồi sức tích cực, đến hiện tại bệnh nhân đã được rút bỏ các dẫn lưu và các loại sonde, đã tự ăn uống đường miệng, đứng dậy đi lại tập phục hồi và tiếp xúc mẹ - con.

"Bệnh nhân ngừng tuần hoàn thì tổn thương não thường sẽ rất lớn và tỷ lệ thuận với thời gian thiếu máu não. Ngay từ lúc bắt đầu tiếp cận, hồi sức bệnh nhân, tất cả chúng tôi đều rất lo lắng. Chúng tôi không nghĩ rằng một trường hợp ngừng tuần hoàn do tắc mạch ối, cấp cứu trong 30 phút cộng với 4 lần sốc điện phá rung mà bệnh nhân có thể tái lập tuần hoàn tự nhiên và đặc biệt là không để lại di chứng về thần kinh. Đến giờ này chúng tôi bắt đầu trút bỏ được nỗi lo lắng" – Bác sĩ Khánh chia sẻ.

Trường hợp nào có nguy cơ tắc mạch ối cao?

Tắc mạch ối (Amniotic Fluid Embolism: AFE) là khái niệm về một cấp cứu sản khoa rất hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm cho tính mạng của cả người mẹ và thai nhi. Trong gần 30 năm công tác tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương, sản phụ Lê Thị K.N là trường hợp thứ 2 mà BSCKII Bạch Minh Thu tiếp nhận và xử lý có tình trạng ngừng tim do tắc mạch ối nặng như vậy.

Đây là 1 trong những tai biến sản khoa hiếm gặp, tuy nhiên khi gặp những trường hợp này tỷ lệ tử vong của bệnh nhân rất cao. Theo y văn thế giới tỷ lệ tử vong thay đổi từ 10-90%, tuy nhiên phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của mỗi ca bệnh. Trước đây, khi y học chưa phát triển với đầy đủ trang thiết bị hiện đại, những trường hợp tắc mạch ối nặng thường khả năng cứu sống rất thấp.

"Những trường hợp tắc mạch ối nặng nề như trường hợp này, tỷ lệ tử vong có thể lên tới 85-95%. Đặc biệt, những trường hợp này nếu sống sót thì có thể 85% tổn thương thần kinh không hồi phục vì thiếu oxy não. Tuy nhiên, đến hôm nay, vấn đề thần kinh bệnh nhân này đã gần như hồi phục hoàn toàn, đó là điều kỳ diệu" – Bác sĩ Thu cho hay.

Tắc mạch ối là một biến chứng sản khoa vô cùng nguy hiểm. Ảnh minh họa

Theo các bác sĩ, nguy cơ tắc mạch ối thường xảy ra ở sản phụ là những phụ nữ có các yếu tố nguy cơ cao như tuổi cao > 35, sinh đẻ nhiều lần, có tiền sử can thiệp thủ thuật – phẫu thuật tại tử cung, ối vỡ sớm – vỡ non, chuyển dạ kéo dài, có rau tiền đạo, rau cài răng lược, đa ối, đa thai hay có các bệnh lý nền như đái tháo đường, tăng huyết áp,… Càng nhiều yếu tố nguy cơ thì tỷ lệ mắc càng cao.

Do đó, các bác sĩ cũng khuyến cáo phụ nữ khi mang thai nên đi khám thai đầy đủ, quản lý thai nghén định kỳ, siêu âm thai, xét nghiệm máu và nước tiểu theo đúng hướng dẫn và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa có kinh nghiệm. Khám thai sẽ giúp bác sĩ phát hiện sớm các bất thường về sức khỏe mẹ và thai, để cảnh báo và có cách hỗ trợ cho thai phụ.

Những trường hợp đặc biệt, thuộc diện nguy cơ cao thì nên theo dõi ở những cơ sở có đủ phương tiện hồi sức cấp cứu tốt. Nên lựa chọn các bệnh viện, trung tâm sản phụ khoa uy tín, đảm bảo về chuyên môn sẽ để giúp sản phụ vượt qua cuộc chuyển dạ thành công, hạn chế tối đa các tai biến sản khoa không mong muốn. Mặc dù không dự phòng được nhưng các bệnh viện đều có sự chuẩn bị đầy đủ trang thiết bị, máy móc, phương tiện khi có tình huống cấp cứu xảy ra.

Các bác sĩ cũng cho biết, Bệnh viện Phụ Sản Trung ương là một bệnh viện hàng đầu về sản phụ khoa, có đầy đủ nhân lực, trang thiết bị và phương tiện để khám, quản lý thai và điều trị các vấn đề về sản và phụ khoa, là địa điểm tin cậy cho nhân dân tới khám chữa bệnh.

Bài và ảnh: Thanh Đào