Con người sống thọ nhờ đậu thế nào?

Sống thọ nhờ đậu

Chú trọng vào thực phẩm thực vật được chế biến tối thiểu nhất quán với các nghiên cứu trên những người sống thọ được tiến hành cách đây hơn một thế kỷ, bao gồm các nghiên cứu trên những người sống trăm tuổi thời hiện đại.

Trong tất cả các loại thực vật, đậu xuất hiện thường xuyên nhất như là viên gạch nền trong chế độ ăn của những người trăm tuổi, cũng như người dân cả năm vùng xanh trên thế giới.

Một bài báo có tiêu đề “Họ đậu: Yếu tố dự báo thuộc chế độ ăn quan trọng nhất về khả năng sống sót ở người cao tuổi thuộc các dân tộc khác nhau” (Legumes: The Most Important Dietary Predictor of Survival in Older People of Different Ethnicities) đã trình bày chi tiết một nghiên cứu xem xét năm đoàn hệ ở Australia, Hy Lạp, Nhật Bản và Thụy Điển.

Trong số các yếu tố thực phẩm được điều tra, yếu tố duy nhất được phát hiện có tương quan nhất quán và đáng kể với sống thọ hơn là lượng đậu tiêu thụ, cho dù đó là người Thụy Điển ăn đậu pinto và đậu tách, người Nhật ăn đậu nành hay người Hy Lạp ăn đậu lăng, đậu gà và đậu trắng.

Ăn đậu mỗi ngày có tác dụng lớn với sức khỏe. Ảnh: Today.com.

Các nhà nghiên cứu đã xác định ăn thêm mỗi 20 gam đậu mỗi ngày giảm 8% nguy cơ tử vong, tương đương khoảng hai muỗng canh. Điều này nhất quán với dữ liệu từ Nghiên cứu gánh nặng bệnh tật toàn cầu cho thấy khi xem xét tất cả các loại thực phẩm, ăn nhiều đậu hơn sẽ giúp đạt được mức tăng tuổi thọ lớn nhất.

Ở Mỹ, trong hơn một thập kỷ nay, chính phủ liên bang đã khuyến khích người Mỹ xây dựng những bữa ăn lành mạnh bằng chiến dịch MyPlate sử dụng hướng dẫn trực quan về một đĩa ăn tối. Rau củ và ngũ cốc nguyên hạt nên chiếm phần lớn lượng calo, trái cây và đạm chiếm phần còn lại. Họ đậu được đối xử đặc biệt, thuộc cả nhóm đạm và nhóm thực vật.

Họ đậu rất giàu đạm, kẽm và sắt, không thua gì các nguồn đạm khác như thịt, trong khi rất nghèo natri và chất béo bão hòa và không có cholesterol. Nhưng chúng cũng rất giàu các dưỡng chất có nhiều trong giới thực vật, như chất xơ, kali và folate, khiến đậu trở thành một trong những món hời lớn nhất về mật độ dinh dưỡng trên mỗi đôla.

Ở Costa Rica, các nhà nghiên cứu đã phát hiện những người ăn đậu mỗi ngày có nguy cơ đau tim thấp hơn 38% những người không ăn, và đó là đã tính đến chất béo bão hòa và cholesterol, nên kết quả này rõ ràng không phải chỉ vì ăn đậu thay vì ăn thịt bò.

Các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng cách đây khoảng 60 năm đã chứng minh chúng ta có thể giảm bớt các yếu tố nguy cơ tim mạch, như nồng độ cholesterol, huyết áp và chỉ dấu viêm, chỉ bằng cách ăn đậu, thường là khoảng một chén mỗi ngày trong 4-8 tuần.

Một nghiên cứu cho thấy ăn hai phần đậu trắng, đậu gà, đậu lăng và đậu tách mỗi ngày giúp cải thiện nồng độ cholesterol đáng kể đến mức nhiều người tham gia, từ 50 tuổi trở lên, đã ra khỏi phạm vi cần được kê đơn thuốc statin giảm cholesterol.

Hàng chục thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng phát hiện đậu nành giúp giảm cholesterol và huyết áp, nhưng tổng hợp từ hơn 60 thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng cho thấy các loại đậu khác cũng giúp giảm cholesterol, cũng như cải thiện đường huyết và nồng độ insulin. Bất chấp bằng chứng thuyết phục, các cuộc khảo sát cho thấy hầu hết người tiêu dùng Mỹ không biết đến những lợi ích này. Họ không biết về đậu!

Trong một số nghiên cứu, người ta đã thay thế thịt bằng đậu, khiến không thể tách bạch tác dụng do ăn nhiều đậu hơn với tác dụng do giảm ăn thịt. Tuy nhiên, ngay cả các nghiên cứu can thiệp cho đậu trắng, đậu gà hoặc đậu lăng “đọ sức” với các thực phẩm tốt cho sức khỏe khác, như ngũ cốc nguyên hạt, cũng cho thấy cải thiện nồng độ cholesterol, huyết áp và giảm cân.

Một nghiên cứu đặc biệt hữu ích đã thêm đậu gà vào chế độ ăn trong năm tháng, dẫn đến nồng độ cholesterol nhìn chung giảm từ mức điển hình ở các nước phương Tây (khoảng 206 mg/dL) xuống còn khoảng 160, gần với mức lý tưởng dưới 150.

Điều thú vị là nghiên cứu này được tiến hành ở miền bắc Ấn Độ, vì vậy nồng độ cholesterol của những người tham gia thực sự bắt đầu ở mức trung bình là 123. Chỉ sau khi thêm thật nhiều chất béo bão hòa vào chế độ ăn, họ mới có thể tăng nồng độ cholesterol lên mức điển hình của người Mỹ để kiểm tra tác dụng của đậu gà. Vì vậy, nếu giải pháp tối ưu là ăn uống lành mạnh hơn ngay từ đầu thì tại sao lại không ăn uống lành mạnh hơn với hummus - một chế độ ăn ít chất béo bão hòa và nhiều đậu?

Michael Greger/NXB Trẻ