Thuế đối ứng của ông Trump là gì và những nước nào có thể bị ảnh hưởng?

Tổng thống Donald Trump công bố kế hoạch áp thuế đối ứng vào ngày 13/2. Ảnh: Getty.

“Mọi quốc gia, và về cơ bản, khi họ đối xử công bằng với chúng tôi, chúng tôi cũng đối xử công bằng với họ”, ông Donald Trump nói với các phóng viên hôm 13/2 về kế hoạch áp thuế đối ứng với tất cả các quốc gia trên thế giới..

Vậy chi tiết kế hoạch của ông là gì và chúng có thể mang lại hậu quả gì?

Thuế đối ứng là gì?

Thuế nhập khẩu (tariff) là loại thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu từ một quốc gia khác. Còn thuế đối ứng (reciprocal tariffs) có thể hiểu là thuế có đi có lại, mà bản thân ông Trump đã giải thích khá cụ thể trong chiến dịch tranh cử: “Ăn miếng trả miếng, thuế trả đũa, với con số chính xác như nhau”.

“Không quan trọng đó là đối thủ chiến lược như Trung Quốc hay các đồng minh như Liên minh châu Âu, Nhật Bản hay Hàn Quốc”, một quan chức Nhà Trắng giấu tên nói với các phóng viên hôm thứ 13/2. “Mỗi quốc gia trong số đó đang lợi dụng chúng tôi theo những cách khác nhau và Tổng thống mô tả điều này là thiếu tính đôi bên cùng có lợi trong thương mại”.

Để thực hiện thuế đối ứng, Mỹ có thể tăng thuế nhập khẩu để phù hợp với mức mà các quốc gia khác áp dụng cho các sản phẩm của họ, và các quan chức cho biết thuế sẽ được áp dụng theo từng quốc gia.

Nhưng bên cạnh việc xem xét mức thuế mà các nước khác áp đặt lên hàng hóa Mỹ, kế hoạch của ông Trump cũng sẽ xem xét cả các yếu tố phi thuế quan như thuế giá trị gia tăng (VAT).

Bao giờ có hiệu lực?

Hiện tại, bản ghi nhớ của ông Trump đã kêu gọi Bộ trưởng Thương mại và Đại diện Thương mại Mỹ, tham khảo ý kiến của Bộ trưởng Tài chính và những bên khác, nghiên cứu vấn đề và đề xuất các biện pháp.

Ứng cử viên Bộ trưởng Thương mại của ông Trump, Howard Lutnick, hôm 13/2 cho biết rằng thuế đối ứng có thể có hiệu lực ngay từ ngày 2/4, sau khi các nghiên cứu về vấn đề này được hoàn tất.

Quan chức Nhà Trắng nói với các phóng viên rằng chính quyền sẽ bắt đầu bằng việc kiểm tra các quốc gia có thặng dư thương mại cao nhất hoặc mất cân bằng nghiêm trọng nhất với Mỹ.

Quá trình này có thể mất vài tuần hoặc vài tháng, và thuế đối ứng có thể được áp dụng theo các cơ quan pháp lý liên quan đến an ninh quốc gia, thương mại không công bằng hoặc quyền lực kinh tế khẩn cấp.

Christine McDaniel, nhà nghiên cứu cấp cao của Trung tâm Mercatus, cho biết: “Cho đến nay, nó có vẻ giống một lời mời đàm phán hơn”.

Nước nào sẽ chịu ảnh hưởng lớn nhất?

Các nhà phân tích của JPMorgan dự báo rằng thuế đối ứng có thể mở ra cơ hội tăng thuế trên diện rộng đối với các nền kinh tế thị trường mới nổi, nơi vốn áp mức thuế cao đối với các sản phẩm của Mỹ.

Nhà Trắng đề cập đến các quốc gia như Brazil và Ấn Độ khi công bố kế hoạch thuế quan mới nhất. Họ chỉ ra mức thuế ethanol của Mỹ là 2,5% trong khi Brazil áp thuế tới 18% đối với ethanol nhập khẩu từ Mỹ.

Các quan chức cũng nhắm vào Liên minh châu Âu, cho rằng mức thuế 10% mà khu vực này áp đặt với ô tô nhập khẩu là quá cao so với mức thuế 2,5% mà Mỹ áp dụng – và ông Trump gọi hành động này là “tàn bạo” về thương mại.

Tuy nhiên, các nhà phân tích đã chỉ ra rằng Mỹ áp mức thuế cao hơn đối với các sản phẩm khác như xe tải hạng nhẹ.

Mục tiêu của ông Trump là gì?

Maurice Obstfeld, thành viên cao cấp tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (PIIE), cho biết chính sách của ông Trump dường như nhằm mục đích khiến các nước "phân biệt đối xử theo hướng có lợi cho Mỹ".

Ông giải thích thêm: “Giả sử như việc Brazil sẽ giảm thuế đối với ô tô của Mỹ nhưng vẫn giữ nguyên mức thuế đối với tất cả ô tô nước ngoài”.

Các nhà phân tích cũng lưu ý rằng mối đe dọa về thuế quan tạo ra sự không chắc chắn, như một chiến thuật đàm phán. Điều này góp phần tạo ra tình trạng bất ổn đè nặng lên các doanh nghiệp Mỹ và nước ngoài.

Nhà Trắng hôm 13/2 không loại trừ khả năng sẽ áp dụng một loại thuế "phù hợp cho tất cả".

Huyền Chi