Thủ tướng: 'Nếu coi rủi ro trong khoa học công nghệ là học phí thì sẽ xử lý khác'

Sáng 15-2, Quốc hội thảo luận tại tổ Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị được triển khai quyết liệt. Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội nỗ lực trong thời gian ngắn để xây dựng nghị quyết trình Quốc hội xem xét, quyết định theo thẩm quyền.

Cần miễn trừ cho cả người thực hiện nếu xảy ra rủi ro

Thủ tướng nhấn mạnh: Muốn phát triển nhanh, bền vững thì dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là yêu cầu khách quan. Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho lĩnh vực này trước hết phải tháo gỡ thể chế để Nghị quyết 57 đi ngay vào cuộc sống. Tiếp sau đó phải sửa một loạt luật liên quan ngân sách, thuế, doanh nghiệp, khoa học công nghệ… trong năm nay và năm sau.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng cần bổ sung 5 cơ chế đặc biệt, đi kèm với đó là có công cụ đặc biệt để kiểm soát nhằm tránh vi phạm, tiêu cực, tham ô, tham nhũng, lợi ích nhóm.

Thứ nhất, phải có cơ chế đặc biệt cho phát triển kết cấu hạ tầng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vì hạ tầng này hiện còn rất yếu. Nguồn lực cần rất lớn nên phải có cơ chế huy động nguồn từ hợp tác công tư, từ DN, xã hội và người dân.

Thứ hai, cần cơ chế đặc biệt cho quản lý. Có ba phương thức Thủ tướng đề cập, đó là: đầu tư công – quản lý tư, đầu tư tư – sử dụng công và lãnh đạo công – quản trị tư.

Thứ ba là cơ chế đặc biệt cho nhà khoa học và công trình khoa học thương mại hóa được. Có thể phân cấp, phân quyền có thể đến các tỉnh, thành pố, bộ ngành, thậm chí tới các chủ thể có liên quan. Xóa bỏ cơ chế xin cho, giảm thủ tục hành chính mà quản lý hiệu quả tổng thể.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cũng cần xóa bỏ xin cho, giảm thủ tục hành chính. Ảnh: QH

Thứ tư, dự thảo mới đề cập miễn trừ trách nhiệm cho người soạn thảo chính sách, nhưng khâu thực hiện mới là khó, là yếu. Do đó, nếu không có cơ chế đặc biệt bảo vệ người thực hiện thì lại dẫn đến sợ trách nhiệm, đùn đẩy, không muốn làm. Thủ tướng cho rằng: Có lẽ phải thiết kế thêm cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi xảy ra rủi ro cho người thực hiện chứ không chỉ với người thiết kế chính sách, như thế mới toàn diện.

Thứ năm, phải có cơ chế đặc biệt thu hút nguồn nhân lực. Như thu hút nhân lực để phát triển DN tư nhân về khoa học công nghệ; thu hút nguồn nhân lực từ bên ngoài về Việt Nam, vào Việt Nam góp phần thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số bằng chính sách thuế, phí, nhà cửa, đất đai, visa, hợp đồng lao động…

“Chúng tôi cần nghiên cứu bổ sung, mong Ủy ban Thường vụ Quốc hội ủng hộ cho. Còn đương nhiên phải thiết kế công cụ đặc biệt để quản lý để không xảy ra vi phạm, tham nhũng, tiêu cực; nâng cao được hiệu quả” – Thủ tướng nói.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng cho rằng quá trình thực hiện để tạo đột phá về KHCN, ĐMST, CĐS thì phải chấp nhận rủi ro, chấp nhận thất bại, thậm chí phải trả giá nhưng quan điểm coi đó là học phí, để rồi giải quyết. Nếu quan niệm thất bại rồi trả giá là học phí thì, theo Thủ tướng, cách xử lý vấn đề sẽ khác đi.

“Loại trừ động cơ cá nhân, còn rủi ro mất mát do khách quan, người thực hiện vô tư trong sáng vì sự phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, vì sự phát triển của đất nước thì phải chấp nhận, coi đó như học phí để có thêm kinh nghiệm, bài học, bản lĩnh và trí tuệ để làm tốt hơn”, Thủ tướng Phạm Minh Chính nói.

Ban hành Nghị quyết để hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn coi đây là dự thảo “ăn ngay”. Tinh thần chỉ đạo của ông là Nghị quyết khi ban hành phải triển khai ngay được để Chính phủ có cơ sở hướng dẫn, tháo gỡ mọi khó khăn, vướng mắc.

Chủ tịch Quốc hội mong muốn các đại biểu Quốc hội chia sẻ với Đảng, Quốc hội, Chính phủ về Nghị quyết này. Ông thông tin, Nghị quyết lúc đầu dài 18 trang, nhưng sau khi Thường vụ Quốc hội thảo luận, ông có ý kiến thì đến nay Nghị quyết còn 11 trang.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định Nghị quyết này cũng có mục tiêu hỗ trợ tăng trưởng 8% năm 2025 và thúc đẩy kinh tế tư nhân. Ảnh: QH

“Tôi thấy có những điểm chung chung cần tiếp tục lược bớt để khi Quốc hội ban hành thì thực hiện được ngay. Còn những vấn đề thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng thì cho một khoản riêng”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Theo ông, nội dung Nghị quyết là những vấn đề đã chín, đã rõ, có thực tiễn chứng minh. Nếu Nghị quyết này được triển khai thì sẽ hỗ trợ rất tốt cho mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025. Bởi then chốt của tăng trưởng 8% chính là kinh tế tư nhân phải phát triển. Mà trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thì tư nhân đi đầu.

Chủ tịch Quốc hội khẳng định: “Những chính sách thực sự cấp bách cần phải được triển khai để hỗ trợ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đầu tư cho lĩnh vực này chính là đầu tư để đất nước phát triển trong trước mắt và giai đoạn 2026-2030”.

NHÓM PHÓNG VIÊN