Miễn trách nhiệm dân sự nếu xảy ra thiệt hại trong nghiên cứu khoa học

Tổ chức khoa học và công nghệ công lập được giao tự chủ ở mức cao nhất

Nghị quyết này quy định về thí điểm một số cơ chế, chính sách tháo gỡ chi tiêu tài chính từ ngân sách nhà nước (NSNN), hoạt động của tổ chức và nhân lực trong tổ chức KH&CN công lập, thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu và hoạt động KH&CN trong doanh nghiệp, công nghệ chiến lược; cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư, đấu thầu, tài chính và thử nghiệm có kiểm soát cho CĐSQG, phát triển hạ tầng số, công nghiệp công nghệ số chiến lược để tháo gỡ vướng mắc tạo cơ chế, chính sách vượt trội trong hoạt động KHCN, ĐMST&CĐSQG.

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng trình bày tờ trình về dự thảo Nghị quyết

Theo dự thảo Nghị quyết, tổ chức KH&CN công lập được nhà nước đầu tư và giao kinh phí thường xuyên để hỗ trợ, phát triển tổ chức; được giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm ở mức độ cao nhất.

Tổ chức KH&CN công lập được thành lập hoặc tham gia thành lập doanh nghiệp, tham gia góp vốn vào doanh nghiệp để thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ do chính cơ sở, tổ chức đó sở hữu, được giao đại diện sở hữu.

Viên chức, viên chức quản lý làm việc tại tổ chức KH&CN công lập được tham gia góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp và làm việc tại doanh nghiệp do tổ chức đó thành lập hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu do tổ chức đó tạo ra khi được sự đồng ý của người đứng đầu tổ chức.

Tổ chức, cá nhân hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ được miễn trách nhiệm dân sự trong trường hợp xảy ra thiệt hại cho Nhà nước trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, mặc dù đã thực hiện đầy đủ quy trình, quy định về nghiên cứu khoa học.

Tổ chức chủ trì nhiệm vụ KH&CN sử dụng ngân sách nhà nước (NSNN) trong quá trình triển khai đã thực hiện đầy đủ các quy định, quy trình nghiên cứu, nội dung thuyết minh nhưng không đi đến kết quả như dự kiến thì không phải trả lại kinh phí đã sử dụng.

NSNN sẽ ưu tiên cấp kinh phí để triển khai các nhiệm vụ KH&CN thông qua các quỹ KH&CN, gồm: quỹ phát triển KH&CN quốc gia; các quỹ phát triển KH&CN của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Về ưu đãi thuế, các khoản đầu tư, tài trợ của doanh nghiệp cho hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; kinh phí dành cho nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp được tính vào chi phí trừ khi xác định thu nhập chịu thuế doanh nghiệp bằng 100% chi phí thực tế của hoạt động này khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

Các khoản thu nhập từ tiền lương, tiền công và các khoản thu nhập khác từ thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ có sử dụng ngân sách nhà nước là các khoản thu nhập không chịu thuế thu nhập cá nhân.

Được phép chỉ định thầu đối với các gói thầu về chuyển đổi số quốc gia

Để thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, dự thảo quy định sử dụng ngân sách trung ương để đầu tư, mua sắm, thuê, duy trì, vận hành, bảo trì các nền tảng số, hệ thống thông tin quy mô quốc gia, quy mô vùng để sử dụng chung cho các cơ quan, tổ chức, bảo đảm hiệu quả và tránh lãng phí.

Chủ nhiệm Ủy ban Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy trình bày báo cáo thẩm tra.

Trong giai đoạn 2025 - 2026, người đứng đầu các Bộ, ngành, địa phương được phép áp dụng hình thức chỉ định thầu đối với các gói thầu thuộc các nhiệm vụ, dự án, hoạt động thuê dịch vụ công nghệ thông tin, chuyển đổi số để triển khai, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu dùng chung của bộ, ngành, địa phương…

Thẩm tra dự thảo Nghị quyết, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) cơ bản nhất trí phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng. Có ý kiến đề nghị bổ sung quy định trực tiếp liên quan đến nhà khoa học; bổ sung quy định huy động, sử dụng nguồn lực ngoài NSNN, ngoài khu vực công; bổ sung quy định áp dụng cơ chế tự chủ (Điều 4) và cơ chế thành lập, điều hành doanh nghiệp từ kết quả khoa học (Điều 5) đối với trung tâm đổi mới sáng tạo công lập.

Về cơ chế tự chủ của tổ chức KH&CN công lập (Điều 4), Ủy ban KH,CN&MT đề nghị làm rõ nội hàm của quy định “được giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm ở mức độ cao nhất” để thống nhất cách hiểu. Có ý kiến cho rằng, quy định cơ chế tự chủ về tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập thuộc thẩm quyền của Chính phủ, do đó, không cần quy định trong dự thảo Nghị quyết.

Đối với việc thành lập, điều hành doanh nghiệp từ kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ (Điều 5), Ủy ban KH,CN&MT đề nghị làm rõ quy định này có thể phát sinh rủi ro, xung đột lợi ích và thiếu cơ chế kiểm soát tài sản công.

Đối với việc chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ (Điều 6), cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ cơ quan nào quyết định cho tổ chức, cá nhân được miễn trách nhiệm dân sự; cần quy định để xác định được tổ chức, cá nhân đã làm, đã nỗ lực hết sức, đã thực hiện đầy đủ quy trình, quy định nhưng vẫn xảy ra rủi ro.

Dương An