Kinh tế xanh – Động lực mới cho Hà Giang từ tiềm năng du lịch

Tài nguyên thiên nhiên – Nền tảng vững chắc phát triển kinh tế xanh

Kinh tế xanh (green economy) được định nghĩa bởi Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) là một nền kinh tế giảm phát thải carbon, sử dụng hiệu quả tài nguyên và đảm bảo tính bao trùm xã hội. Nền kinh tế này thúc đẩy sự tăng trưởng về việc làm và thu nhập thông qua các khoản đầu tư công và tư nhân vào các hoạt động kinh tế, cơ sở hạ tầng và tài sản nhằm giảm phát thải, bảo vệ đa dạng sinh học, và ngăn ngừa tổn thất các dịch vụ hệ sinh thái. Đồng thời, nó nhấn mạnh vai trò của vốn tự nhiên như một tài sản kinh tế quan trọng, đặc biệt đối với cộng đồng nghèo dựa vào tài nguyên thiên nhiên để sinh sống

Một nền kinh tế xanh không thay thế khái niệm phát triển bền vững mà là một phần bổ sung, tạo ra trọng tâm mới về đầu tư, việc làm và kỹ năng nhằm mang lại kết quả xã hội và môi trường tích cực hơn. Nền kinh tế này cũng bao gồm các yếu tố chia sẻ, tái sử dụng tài nguyên, và hợp tác, nhằm giảm thiểu rủi ro môi trường và sự thiếu hụt tài nguyên.

Mô hình phát triển kinh tế xanh.

Hà Giang được biết đến với Cao nguyên đá Đồng Văn – công viên địa chất toàn cầu, thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm. Bên cạnh đó, những ruộng bậc thang Hoàng Su Phì, rừng nguyên sinh và hệ sinh thái phong phú chính là vốn quý để tỉnh phát triển các loại hình du lịch sinh thái và bảo tồn thiên nhiên.

Hà Giang, với những lợi thế độc đáo từ thiên nhiên và văn hóa, đang đứng trước cơ hội trở thành hình mẫu phát triển kinh tế xanh ở vùng núi phía Bắc.

Hơn 20 dân tộc thiểu số sinh sống tại Hà Giang mang đến những giá trị văn hóa độc đáo, từ lễ hội, kiến trúc, ẩm thực đến nghề thủ công. Du lịch trải nghiệm văn hóa bản địa không chỉ giúp gìn giữ di sản mà còn tạo thêm nguồn thu nhập bền vững cho cộng đồng.

Các sản phẩm như mật ong bạc hà, chè Shan tuyết và cam sành không chỉ có giá trị kinh tế mà còn là biểu tượng của nông nghiệp sạch. Với định hướng canh tác hữu cơ, các sản phẩm này có tiềm năng đáp ứng thị trường tiêu dùng xanh ngày càng tăng.

Trong xu hướng kinh tế toàn cầu, các quốc gia ngày càng tập trung vào phát triển bền vững, giảm thiểu tác động môi trường và thúc đẩy mô hình kinh tế xanh. Yêu cầu chuyển đổi này không chỉ nhằm giải quyết biến đổi khí hậu mà còn tạo cơ hội mới trong thương mại, công nghệ, và sáng tạo. Báo cáo của Ngân hàng Thế giới nhấn mạnh rằng các nền kinh tế phải xây dựng chuỗi giá trị bền vững, tận dụng công nghệ cao và tích hợp yếu tố "xanh hóa" vào các lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ.

Tại Việt Nam, phát triển kinh tế xanh đã được đưa vào chiến lược quốc gia với các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, thúc đẩy năng lượng tái tạo và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Trong bối cảnh đó, Hà Giang – một tỉnh miền núi giàu bản sắc văn hóa và tiềm năng du lịch, nổi lên như một điểm sáng cho phát triển mô hình kinh tế xanh gắn với du lịch và văn hóa cộng đồng. Việt Nam đã cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, tạo điều kiện cho Hà Giang thu hút đầu tư vào các dự án xanh. Cùng với đó, chính sách khuyến khích phát triển du lịch cộng đồng, bảo tồn thiên nhiên của chính phủ là nền tảng để tỉnh thực hiện các bước chuyển đổi xanh.

Lợi thế du lịch của Hà Giang

Hà Giang, một tỉnh nằm ở phía Bắc của Việt Nam, nổi bật với đặc điểm địa lý độc đáo và sự đa dạng về văn hóa, là một điểm đến đáng chú ý cho du lịch. Vùng đất này không chỉ hấp dẫn du khách nhờ vào cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn vì các giá trị văn hóa và lịch sử đặc sắc.

Cao nguyên đá Đồng Văn là một trong những di sản địa chất quan trọng của Hà Giang, được UNESCO công nhận là Công viên Địa chất Toàn cầu. Khu vực này đặc trưng bởi các khối đá vôi cao và những thung lũng sâu, được hình thành qua hàng triệu năm. Các yếu tố này không chỉ tạo ra những cảnh quan độc đáo mà còn góp phần vào sự phát triển du lịch mạo hiểm, đặc biệt là các tuyến đường như vòng cung Hà Giang và đèo Mã Pí Lèng, một trong những con đường đèo đẹp nhất Việt Nam.

Dốc Thẩm Mã, đường lên Cao nguyên đá Đồng Văn. Ảnh: Xuân Phúc

Một trong những điểm đáng chú ý khác của Hà Giang là Cột Cờ Lũng Cú, nằm ở điểm cực Bắc của Việt Nam. Đây không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là một địa điểm du lịch quan trọng. Việc leo lên đỉnh cột cờ không chỉ mang lại cái nhìn toàn cảnh về vùng đất phía Bắc mà còn giúp du khách hiểu rõ hơn về vị trí chiến lược của Hà Giang trong bối cảnh biên giới quốc gia

Về mặt văn hóa, Hà Giang là nơi sinh sống của nhiều dân tộc thiểu số, bao gồm H'mông, Tày, Dao, và Lo Lo. Các dân tộc này duy trì những nét văn hóa độc đáo qua các phong tục, trang phục và lễ hội. Du khách có thể tìm hiểu về các tập tục này qua các chợ phiên đặc trưng, chẳng hạn như chợ Meo Vac, nơi các dân tộc khác nhau tụ hội và giao thương hàng hóa. Những chợ phiên này không chỉ là cơ hội giao lưu thương mại mà còn giúp bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của các dân tộc bản địa

Lễ hội Hoa Tam Giác Mạch, được tổ chức vào tháng 11 hàng năm, là một trong những sự kiện văn hóa lớn của Hà Giang. Sự kiện này thu hút một lượng lớn du khách, cả trong nước và quốc tế, đến tham gia và chiêm ngưỡng vẻ đẹp của những cánh đồng hoa tam giác mạch nở rộ. Lễ hội không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp thiên nhiên mà còn góp phần thúc đẩy nền kinh tế du lịch và nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường

Ngoài các điểm đến và lễ hội, Hà Giang còn chú trọng phát triển các hình thức du lịch cộng đồng, đặc biệt là thông qua các mô hình homestay. Đây là cách giúp du khách trải nghiệm cuộc sống của người dân bản địa, đồng thời góp phần phát triển kinh tế bền vững. Những mô hình này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho cộng đồng mà còn giúp bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống

Với những đặc điểm tự nhiên và văn hóa đặc sắc, Hà Giang có tiềm năng lớn trong việc phát triển du lịch bền vững. Việc kết hợp giữa du lịch mạo hiểm, khám phá thiên nhiên, và trải nghiệm văn hóa cộng đồng không chỉ giúp bảo tồn các giá trị văn hóa mà còn thúc đẩy nền kinh tế địa phương phát triển trong dài hạn

Định hướng kinh tế xanh cho tương lai

Trong bối cảnh toàn cầu đang chứng kiến sự chuyển đổi mạnh mẽ sang các mô hình kinh tế xanh, Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế này. Báo cáo mới nhất của Ngân hàng Thế giới chỉ ra rằng các quốc gia, để thích ứng và phát triển bền vững, cần tập trung vào cải tiến công nghệ, xây dựng chuỗi giá trị bền vững, giảm phát thải, và thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn. Đây là những yếu tố cốt lõi giúp duy trì tăng trưởng kinh tế trong khi bảo vệ môi trường và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Xu hướng toàn cầu hiện nay nhấn mạnh sự dịch chuyển sang thương mại xanh, với các sản phẩm và dịch vụ được phát triển dựa trên nguyên tắc bền vững. Các nền kinh tế hàng đầu đã đặt mục tiêu giảm phát thải ròng, đẩy mạnh năng lượng tái tạo và xây dựng các mô hình kinh doanh thân thiện với môi trường. Chẳng hạn, các quốc gia châu Âu đang tiên phong trong việc phát triển giao thông xanh và các chuỗi cung ứng carbon thấp, trong khi Mỹ và Trung Quốc tập trung vào công nghệ xanh và phát triển năng lượng tái tạo quy mô lớn. Những chiến lược này không chỉ giúp đạt mục tiêu khí hậu mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh trong thị trường toàn cầu.

Đối với Việt Nam, báo cáo khuyến nghị cần tận dụng lợi thế địa phương để phát triển kinh tế xanh, đồng thời chú trọng các chính sách hỗ trợ và nguồn lực quốc tế. Điều này đòi hỏi các ngành kinh tế chủ lực, như nông nghiệp, công nghiệp và du lịch, phải chuyển đổi sang các mô hình thân thiện với môi trường. Chẳng hạn, nông nghiệp có thể áp dụng công nghệ canh tác hữu cơ, giảm sử dụng hóa chất, đồng thời bảo tồn tài nguyên đất và nước. Trong công nghiệp, việc áp dụng các công nghệ sạch và tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng là yếu tố sống còn. Đối với du lịch, phát triển du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng sẽ góp phần giảm thiểu tác động môi trường và tạo nguồn thu bền vững cho địa phương.

Một chiến lược phát triển kinh tế xanh hiệu quả cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng. Chính phủ cần đóng vai trò điều phối, tạo hành lang pháp lý và hỗ trợ tài chính cho các dự án xanh. Doanh nghiệp cần đổi mới sáng tạo, áp dụng công nghệ xanh và xây dựng chuỗi cung ứng bền vững. Trong khi đó, cộng đồng đóng vai trò trung tâm trong việc bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và phát huy giá trị văn hóa bản địa.

Hà Giang, với những tiềm năng từ thiên nhiên và văn hóa độc đáo, có thể trở thành hình mẫu cho phát triển kinh tế xanh ở vùng núi phía Bắc. Bằng cách phát triển du lịch sinh thái gắn với văn hóa cộng đồng, sử dụng năng lượng tái tạo, và áp dụng các mô hình nông nghiệp bền vững, Hà Giang không chỉ bảo vệ được môi trường mà còn nâng cao đời sống của người dân địa phương. Các mô hình như homestay thân thiện môi trường, tour du lịch xanh và canh tác nông sản hữu cơ đều là những giải pháp khả thi để thúc đẩy sự phát triển này.

Tuy nhiên, thách thức cũng không nhỏ. Sự thiếu hụt về công nghệ, nguồn vốn và nhận thức cộng đồng có thể là rào cản cho việc thực hiện các chiến lược xanh. Để vượt qua, cần đẩy mạnh giáo dục, đào tạo kỹ năng, và tăng cường hợp tác quốc tế để tận dụng nguồn lực tài chính và công nghệ từ bên ngoài. Đồng thời, việc xây dựng chính sách dài hạn và các cơ chế khuyến khích kinh tế xanh sẽ là động lực quan trọng giúp Hà Giang nói riêng và Việt Nam nói chung đạt được các mục tiêu phát triển bền vững.

Trong tương lai, với sự đầu tư đúng hướng và cam kết mạnh mẽ từ mọi thành phần xã hội, kinh tế xanh không chỉ là một lựa chọn mà sẽ trở thành con đường tất yếu để bảo vệ hành tinh và xây dựng một Việt Nam thịnh vượng hơn. Dịp Tết Nguyên Đán năm nay, nhìn về Hà Giang, chúng ta không chỉ thấy vẻ đẹp của một mùa xuân mới, mà còn hy vọng vào một tương lai xanh hơn, bền vững hơn cho thế hệ mai sau.

Đinh Ngọc Sơn (Khoa Marketing và Truyền thông, Trường Quản trị và Kinh doanh (HSB), Đại học Quốc Gia Hà Nội)