Khai hội đền Bia, tưởng niệm Đại danh y - Thiền sư Tuệ Tĩnh

Đây cũng là dịp địa phương tổ chức kỷ niệm 30 năm đền Bia được xếp hạng Di tích quốc gia (1995 - 2025); kỷ niệm 20 năm tu bổ, tôn tạo di tích với sự quan tâm, đầu tư kết hợp giữa Bộ Y tế với UBND tỉnh Hải Dương (2005 - 2025), thể hiện sự trân trọng lịch sử, đạo lý "uống nước nhớ nguồn, tôn vinh y đức, phát huy nền y dược cổ truyền Việt Nam.

Ông Nguyễn Văn Công, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Cẩm Giàng đọc diễn văn tại lễ khai hội.

Là người có cống hiến to lớn cho nền y dược dân tộc

Trong diễn văn khai hội, ông Nguyễn Văn Công, Ủy viên Ban Thường vụ Huyện ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Cẩm Giàng, Trưởng Ban tổ chức lễ hội đền Bia năm 2025 cho biết, đền Bia tọa lạc tại thôn Văn Thai, xã Cẩm Văn, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương là nơi thờ Đại danh y Thiền sư Tuệ Tĩnh và lưu giữ tấm bia khắc lời di nguyện thiêng liêng của Đức Thánh Nam dược.

Ông Ngô Quang Giáp, Tỉnh ủy viên, Bí thư Huyện ủy Cẩm Giàng đánh trống khai hội.

Danh y Tuệ Tĩnh tên thật là Nguyễn Bá Tĩnh (sinh năm 1330, mất năm 1400), ông sinh ra tại làng Xưa, thôn Nghĩa Phú, tổng Văn Thai, phủ Thượng Hồng, nay là thôn Nghĩa Phú, xã Cẩm Vũ, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương. Khi lên 6 tuổi, ông mồ côi cha, mẹ, được sư trụ trì chùa Nghiêm Quang tức Chùa Giám đón về nuôi dạy. Suốt cuộc đời tuổi thơ ông nương tựa chốn thiền môn.

Sinh thời, danh y Tuệ Tĩnh là một tấm gương hiếu học, năm 1351 ông thi đỗ Hoàng giáp nhưng khước từ việc quan trường bởi ông thường xuyên phải chứng kiến những trận dịch lớn, rình rập cướp đi mạng sống của những người dân nghèo khó, với mong muốn chuyển họa vi phúc, khởi tử hoàn sinh, cứu lấy trăm dân muôn họ.

Thừa ủy quyền của Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương, ông Nguyễn Thành Trung, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hải Dương trao quyết định cho đại diện UBND huyện Cẩm Giàng và Ban Quản lý di tích huyện.

Với sự tận tụy của danh y Tuệ Tĩnh, phong trào trồng thuốc Nam ngày càng có uy tín và được truyền bá rộng rãi, nhiều gia đình tự trồng thuốc và tự chữa các bệnh đơn giản.

Năm 55 tuổi, sự nghiệp làm thuốc của ông đang nở rộ thì ông bị vua Trần xung vào đoàn đi sứ nhà Minh (Trung Quốc). Với tài năng chữa bệnh, cứu người, ông đã chữa khỏi bệnh cho Tống Vương Phi (vợ vua Minh), ông được vua Minh phong là Thái y - Thiền sư và giữ lại làm việc ở Viện Thái y đến năm 1400 ông mất tại Giang Nam, Trung Quốc.

Danh y Tuệ Tĩnh là người có cống hiến to lớn về lý luận và thực tiễn cho nền y dược dân tộc, sự nghiệp của ông không ngừng được kế thừa và phát huy. Danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là người kế tục xứng đáng sự nghiệp của ông ở thế kỷ 17.

Tuyên đọc chúc văn, tưởng nhớ Đại danh y - Thiền sư Tuệ Tĩnh.

Bằng những cống hiến to lớn như vậy, mặc dù gần 700 năm ông đi xa, chưa trở về tổ quốc nhưng tại quê hương Cẩm Giàng, chỉ trong một không gian hẹp 3 km2 đã có 3 nơi thờ ông, đó là đền Xưa ở thôn Nghĩa Phú (xã Cẩm Vũ), chùa Giám ở xã Định Sơn và đền Bia ở xã Cẩm Văn. Ngày 25/12/2017 cụm di tích này đã được Thủ tướng Chính Phủ ký quyết định số 2082 công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt.

Trước đó, năm 1995, di tích đền Bia được xếp hạng di tích cấp quốc gia - ghi nhận giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học sâu sắc đánh dấu một bước ngoặt trong hành trình bảo tồn và phát huy giá trị của di tích.

Các đại biểu dâng hương.

Năm 2005 với sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là Bộ Y tế phối hợp cùng với UBND tỉnh Hải Dương đã có một cuộc đại trùng tu, tôn tạo di tích đền Bia với quy mô lớn. Trong 20 năm qua di tích đón nhận hàng chục tỷ đồng từ nguồn công đức của nhân dân, du khách thập phương… để bảo tồn và phát huy giá trị của di tích đã tạo nên cho di tích một diện mạo khang trang.

Lan tỏa những giá trị tốt đẹp

Đến nay, đền Bia trở thành một thiết chế văn hóa, một trường học thực địa cho sinh viên ngành Y - Dược Việt Nam, thể hiện sự tri ân của ngành y tế và chính quyền địa phương đối với vị danh y tài năng và gìn giữ một không gian văn hóa linh thiêng, nơi kết nối lịch sử - y học - tâm linh và đạo lý dân tộc.

Người dân và du khách dâng hương.

“Lễ hội đền Bia hôm nay không chỉ là dịp để tri ân công đức của Đại danh y - Thiền sư Tuệ Tĩnh, mà còn là cơ hội để lan tỏa những giá trị tốt đẹp của y học cổ truyền, của văn hóa truyền thống dân tộc đến với thế hệ hôm nay và mai sau. Từ đền Bia - nơi khởi nguồn tâm linh và tri thức, chúng ta cùng hướng tới sự kết nối, lan tỏa, phát huy sức mạnh cộng đồng trong sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân, gìn giữ và phát triển bản sắc văn hóa Việt Nam”, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Cẩm Giàng bày tỏ.

Khu vực tư vấn sức khỏe, tặng thuốc nam tại sân đền Bia tại lễ hội truyền thống đền Bia năm 2025.

Ông Nguyễn Văn Công khẳng định, trong công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa của Đảng bộ và nhân dân huyện Cẩm Giàng nói riêng, tỉnh Hải Dương nói chung, luôn coi trọng di sản văn hóa đền Bia nơi thờ Đại danh y - Thiền sư Tuệ Tĩnh, thể hiện sự trân trọng lịch sử, phát huy truyền thống uống nước, nhớ nguồn, tôn vinh y đức góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Khu vực giao lưu thư pháp Hán - Việt tại lễ hội truyền thống đền Bia năm 2025.

Đảng bộ và nhân dân huyện Cẩm Giàng luôn quan tâm đưa công trình trở thành một thiết chế giáo dục truyền thống về y, đức, về lòng yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc, tiếp tục phát huy nền y học dân tộc một cách toàn diện để cụm Di tích quốc gia đặc biệt đền Xưa, chùa Giám, đền Bia - nơi ông sinh ra, nơi ông gắn bó, tỏa sáng tên tuổi và sự nghiệp, nơi lưu giữ kỷ vật thiêng liêng của y tổ sẽ mãi trường tồn, là gốc rễ của tri thức, văn hóa dân tộc, là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện Cẩm Giàng nói riêng và tỉnh Hải Dương nói chung.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Cẩm Giàng Nguyễn Văn Công: Tuệ Tĩnh là niềm tự hào không chỉ của quê hương Hải Dương, mà còn của cả dân tộc. Cuộc đời và sự nghiệp của ông là tấm gương sáng ngời về y đức, y đạo và tinh thần phụng sự nhân sinh, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử y học và văn hóa nước nhà. Lễ hội truyền thống đền Bia được tổ chức với mong muốn tiếp tục bảo vệ, phát huy và làm giàu thêm những giá trị di sản văn hóa đền Bia và trao truyền qua nhiều thế hệ, góp phần xây dựng quê hương giàu đẹp, văn minh. Trong ảnh: Người dân và du khách đến dự lễ hội và tham quan, chiêm bái đền Bia.

Cũng tại buổi lễ khai hội, UBND huyện Cẩm Giàng đón nhận Quyết định số 1290/QĐ-UBND của UBND tỉnh Hải Dương ban hành ngày 26/4/2025 về việc công nhận Cụm di tích Quốc gia đặc biệt đền Xưa - chùa Giám - đền Bia, huyện Cẩm Giàng là Khu du lịch cấp tỉnh.

Phùng Nguyện