Kế hoạch hòa bình của ông Trump gây hoảng loạn ở Ukraine

Theo bản thảo được đánh dấu "Đặc quyền & Bảo mật" ký ngày 7/2, kế hoạch này yêu cầu Ukraine trả khoản "nợ" 500 tỷ USD cho Mỹ. Thỏa thuận bao gồm quyền khai thác tài nguyên thiên nhiên, cơ sở hạ tầng, cảng biển và tài sản dầu khí của Ukraine, đồng thời đảm bảo Mỹ hưởng 50% doanh thu từ các nguồn tài nguyên này cũng như các giấy phép khai thác mới.

Thỏa thuận cũng quy định Mỹ có "quyền ưu tiên từ chối" đối với các khoáng sản xuất khẩu trong tương lai của Ukraine, đồng thời giành quyền miễn trừ chủ quyền và kiểm soát gần như toàn bộ nền kinh tế tài nguyên của nước này.

Các điều khoản trên khiến một số nhà quan sát so sánh với Hiệp ước Versailles áp đặt lên Đức sau Thế chiến I, nhưng với quy mô bồi thường thậm chí còn lớn hơn.

Ông Zelenskyy đã đề xuất Mỹ có cổ phần trong hoạt động sản xuất khoáng sản của Ukraine khi ông gặp ông Trump vào tháng 9 năm ngoái. Ảnh: Dịch vụ báo chí của Tổng thống Ukraine

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy trước đây từng đề xuất hợp tác với Mỹ trong khai thác khoáng sản để thu hút đầu tư và hỗ trợ quân sự, nhưng các điều khoản trong kế hoạch mới vượt xa những gì Kiev mong đợi.

Các quan chức Ukraine tại Hội nghị An ninh Munich đã phải tìm cách cân bằng giữa việc hoan nghênh hợp tác tài nguyên và phản đối các điều khoản vi phạm luật pháp nước mình.

Ông Trump tuyên bố rằng Ukraine "về cơ bản đã đồng ý" với khoản tiền 500 tỷ USD này và cảnh báo nếu Kiev từ chối, họ có thể "trở thành một phần của Nga vào một ngày nào đó". Ông cũng nhấn mạnh rằng Mỹ đã chi 300 tỷ USD cho Ukraine, dù con số thực tế Quốc hội phê duyệt là 175 tỷ USD, phần lớn dưới hình thức cho vay - cho thuê.

Thượng nghị sĩ Lindsey Graham gợi ý rằng đề xuất của ông Trump có thể là chiến lược để tăng cường sự ủng hộ của người dân Mỹ đối với Ukraine. Ông lập luận rằng nếu thỏa thuận khoáng sản này được ký kết, ông Trump sẽ có động cơ bảo vệ nó, qua đó đảm bảo sự hỗ trợ lâu dài cho Ukraine.

Bất chấp những tranh cãi, giới phân tích chỉ ra rằng tiềm năng tài nguyên của Ukraine có thể bị thổi phồng. Giá trị của lithium – một trong những khoáng sản quan trọng – đã giảm mạnh 88% từ năm 2022, và các mỏ mới trên thế giới đang khiến nguồn cung dồi dào hơn. Đối với khí đá phiến, một phần trữ lượng của Ukraine nằm dưới sự kiểm soát của Nga, trong khi phần còn lại có chi phí khai thác cao.

Ukraine hiện đứng trước lựa chọn khó khăn giữa việc chấp nhận một thỏa thuận kinh tế bị coi là áp đặt hoặc đối mặt với nguy cơ mất đi sự hỗ trợ quan trọng từ Washington.

Hoài Phương (theo Telegraph, Rawstory, Fox News)