Việt Nam-Nga: Đối tác tin cậy, người bạn thủy chung thử thách qua thời gian

Quan hệ hữu nghị truyền thống và Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Nga có bề dày lịch sử 75 năm với nhiều dấu mốc quan trọng, nhưng những viên gạch móng đầu tiên đã được đặt từ lâu…

Chủ tịch Hồ Chí Minh trong lễ đón đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam thăm chính thức Liên Xô ngày 12/7/1955. (Nguồn: Hội Nhà báo Nga)

Nền tảng hữu nghị truyền thống quý báu

Ngày 30/6/1923, Nguyễn Ái Quốc trên hành trình đi tìm đường cứu nước lần đầu tiên đã đặt chân đến đất nước của Lenin. Dưới ánh sáng Luận cương của Lenin về “Những vấn đề dân tộc và thuộc địa”, Người đã lãnh đạo cách mạng Việt Nam đi theo con đường Cách mạng tháng Mười Nga, tiến hành thắng lợi cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945, lập ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Ngày 30/1/1950, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chính thức thiết lập quan hệ với Liên Xô, mở ra trang mới trong lịch sử quan hệ đối ngoại của Việt Nam.

Trong suốt những năm đấu tranh giành độc lập dân tộc, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, cũng như trong công cuộc xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc, Việt Nam luôn nhận được sự ủng hộ, giúp đỡ chí tình, to lớn và quý báu của Liên Xô trước đây, Nga ngày nay. Bên cạnh sự giúp đỡ vật chất, năm 1964 những chuyên gia, cố vấn quân sự đầu tiên của Liên Xô đã được cử sang Việt Nam, sát cánh cùng Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Liên Xô/Nga đã và đang hỗ trợ thiết thực đào tạo nhân lực phục vụ cho sự nghiệp phát triển của Việt Nam.

Không thể không nhắc đến các chiến sĩ tình nguyện quốc tế Việt Nam tham gia chiến đấu, hy sinh để bảo vệ Moscow trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại (1941-1945). Tháng 8/2024, tại Công viên Patriot (ngoại ô Moscow), hai nước đã tổ chức Lễ khai trương Tượng đài các chiến sĩ tình nguyện quốc tế Việt Nam để vinh danh và tưởng nhớ những chiến công của họ.

Chặng đường 75 năm trải qua nhiều biến động trong tình hình mỗi nước cũng như tình hình khu vực, quốc tế, những hai bên vẫn luôn trân trọng, gìn giữ nền tảng hữu nghị truyền thống quý báu, cùng điều chỉnh chính sách để thích ứng với những điều kiện mới, vượt qua mọi khó khăn, thử thách để tiếp tục phát triển và nâng tầm hợp tác.

Ngày 16/6/1994, Việt Nam và Nga đã ký “Hiệp ước về những nguyên tắc cơ bản của quan hệ hữu nghị giữa Cộng hòa XHCN Việt Nam và Liên bang Nga”.

Tháng 3/2001, Việt Nam và Nga thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược. Tháng 7/2012 nâng tầm quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện.

Việt Nam luôn coi Nga là đối tác quan trọng, ưu tiên đối ngoại hàng đầu, trong khi Việt Nam cũng là ưu tiên trong chính sách hướng Đông của Nga, là đối tác tin cậy, người bạn thủy chung được thử thách qua thời gian.

Xây đắp tin cậy, đẩy mạnh hợp tác

Kế thừa quan hệ hữu nghị truyền thống tốt đẹp lâu đời, quan hệ hai nước có những bước phát triển vượt bậc, ngày càng được tăng cường, với độ tin cậy chính trị cao.

Quan hệ chính trị không ngừng tạo động lực thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực khác. Việc duy trì trao đổi đoàn và tiếp xúc thường xuyên giữa lãnh đạo cấp cao hai nước, kể cả trong đại dịch Covid-19, góp phần tăng cường tin cậy chính trị trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực diễn biến phức tạp, cũng như giúp thúc đẩy tháo gỡ vướng mắc, khó khăn để duy trì và đẩy mạnh hợp tác mọi mặt.

Các em thiếu nhi chào mừng Tổng thống Nga Vladimir Putin thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam trong lễ đón chính thức ngày 20/6/2024. (Ảnh: Nguyễn Hồng)

Riêng trong năm 2024, Tổng thống Vladimir Putin thăm cấp Nhà nước đến Việt Nam (19-20/6), Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị các Nhà lãnh đạo Nhóm BRICS mở rộng tại Kazan (23-24/10), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn thăm chính thức Nga (8-10/9). Trong chuyến thăm của Tổng thống Putin, hai bên ra Tuyên bố chung về làm sâu sắc hơn quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện, trên cơ sở thành tựu 30 năm thực hiện Hiệp ước về những nguyên tắc cơ bản của quan hệ hữu nghị Việt Nam - Nga. Lãnh đạo cấp cao hai bên duy trì các cơ chế tiếp xúc khác như gặp gỡ bên lề các diễn đàn đa phương, điện đàm, hội nghị trực tuyến.

Trao đổi đoàn các cấp được thực hiện qua tất cả các kênh Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội, đối ngoại nhân dân, hợp tác giữa các địa phương. Bên cạnh đó, hai bên tích cực triển khai các cơ chế tham vấn, đối thoại thường niên; phối hợp chặt chẽ, hiệu quả tại các cơ chế đa phương.

Hợp tác quốc phòng - an ninh là lĩnh vực hợp tác có bề dày truyền thống, trụ cột của quan hệ song phương, được lãnh đạo cấp cao hai nước đặc biệt quan tâm, phát triển ổn định, bền vững và là nhân tố quan trọng góp phần duy trì sự gắn bó và tin cậy chiến lược cao giữa hai nước, đóng góp cho hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển trong khu vực và trên thế giới.

Hợp tác kinh tế - thương mại là một trong những trụ cột của hợp tác toàn diện Việt Nam - Nga. Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á - Âu (VN-EAEU FTA) có hiệu lực từ tháng 10/2016, đóng góp tích cực vào tăng trưởng thương mại song phương những năm gần đây. Năm 2021, kim ngạch thương mại song phương đạt mức cao kỷ lục 5,5 tỷ USD. Nỗ lực tháo gỡ vướng mắc, khó khăn khách quan, bước sang năm 2024, thương mại Việt - Nga đã có những bước chuyển tích cực. 11 tháng đầu năm 2024 đạt 4,13 tỷ USD (tăng 27% so với cùng kỳ năm 2023).

Hợp tác năng lượng - dầu khí là lĩnh vực hợp tác truyền thống và đạt hiệu quả cao, đặc biệt hoạt động của các Liên doanh Vietsovpetro, Rusvietpetro. Các Tập đoàn dầu khí lớn của Nga như Zarubezneft, Gazprom triển khai nhiều dự án tại Việt Nam.

Tính đến tháng 6/2024, Nga có 188 dự án đầu tư tại Việt Nam với tổng vốn 988 triệu USD, đứng thứ 26/146 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Việt Nam có hơn 20 dự án đầu tư tại Nga với khoảng 3 tỷ USD.

Hợp tác khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo, văn hóa, du lịch… phát triển năng động và ngày càng thực chất. Hai bên thúc đẩy triển khai dự án Trung tâm Khoa học công nghệ hạt nhân tại Việt Nam, hợp tác trong khuôn khổ Trung tâm Nhiệt đới Việt-Nga.

Hợp tác giáo dục - đào tạo tiếp tục được coi trọng, phát huy hiệu quả hợp tác truyền thống. Từ năm 2019, hàng năm Nga cấp cho Việt Nam 1.000 suất học bổng. Hiện có hơn 5.000 sinh viên Việt Nam theo học tại các trường đại học của Nga. Năm 2024, hai bên đã ký mới Hiệp định liên chính phủ về hợp tác trong lĩnh vực giáo dục đại học.

Giao lưu văn hóa được tổ chức thường xuyên, với nội dung ngày càng phong phú, đa dạng hơn, nổi bật là Những ngày văn hóa Việt Nam tại Nga và Những ngày văn hóa Nga tại Việt Nam được tổ chức luân phiên, góp phần tăng cường hiểu biết lẫn nhau, gắn kết giữa hai dân tộc.

Vượt qua khó khăn, hợp tác du lịch dần lấy lại nhịp độ nhờ nối lại đường bay thẳng, xem xét tạo điều kiện thị thực thuận lợi giữa hai bên. 10 tháng đầu năm 2024, lượng khách du lịch Nga đến Việt Nam đạt 177.800 lượt, tăng 81,5% so với cùng kỳ năm ngoái; du khách Việt Nam đến Nga sáu tháng đầu năm tăng gần 10%.

Sẽ không đầy đủ nếu không nhắc đến những đóng góp không nhỏ của cộng đồng người Việt đang sinh sống, làm việc và học tập tại Nga vào việc củng cố tình hữu nghị giữa hai dân tộc. Họ đã trở thành những sứ giả ngoại giao nhân dân góp phần đem tinh hoa văn hóa Việt Nam đến với nước Nga, làm cầu nối để văn hóa và những gì thuộc về Nga “bắt rễ” sâu hơn trong lòng người Việt Nam, gắn kết hai dân tộc ngày càng chặt chẽ.

Bước vào kỷ nguyên mới, Lãnh đạo và nhân dân hai nước kiên định với lựa chọn tiếp tục làm sâu sắc hơn quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Nga. Nhìn lại chặng đường 75 năm qua, không ít chông gai nhưng cũng nhiều thành tựu đáng tự hào, chúng ta càng thấm thía một điều: tình hữu nghị truyền thống và sự tin cậy chính trị được xây đắp và tôi luyện trong những năm tháng thử thách khắc nghiệt là nền móng vững chắc để Việt Nam và Nga củng cố và đẩy mạnh hợp tác trong bối cảnh tình hình quốc tế biến chuyển nhanh, thậm chí rất phức tạp và khó lường như hiện nay. Tiếp tục tăng cường tin cậy chính trị là điều kiện không thể thiếu để hai nước cùng bước tiếp chặng đường mới.

Để hợp tác song phương ngày càng phát triển toàn diện và thực chất, hai bên cần tiếp tục duy trì tích cực đối thoại cấp cao nhằm tạo động lực cho hợp tác, đồng thời nỗ lực triển khai hiệu quả các thỏa thuận đã đạt được giữa lãnh đạo cấp cao hai nước; phát huy tối đa hiệu quả hoạt động của các cơ chế hợp tác hiện có để kịp thời tháo gỡ khó khăn; thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực, nhất là tăng hơn nữa kim ngạch thương mại; khai thác dư địa hợp tác, tìm ra các hình thức, lĩnh vực hợp tác mới nhiều tiềm năng.

Phía trước còn nhiều khó khăn, thách thức nhưng chúng ta tin tưởng rằng, với ý chí chính trị của lãnh đạo cấp cao và quyết tâm không lay chuyển của nhân dân hai nước, quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Nga sẽ tiếp tục vững bước đến những mục tiêu đã đề ra.

Đặng Minh Khôi