Tiến triển mới trong đàm phán Mỹ-Trung: Kỳ vọng hạ nhiệt chiến tranh thương mại

Kết thúc vòng đàm phán tại Geneva, Phó Thủ tướng Trung Quốc He Lifeng và Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cùng tuyên bố đạt được “tiến triển đáng kể”. Dù chưa đưa ra chi tiết cụ thể, hai bên đã thống nhất thành lập một cơ chế tham vấn song phương do chính hai ông dẫn đầu - đánh dấu một bước đi mang tính thiết chế nhằm đảm bảo đối thoại liên tục, thay vì những đợt đàm phán mang tính đối phó.

Cơ chế đàm phán mới được thiết lập

Ông Jamieson Greer - Đại diện Thương mại Mỹ - nhấn mạnh: “Việc đạt được thỏa thuận bước đầu chỉ sau hai ngày phản ánh rằng có thể những khác biệt không lớn như ta từng nghĩ”. Dù chưa phải là một bước đột phá, đây là tín hiệu cho thấy hai bên đã bắt đầu tháo gỡ thế bế tắc và hướng đến hạ nhiệt căng thẳng.

Cuộc họp báo của phái đoàn Trung Quốc tại Geneve, Thụy Sĩ ngày 11/5.

Thực tế, vòng đàm phán lần này diễn ra trong bối cảnh Washington vừa nâng thuế lên đến 145% đối với hàng hóa Trung Quốc, nhằm gây sức ép trong ba vấn đề lớn: fentanyl, thặng dư thương mại và trả đũa thương mại. Đáp lại, Bắc Kinh cũng nâng mức thuế đối với hàng Mỹ lên 125% - đẩy quan hệ thương mại song phương đến điểm nóng chưa từng thấy kể từ sau giai đoạn căng thẳng 2018-2020.

Ông Bessent thừa nhận mục tiêu cấp thiết của Mỹ là giảm leo thang xung đột và tháo gỡ các rào cản thuế quan đang “quá cao để có thể kinh doanh”. Trong khi đó, phía Trung Quốc - dù giữ thái độ cứng rắn về các nguyên tắc cốt lõi - vẫn tỏ ra sẵn sàng hợp tác, như lời ông He Lifeng khẳng định: “Trung Quốc không mong chiến tranh thương mại, nhưng nếu bị ép, chúng tôi sẽ không ngại đối đầu”.

Các doanh nghiệp xuất khẩu và bán lẻ Mỹ, vốn chịu ảnh hưởng nặng nề từ thuế quan cao, đã gây áp lực lên chính quyền Trump về việc nhanh chóng tìm giải pháp hạ nhiệt căng thẳng. Thống kê cho thấy xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm 21% chỉ trong tháng trước, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ thiếu hụt hàng hóa và đứt gãy chuỗi cung ứng.

Bloomberg Economics cảnh báo rằng ngay cả trong kịch bản “thành công”, mức thuế trung bình vẫn có thể duy trì trên 30% - khiến xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm tới 60% trong trung hạn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến Trung Quốc, mà còn đẩy nền kinh tế toàn cầu vào một chu kỳ bất ổn mới nếu căng thẳng không được kiểm soát.

Tín hiệu tích cực từ thị trường, song còn quá sớm để lạc quan

Ngay sau thông tin “tiến triển đáng kể”, các thị trường tài chính phản ứng tích cực. Chỉ số CSI 300 của Trung Quốc tăng 1,2% và đồng Nhân dân tệ mạnh lên. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn tỏ ra thận trọng. Win Thin, Giám đốc chiến lược thị trường toàn cầu tại Brown Brothers Harriman, nhận định: “Hai ngày là quá ngắn để đạt được một thỏa thuận quan trọng, nhưng ít nhất cho thấy cả hai bên đều muốn hạ nhiệt”.

Bộ trưởng tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent và Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer phát biểu với báo chí sau ngày đàm phán thứ hai tại Geneve, Thụy Sĩ, ngày 11/5.

Martin Chorzempa từ Viện Kinh tế Quốc tế Peterson nhấn mạnh, nếu đàm phán thành công - dù chỉ là ngắn hạn - cũng sẽ tạo tiền lệ tốt cho cách Mỹ xử lý các mối quan hệ song phương phức tạp khác. “Quan trọng không phải là đạt được bao nhiêu, mà là thể hiện thái độ sẵn sàng hợp tác”, ông nói.

Đáng chú ý, đằng sau bàn đàm phán là những toan tính địa chính trị và lợi ích trong nước. Trung Quốc bước vào đàm phán với tâm thế chủ động, khi không phải chịu sức ép bầu cử. Trong khi đó, Tổng thống Trump đang hướng đến một cuộc tái tranh cử và phải đối mặt với lời kêu gọi từ các doanh nghiệp trong nước về giảm căng thẳng để tránh thiệt hại lan rộng.

Chính quyền Trung Quốc đã tung ra nhiều gói hỗ trợ nền kinh tế, bao gồm hạ lãi suất và bơm tiền cho hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên, số liệu cho thấy tiêu dùng nội địa vẫn yếu, giảm phát tiêu dùng kéo dài ba tháng liên tiếp. Việc đạt được thỏa thuận với Mỹ có thể là “liều thuốc” kinh tế lẫn chính trị quan trọng với Bắc Kinh.

Vòng đàm phán tại Thụy Sĩ có thể chưa tạo ra một thỏa thuận thương mại mang tính lịch sử, nhưng rõ ràng đã mở ra “cánh cửa đối thoại” giữa hai cường quốc. Thiết lập một cơ chế thương lượng thường trực được coi là tiền đề để tiến tới những bước đi dài hơi, như giảm dần thuế quan, mở cửa thị trường, và cùng nhau xây dựng các quy tắc thương mại công bằng hơn.

Trong bối cảnh toàn cầu đang đối mặt với bất ổn kinh tế, xung đột địa chính trị và rủi ro chuỗi cung ứng, việc Mỹ - Trung thể hiện thiện chí đàm phán không chỉ là tín hiệu tích cực cho riêng hai nền kinh tế, mà còn cho sự ổn định của hệ thống thương mại toàn cầu.

“Chúng tôi đang bắt đầu lại từ đầu với người Trung Quốc”, Kevin Hassett - Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Nhà Trắng - nói. “Và lần này, có vẻ như cả hai bên đều muốn làm cho mối quan hệ trở nên tốt đẹp hơn.”

Trung Việt