Thí nghiệm hợp chất thuốc điều trị ung thư giúp kéo dài tuổi thọ chuột

Theo Live Science, mặc dù hiệu quả tương tự trên người vẫn chưa được xác định, kết quả này mở ra triển vọng nghiên cứu sâu hơn trong lĩnh vực chống lão hóa.

Nghiên cứu được công bố ngày 28.5 trên tạp chí Nature Aging, tập trung vào ảnh hưởng của hai loại thuốc nói trên – vốn từng được sử dụng riêng lẻ trong điều trị ung thư khi phối hợp trong quá trình thử nghiệm trên chuột. Khi sử dụng kết hợp, trametinib và rapamycin không chỉ làm tăng đáng kể tuổi thọ mà còn góp phần giảm viêm mãn tính và ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư ở chuột cao tuổi.

Hai loại thuốc ung thư kéo dài tuổi thọ chuột 30%, hứa hẹn tiềm năng chống lão hóa nhưng chưa rõ hiệu quả ở người - Ảnh: Getty

Cả hai loại thuốc đều đã từng cho thấy tác dụng kéo dài tuổi thọ ở các sinh vật thí nghiệm khi được sử dụng riêng biệt. Trong khi rapamycin đã được chứng minh hiệu quả trên chuột thì trước đó, trametinib cho thấy có khả năng kéo dài tuổi thọ trên ruồi. Các nghiên cứu trước đây từng chỉ ra rằng khi dùng kết hợp ở ruồi, hiệu quả chống lão hóa của hai loại thuốc này còn gia tăng mạnh mẽ. Tuy nhiên, nghiên cứu mới là lần đầu tiên hai loại thuốc được phối hợp trong thử nghiệm liên quan đến động vật có vú – cụ thể là chuột.

Tác dụng cộng hưởng khi kết hợp thuốc

Theo nhóm nghiên cứu, khi sử dụng đơn lẻ, rapamycin giúp kéo dài tuổi thọ chuột thêm khoảng 15 - 20%, còn trametinib mang lại mức tăng khoảng 5 - 10%. Khi được trộn vào khẩu phần ăn và dùng đồng thời, hai loại thuốc này giúp chuột sống lâu hơn tới 29%, cho thấy tác dụng cộng hưởng rõ rệt.

Để làm rõ cơ chế sinh học đằng sau kết quả này, các nhà khoa học đã tiến hành phân tích mẫu mô và biểu hiện gen của chuột. Kết quả cho thấy hai loại thuốc tác động lên những con đường di truyền khác nhau liên quan đến quá trình lão hóa, và khi kết hợp, chúng còn tạo ra những thay đổi về hoạt động gen khác biệt so với khi sử dụng riêng từng loại thuốc.

Hai loại thuốc hoạt động thông qua việc tác động đến các con đường truyền tín hiệu tế bào có liên quan mật thiết đến sự lão hóa và phát triển của ung thư. Cụ thể, rapamycin ức chế protein mTOR, một yếu tố quan trọng trong việc điều hòa sự phân chia và chết tế bào, có liên quan đến sự hình thành ung thư cũng như nhiều bệnh lý khác. Trong khi đó, trametinib can thiệp vào con đường tín hiệu RAS/Mek/Erk – vốn đóng vai trò trong sự phát triển và nhân lên của các tế bào ung thư.

Linda Partridge, đồng tác giả nghiên cứu và là nhà di truyền học tại Đại học College London (Anh), làm việc tại Viện Sinh học Lão hóa Max Planck (Đức), cho biết mục tiêu của nghiên cứu không nhằm khẳng định rằng tuổi thọ con người có thể kéo dài như ở chuột, mà để giúp con người duy trì sức khỏe lâu dài hơn trong giai đoạn cuối cuộc đời.

Triển vọng ứng dụng trong nghiên cứu chống lão hóa

Trên cơ sở kết quả này, các nhà khoa học đánh giá trametinib và rapamycin là những ứng cử viên tiềm năng trong nhóm thuốc chống lão hóa, hướng tiếp cận y học đang nhận được nhiều quan tâm, với mục tiêu trì hoãn quá trình suy giảm sức khỏe liên quan đến tuổi tác và kéo dài thời gian sống khỏe mạnh.

Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu cũng lưu ý rằng việc ứng dụng trên người vẫn cần thời gian để đánh giá tính an toàn và hiệu quả. Trong giai đoạn tiếp theo, họ sẽ tập trung vào việc tối ưu hóa liều lượng và cách sử dụng trametinib nhằm khai thác tối đa lợi ích, đồng thời giảm thiểu các tác dụng phụ như giảm cân hoặc tổn thương gan, những vấn đề từng được ghi nhận trong các thử nghiệm trước đó.

Sebastian Grönke, đồng tác giả nghiên cứu và là nhà nghiên cứu sau tiến sĩ cao cấp tại Viện Max Planck, cho biết trametinib, đặc biệt khi kết hợp với rapamycin, là một ứng cử viên sáng giá để đưa vào các thử nghiệm lâm sàng trên người như một phương pháp tiềm năng chống lão hóa. Ông bày tỏ kỳ vọng rằng kết quả nghiên cứu sẽ khuyến khích các nhà khoa học khác tiếp tục triển khai các thử nghiệm sâu hơn nhằm xác định giá trị thực tiễn của liệu pháp này trong y học con người.

Dù kết quả trên chuột đầy hứa hẹn, các chuyên gia vẫn nhấn mạnh rằng không nên tự ý sử dụng những loại thuốc này ngoài phạm vi điều trị được phê duyệt, đặc biệt là với mục đích kéo dài tuổi thọ. Việc thử nghiệm trên người phải được tiến hành trong môi trường kiểm soát nghiêm ngặt, qua các thử nghiệm lâm sàng quy chuẩn để đánh giá độ an toàn, liều lượng tối ưu và tác động lâu dài.

Ngoài ra, tuổi thọ là một vấn đề phức tạp, chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố từ di truyền đến môi trường, lối sống. Vì vậy, việc kéo dài thời gian sống không chỉ phụ thuộc vào các yếu tố sinh học mà còn liên quan đến chính sách y tế, điều kiện sống, chế độ dinh dưỡng và chăm sóc toàn diện.

Nghiên cứu mới là một bước tiến đáng kể trong việc hiểu rõ hơn các cơ chế sinh học của quá trình lão hóa và mở ra hướng đi mới cho việc tìm kiếm các phương pháp duy trì sức khỏe ở người cao tuổi. Dù còn cần nhiều nghiên cứu sâu hơn để xác định tính hiệu quả ở người, trametinib và rapamycin hiện được xem là những điểm khởi đầu đầy triển vọng cho ngành dược phẩm chống lão hóa.

Hoàng Vũ