Tác động của bệnh tiểu đường đến sức khỏe tim mạch, cách phòng ngừa

Bệnh tiểu đường đang trở thành một trong những vấn đề y tế công cộng đáng lo ngại nhất trên toàn cầu. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính rằng hiện có hơn 500 triệu người đang sống chung với căn bệnh này, trong đó tiểu đường type 2 chiếm tới 90–95% tổng số ca.

Ảnh minh họa/ Nguồn: Internet

Mối nguy tiềm ẩn không thể xem nhẹ

Khi mắc bệnh tiểu đường, cơ thể không còn khả năng sử dụng insulin một cách hiệu quả, dẫn đến tình trạng tăng đường huyết kéo dài. Lượng đường trong máu cao liên tục sẽ làm tổn thương các lớp nội mạc mạch máu, lớp tế bào lót bên trong thành mạch có vai trò duy trì độ đàn hồi và kiểm soát huyết áp. Từ đó, các mạch máu trở nên xơ cứng, dễ bị tắc nghẽn, tạo điều kiện cho các bệnh lý tim mạch phát triển.

Thực tế, thống kê từ Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) cho thấy: người mắc tiểu đường có nguy cơ tử vong do các bệnh lý tim mạch cao gấp 2 đến 4 lần so với người bình thường. Đặc biệt, bệnh tiểu đường thường diễn tiến âm thầm, khiến nhiều người chỉ phát hiện ra bệnh tim khi đã gặp phải những biến chứng nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, suy tim hoặc thậm chí tử vong đột ngột.

Những biến chứng tim mạch thường gặp ở người tiểu đường

Xơ vữa động mạch: Là tình trạng hình thành các mảng bám chứa cholesterol và canxi bên trong lòng mạch, gây hẹp hoặc tắc nghẽn dòng máu. Người bị tiểu đường có tốc độ xơ vữa động mạch nhanh hơn người khỏe mạnh do tổn thương nội mạc mạch máu diễn ra sớm và lan rộng.

Tăng huyết áp: Khoảng 70% người bệnh tiểu đường đồng thời bị tăng huyết áp. Huyết áp cao làm tim phải hoạt động nhiều hơn, tăng nguy cơ suy tim, đột quỵ và tổn thương thận.

Đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim: Do động mạch vành bị tắc hẹp, tim không được cung cấp đủ máu và oxy, dẫn đến những cơn đau ngực khi gắng sức, thậm chí nhồi máu cơ tim – tình trạng cấp cứu đe dọa tính mạng.

Suy tim: Tim dần yếu đi do gánh nặng từ huyết áp cao, tổn thương cơ tim và thiếu máu kéo dài. Người bị suy tim thường mệt mỏi, khó thở, phù chân và dễ tái nhập viện nhiều lần.

Đột quỵ: Tiểu đường làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, gây tắc mạch máu não, từ đó dẫn đến đột quỵ, nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế ở người trưởng thành.

Vì sao người tiểu đường dễ mắc bệnh tim mạch?

Không chỉ do đường huyết cao, mà còn vì sự kết hợp của nhiều yếu tố nguy cơ cùng lúc:

Rối loạn mỡ máu: Người tiểu đường thường có nồng độ cholesterol xấu (LDL) cao, cholesterol tốt (HDL) thấp và triglyceride tăng. Điều này thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch.

Thừa cân, béo phì: Tăng cân quá mức khiến cơ thể kháng insulin, đồng thời gây áp lực lên tim.

Lối sống ít vận động: Cơ thể không được vận động đều đặn sẽ làm giảm khả năng trao đổi chất, tăng tích lũy mỡ xấu.

Chế độ ăn uống thiếu lành mạnh: Thức ăn nhanh, nhiều đường, muối và chất béo bão hòa góp phần làm nặng thêm tình trạng viêm và rối loạn chuyển hóa.

Hút thuốc lá: Làm co thắt mạch máu, tăng huyết áp và đẩy nhanh quá trình tổn thương nội mạc.

Làm thế nào để phòng ngừa bệnh tim mạch khi mắc tiểu đường?

Kiểm soát đường huyết ổn định: Đây là bước quan trọng nhất. Người bệnh cần:

Tuân thủ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ; Tự theo dõi đường huyết tại nhà và đi tái khám đúng lịch; Hạn chế ăn thực phẩm có chỉ số đường huyết cao như bánh ngọt, nước ngọt có ga, cơm trắng.

Duy trì huyết áp và mỡ máu trong giới hạn cho phép: Huyết áp nên giữ dưới 130/80 mmHg; Cholesterol LDL nên dưới 100 mg/dL (tốt nhất là dưới 70 mg/dL nếu có bệnh tim mạch); Có thể cần dùng thêm thuốc hạ mỡ máu (statin) theo chỉ định.

Tập thể dục đều đặn: Đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội hoặc yoga khoảng 30–60 phút/ngày, ít nhất 5 ngày/tuần; Tập luyện không chỉ giúp giảm cân mà còn cải thiện độ nhạy insulin và tăng cường chức năng tim.

Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia: Bỏ thuốc lá giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim.

Chế độ dinh dưỡng cân bằng, khoa học: Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, ngũ cốc nguyên cám, đậu hạt; Hạn chế muối dưới 5g/ngày và giảm dầu mỡ; Chia nhỏ bữa ăn, tránh ăn no đột ngột hoặc để quá đói.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Kiểm tra mắt, thận, điện tim và xét nghiệm mỡ máu ít nhất mỗi 6 tháng; Phát hiện sớm các vấn đề tim mạch sẽ giúp điều trị kịp thời và hiệu quả hơn.

Bệnh tiểu đường và tim mạch có mối liên hệ chặt chẽ, tạo thành một vòng xoắn bệnh lý khó tách rời. Tuy nhiên, với sự tiến bộ của y học và nhận thức ngày càng cao từ cộng đồng, người bệnh hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh, kiểm soát tốt bệnh tiểu đường và ngăn chặn các biến chứng tim mạch nguy hiểm.

Trương Hiền