Giáo dục rộng mở khi tư duy đổi chiêùBài 1: Khó khăn trong quản lý

Tuy nhiên, bên cạnh đó, nhiều điều tích cực hơn khi thông tư góp phần thay đổi tư duy dạy và học, giảm thiểu những tiêu cực trong dạy học và khơi gợi tư duy tự học lẫn sáng tạo của học sinh... Ngành giáo dục quản lý được vấn đề dạy thêm, học thêm, hình thành thiết chế xã hội đối với việc dạy thêm, học thêm.

Loạt bài viết “Giáo dục rộng mở khi tư duy đổi chiều” sẽ phân tích sâu hơn và làm rõ những nội dung vừa nêu.

Bài 1: Khó khăn trong quản lý

Ngay sau khi Thông tư 29 được ban hành, Sở Giáo dục và Ðào tạo (GD&ÐT) đã tham mưu UBND tỉnh ký ban hành Quyết định số 15/2025/QÐ-UBND ngày 7/3/2025 quy định về dạy thêm, học thêm trên địa bàn tỉnh Cà Mau. Trong đó nêu rõ trách nhiệm của UBND các cấp, các cơ quan quản lý giáo dục và các cơ quan liên quan trong việc thực hiện quy định về dạy thêm, học thêm. Trên cơ sở văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh và Sở GD&ÐT, tất cả các cơ sở giáo dục thực hiện tốt dạy thêm trong nhà trường theo khoản 1, Ðiều 5: “Dạy học sinh có kết quả học tập môn học cuối học kỳ liền kề ở mức chưa đạt; học sinh được lựa chọn để bồi dưỡng học sinh giỏi; học sinh tự nguyện đăng ký ôn thi tuyển sinh, ôn thi tốt nghiệp”.

Siết chặt quản lý

Toàn tỉnh có 52/52 cơ sở dạy thêm đã đăng ký kinh doanh theo đúng quy định. Các cơ sở dạy thêm đều thực hiện đúng yêu cầu công tác công khai thông tin của các tổ chức, cá nhân tổ chức hoạt động dạy thêm, học thêm ngoài nhà trường có thu tiền học sinh tại các cơ sở giáo dục.

Sở GD&ÐT đã sát sao chỉ đạo các cơ sở giáo dục quản lý chặt chẽ, thống kê số lượng giáo viên đang dạy học tại các nhà trường tham gia dạy thêm ngoài nhà trường. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn. Ðầu tiên là việc quản lý hoạt động dạy thêm ngoài nhà trường của giáo viên khá khó khăn, phức tạp. Ðể giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp đồng bộ từ các cấp, các ngành và sự chung tay của toàn xã hội, nhưng nòng cốt phải là hiệu trưởng các cơ sở giáo dục.

Một vấn đề nữa mà nhà trường, cũng như cơ quan quản lý trực tiếp đối mặt, đó là vấn đề "lách luật". Một số câu hỏi được đặt ra là: Nếu con em yếu kém, phụ huynh thuê gia sư dạy thêm liệu có sai phạm? Dạy thêm cho học sinh thi chuyển cấp hoặc thi đại học ở giai đoạn nước rút có bị xử phạt?... Theo ông Lê Hoàng Dự, Phó giám đốc Sở GD&ÐT tỉnh Cà Mau: “Ðây cũng là thắc mắc của nhiều phụ huynh, giáo viên và cả nhà trường. Việc phụ huynh chủ động thuê gia sư cho con tại nhà để bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng hoặc chuẩn bị cho các kỳ thi là quyền của phụ huynh. Thông tư 29 không điều chỉnh hoạt động gia sư tại nhà do phụ huynh tự thuê. Tại khoản 1, Ðiều 5, Thông tư 29 quy định: “Việc dạy thêm, học thêm trong nhà trường không được thu tiền của học sinh và chỉ dành cho các đối tượng học sinh đăng ký học thêm theo từng môn học như sau: học sinh có kết quả học tập môn học cuối học kỳ liền kề ở mức chưa đạt; học sinh được nhà trường lựa chọn để bồi dưỡng học sinh giỏi; học sinh lớp cuối cấp tự nguyện đăng ký ôn thi tuyển sinh, ôn thi tốt nghiệp theo kế hoạch giáo dục của nhà trường”. Như vậy, việc giáo viên dạy thêm không thu tiền học sinh thi tuyển sinh, thi tốt nghiệp là không sai”.

Việc dừng dạy thêm, học thêm cũng là cách để đánh giá năng lực tự học và sự nỗ lực học hỏi của các em học sinh.

Song song đó, tất cả các trường học lẫn Sở GD&ÐT đang gặp khó khăn trong việc kiểm tra dạy thêm bên ngoài, cụ thể là tại các trung tâm và các lớp tự phát. Nguyên nhân là các lớp học thêm tại nhà, do giáo viên tự tổ chức, thường diễn ra nhỏ lẻ, khó nắm bắt thông tin và kiểm tra. Việc thiếu các chế tài đủ mạnh để xử lý vi phạm cũng gây khó khăn cho công tác quản lý. Thêm nữa, nhu cầu của phụ huynh và học sinh vẫn cao, đặc biệt trong giai đoạn thi cử, khiến việc quản lý trở nên phức tạp hơn. Phụ huynh mong muốn con em mình đạt kết quả tốt, dẫn đến việc tìm kiếm các lớp học thêm bên ngoài. Ngoài ra, khó khăn trong việc cân bằng giữa ban hành văn bản quản lý và triển khai thực hiện trong thực tế cũng là một vấn đề. Việc đưa ra các quy định quá cứng nhắc có thể dẫn đến các hệ lụy không mong muốn. Cần đảm bảo quyền lợi của cả học sinh, phụ huynh và giáo viên, đồng thời ngăn chặn các hành vi tiêu cực.

Ông Lê Hoàng Dự cho biết thêm: “Chúng ta đều biết áp lực thi cử là một trong những nguyên nhân chính khiến nhu cầu học thêm gia tăng, đặc biệt khi hệ thống thi cử, tuyển dụng hiện tại vẫn dựa vào kết quả học tập. Tình trạng dạy thêm tràn lan, không đảm bảo chất lượng, gây ảnh hưởng đến việc học chính khóa của học sinh, Sở GD&ÐT hạn chế về nhân lực và tài chính để thực hiện công tác quản lý, kiểm tra vấn đề này”.

Nhiều khó khăn trong giám sát, kiểm tra

Theo quy định của Thông tư 29, giáo viên không được dạy thêm ngoài nhà trường có thu tiền đối với học sinh chính khóa của mình. Theo đó, giáo viên muốn dạy thêm tại các trung tâm phải có đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật. Nếu dạy trong nhà trường phải tuân thủ theo Ðiều 5, Thông tư 29. Còn trường hợp dạy ngoài nhà trường phải theo Ðiều 6, Thông tư 29. Ðồng thời giáo viên cũng phải làm bản báo cáo với hiệu trưởng hoặc người đứng đầu nhà trường về môn học, địa điểm, hình thức, thời gian tham gia dạy thêm...

Tại các trường trên địa bàn tỉnh Cà Mau, giáo viên đều thực hiện đúng những quy định đề ra và chưa xảy ra sai phạm nào. Nhà trường cũng phối hợp với các trung tâm để đảm bảo 2 vấn đề: thứ nhất, giáo viên tuyệt đối không dạy học trò của mình tại lớp dạy thêm; thứ hai, giáo viên phải dạy theo chủ đề, tuyệt đối không dạy trước bài trên lớp. Ðây là quy định có lợi cho học sinh, góp phần chấm dứt tình trạng chèn ép học sinh.

Thầy Châu Văn Tuy, Hiệu trưởng Trường THPT Hồ Thị Kỷ (TP Cà Mau), cho biết: “Ðể hạn chế tuyệt đối việc giáo viên nhận học trò tại trường để dạy ở trung tâm, trong bản báo cáo về việc dạy thêm, nhà trường đã thêm vào một mục, là đối tượng dạy thêm. Chúng tôi yêu cầu giáo viên phải ghi rõ ràng, cụ thể là dạy cho đối tượng nào. Nếu các đoàn kiểm tra phát hiện sai phạm thì có cơ sở xử lý ngay lập tức”.

Việc dừng dạy thêm, học thêm cũng là cách để đánh giá năng lực tự học và sự nỗ lực học hỏi của các em học sinh.

Dù đã rất kỹ càng trong khâu quản lý để từng bước đưa Thông tư 29 đi vào giáo dục, thế nhưng, các trường vẫn khó tránh những bất cập, khó khăn.

Thầy Trần Xuân Hải, Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Thái Bình, TP Cà Mau, chia sẻ: “Chúng tôi chỉ có thể tìm hiểu từ các học sinh để các em cung cấp thông tin là giáo viên có dạy theo chủ điểm, chủ đề để ôn tập hay không. Nếu học sinh phản ánh giáo viên dạy trước bài mới, có thể báo cáo về Sở GD&ÐT để thành lập đoàn thanh tra. Nhà trường hoàn toàn không có quyền kiểm tra đột xuất hay giám sát liên tục tại các trung tâm dạy thêm. Ðiều này cũng là một cản trở, bởi nếu xuất hiện tình trạng tố giác hay khiếu nại thì khâu thanh tra, giám sát cũng mất nhiều thời gian”.

Một trường hợp nữa thường xuất hiện ở bậc tiểu học là, phụ huynh chủ động gửi con tại nhà các giáo viên với hình thức trông hộ và dạy các con nền nếp trước khi trẻ chuyển từ mẫu giáo lên cấp một.

Thầy Trương Văn Hải, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Tạo (TP Cà Mau), cho biết: “Thầy cô trong trường đã làm cam kết không dạy thêm. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh bận rộn công việc vẫn năn nỉ giáo viên giữ hộ và tập cho các em thói quen học tập khi từ mẫu giáo lên lớp một. Ðiều này cũng là cái khó cho nhà trường, vì giáo viên không dạy trước bài, chỉ dạy cách cầm bút sao cho đúng, tư thế ngồi học sao cho ngay ngắn, hay tập cho các con sự tập trung nghe giảng... Hơn hết, phụ huynh cũng không khiếu nại, nhà trường không có căn cứ nào để xử phạt giáo viên”.

Các quy định trong Thông tư 29 đã và đang được tuân thủ cũng như thực hiện theo cách có trật tự, có nền tảng, hoàn toàn không chỉ mang tính "ăn xổi ở thì", rầm rộ ở thời điểm ban đầu. Ðiều cốt lõi vẫn cần sự kiện toàn trong các “điểm sơ hở” do thói quen của phụ huynh lẫn học sinh tạo ra.

Lam Khánh - Hoàng Vũ

Bài 2: Chia nhau trách nhiệm