Đơn giản hóa thủ tục hành chính vận tải thủy, đỡ gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp

Đồng thời, Đề án cũng đề xuất miễn, giảm phí, lệ phí tương ứng cho các phương tiện. Chính sách này dự kiến được triển khai từ ngày 1/1/2026, hứa hẹn mang lại những thay đổi căn bản trong lĩnh vực vận tải thủy.

Bãi bỏ thủ tục cấp phép cho khoảng 750.000 lượt phương tiện thủy nội địa mỗi năm

Theo đánh giá của Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, hiện nay doanh nghiệp vận tải thủy phải gánh chịu nhiều chi phí phát sinh liên quan đến thủ tục hành chính như đi lại, thuê nhân công làm thủ tục, chờ đợi giấy phép.

Việc nghiên cứu cắt giảm thủ tục hành chính cấp phép cho phương tiện thủy nội địa như vào, rời cảng biển, cảng, bến thủy nội địa, khu neo đậu giúp tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp (Ảnh: Tạ Hải).

Chi phí này ước tính có thể lên tới hàng chục triệu đồng mỗi tháng, tương đương khoảng 5% doanh thu của mỗi chuyến hàng. Đặc biệt, tại các khu vực có đặc thù về mực nước như Đồng bằng sông Cửu Long, doanh nghiệp còn phải chịu thêm chi phí duy trì hoạt động trong thời gian chờ điều kiện vận hành thuận lợi.

Nếu được triển khai, đề án sẽ bãi bỏ thủ tục cấp phép cho khoảng 750.000 lượt phương tiện thủy nội địa mỗi năm (không bao gồm phương tiện vận tải qua biên giới và phương tiện VR-SB). Với chi phí trung bình khoảng 80.000 đồng/lượt thủ tục, tổng số tiền doanh nghiệp có thể tiết kiệm hàng năm lên đến 61,5 tỷ đồng, chưa kể các khoản chi phí gián tiếp khác.

Cục Hàng hải và Đường thủy VN nhận định: "Khoản chi phí tiết kiệm này chính là cơ hội để người dân và doanh nghiệp có thêm nguồn lực đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh."

Không chỉ có lợi cho doanh nghiệp, việc đơn giản hóa thủ tục còn giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, giảm áp lực cho bộ máy hành chính, hạn chế nguy cơ tiêu cực, tham nhũng phát sinh trong quá trình cấp phép, kiểm soát.

Theo nội dung đề án, thay vì duy trì các thủ tục hành chính rườm rà, việc quản lý phương tiện thủy sẽ được chuyển sang hình thức "thông báo và giám sát điện tử".

Các phương tiện thủy nội địa sẽ không cần làm thủ tục cấp phép khi vào, rời cảng biển, cảng, bến thủy nội địa và khu neo đậu, ngoại trừ các phương tiện xuất nhập cảnh, quá cảnh và phương tiện cấp VR-SB (tàu hoạt động vùng biển hạn chế).

Để thay thế mô hình quản lý cũ, cơ quan chức năng sẽ triển khai hệ thống tiếp nhận thông tin điện tử từ chủ phương tiện, thuyền viên, người lái hoặc chủ cảng, bến, khu neo đậu. Thông tin được gửi thông qua các phương tiện như tin nhắn, fax, email, sóng VHF….

Trong đó, với phương tiện vận tải hàng hóa, phải thông báo trước ít nhất 2 giờ. Đối với phương tiện vận tải hành khách: phải thông báo trước ít nhất 1 giờ.

Cơ quan quản lý sẽ sử dụng thông tin này để lập Kế hoạch điều động phương tiện, công bố công khai trên trang thông tin điện tử, đồng thời chia sẻ với các lực lượng liên ngành để hỗ trợ kiểm tra, giám sát.

Ứng dụng công nghệ, thay thế thủ tục, giấy tờ thủ công

Trọng tâm của đề án là ứng dụng công nghệ hiện đại để quản lý và kiểm soát phương tiện thay cho thủ tục giấy tờ thủ công.

Cụ thể, phương tiện sẽ được giám sát hành trình qua hệ thống định vị GPS và hệ thống nhận dạng tự động AIS, giúp xác định chính xác vị trí, hướng đi, tốc độ...

Hệ thống điện tử sẽ được xây dựng để tiếp nhận thông tin từ phương tiện, có thể là ứng dụng di động hoặc cổng thông tin trực tuyến, giúp đơn giản hóa thao tác và tăng khả năng theo dõi theo thời gian thực.

Cảng vụ và các cơ quan chức năng địa phương có thể giám sát từ xa, không cần có mặt trực tiếp tại hiện trường cấp phép.

Điều này không chỉ giúp tiết kiệm nhân lực mà còn góp phần chuyển đổi số trong quản lý giao thông thủy nội địa, tiến tới xây dựng hệ thống giao thông thông minh, kết nối dữ liệu giữa tàu và bờ.

Việc cắt giảm thủ tục hành chính không đồng nghĩa với buông lỏng quản lý. Để đảm bảo an toàn, các cơ quan chức năng vẫn thực hiện hậu kiểm trong suốt hành trình của phương tiện. Đặc biệt là việc kiểm tra hành vi chở quá tải, vận chuyển hàng nguy hiểm hoặc các vi phạm an toàn đường thủy khác.

Từ đây, Cục Hàng hải và Đường thủy VN yêu cầu các đơn vị sắp xếp lại bộ máy nhân sự đang thực hiện thủ tục hành chính để chuyển sang công tác hậu kiểm, kiểm tra đột xuất.

Tăng cường phối hợp liên ngành giữa các đơn vị chức năng như cảng vụ, cảnh sát đường thủy, quản lý thị trường, chính quyền địa phương…

Cùng đó, cần kiểm tra định kỳ về kỹ thuật phương tiện, giấy chứng nhận chuyên môn, năng lực của thuyền viên, người điều khiển phương tiện; Yêu cầu chủ cảng lắp đặt hệ thống camera, có kết nối tín hiệu đến cơ quan quản lý để phục vụ giám sát từ xa.

Đối với các phương tiện vận tải hành khách và hàng nguy hiểm, sẽ vẫn áp dụng những quy định bắt buộc như lập danh sách hành khách khi chở người; Mang theo Giấy phép vận chuyển hàng nguy hiểm trong hành trình; Tuân thủ nội quy, sắp xếp neo đậu đúng vị trí quy định tại cảng, bến.

Để triển khai hiệu quả đề án, nhà nước cần đầu tư mạnh mẽ cho hạ tầng công nghệ, bao gồm: Xây dựng hệ thống dữ liệu điện tử đồng bộ, liên thông giữa các cơ quan quản lý; Duy trì hệ thống hoạt động ổn định, liên tục, tránh gián đoạn gây ảnh hưởng đến doanh nghiệp; Đảm bảo an toàn thông tin và bảo mật dữ liệu trong quá trình tiếp nhận, xử lý, giám sát.

Hoàng Anh