Rủi ro từ việc cung cấp thông tin cá nhân

Thông tin cá nhân trong một số trường hợp bị kẻ xấu lợi dụng để làm việc không chính đáng khiến chủ nhân khổ sở vì bỗng dưng trở thành nạn nhân của đủ chiêu trò lừa đảo.

Làm gì cũng phải cung cấp thông tin cá nhân

Anh H (ngụ TP Thủ Đức, TP.HCM) cho biết do cần sửa căn hộ nên anh đã gọi thợ đến thi công, có đăng ký với bảo vệ danh sách những người vào khu căn hộ. Khi thợ đến khu căn hộ thì bị bảo vệ yêu cầu để lại CCCD với lý do "đây là quy trình bắt buộc để đảm bảo công tác quản lý, an ninh của chung cư".

Do vậy, anh H phải nói thợ thông cảm, rồi thu thập CCCD và giao cho đơn vị quản lý, bảo vệ khu căn hộ.

Thông tin cá nhân của nhiều người được đăng tải tràn lan trên không gian mạng. Ảnh: TRẦN LINH

“Đơn vị quản lý có lý do của họ khi đòi giữ CCCD. Tuy nhiên, luật quy định chỉ có cơ quan chức năng có thẩm quyền mới được quyền thu, giữ CCCD. Mình không thể lường trước được CCCD của mình có thể sẽ bị sử dụng vào mục đích nào. Như vậy, sau việc thu giữ CCCD, nếu có rủi ro thì ai sẽ chịu trách nhiệm” - anh H nêu vấn đề.

Cạnh đó, trong thời đại số hóa, đa liên kết hiện nay, việc lộ thông tin cá nhân từ các nền tảng mua bán online, mạng xã hội, đăng ký ứng dụng, truy cập Internet… cũng khiến nhiều người lo ngại rủi ro.

Một trường hợp khác, bạn TĐ (23 tuổi, ngụ quận Tân Bình, TP.HCM) nêu về việc muốn truy cập Internet tại những quán xá, người dùng phải cung cấp thông tin cá nhân như: số điện thoại, giới tính… Từ đó, Đ cũng như nhiều bạn khác lo ngại thông tin cá nhân có nguy cơ bị sử dụng vào mục đích xấu.

“Em liên tục nhận được những cuộc gọi mà sau này em mới biết là lừa đảo. Họ nắm đầy đủ thông tin của em và gia đình em, từ đó yêu cầu em nhấp vào đường link” - Đ cho biết.

Ngoài ra, thông tin cá nhân còn bị sử dụng để đặt đơn hàng online giả mạo, gây phiền toái cho cả người mua lẫn người bán.

Bà N (44 tuổi, ngụ quận Tân Phú) cho biết: “Hồi tháng 4 năm nay, tôi nhận được các cuộc gọi của người giao hàng, nói nhận hàng đặt, là hàng mỹ phẩm. Tôi nhìn thì đúng tên và địa chỉ của mình, nhưng tôi đâu có đặt hàng này làm gì. Chắc do buôn bán, mình lỡ xích mích với ai đó nên họ phá thôi”.

Và trở thành nạn nhân khi thông tin cá nhân bị lợi dụng

Có những trường hợp, người dùng bị lộ thông tin cá nhân từ những hoạt động tưởng chừng rất bình thường.

Phú (21 tuổi, sinh viên một trường đại học tại TP.HCM) cho biết khi tìm tài liệu học tập, sinh viên thường gặp những yêu cầu đăng ký ứng dụng, đăng ký khóa học. Khi đăng ký, sinh viên tiếp tục bị yêu cầu nhập số CCCD, số điện thoại và phải xác thực, cùng các thông tin cá nhân khác.

“Trùng hợp sau đó, tôi nhận nhiều cuộc gọi tư vấn mở thẻ, vay tiền, thậm chí có tin nhắn lừa đảo là tôi đang dính một khoản vay ngân hàng, khiến tôi rất lo lắng. Nhưng may mắn là tôi đã báo sự việc với gia đình để có hướng dẫn, tránh bị lừa đảo” - bạn Phú nói.

Hay như mới đây, khi làm thủ tục sang tên xe máy, ông V (46, ngụ Vĩnh Long) đã tá hỏa khi phát hiện bản thân bỗng dưng dính khoản nợ thuế hơn 10 triệu đồng ở Cần Thơ.

Ông V đến cơ quan thuế để hỏi thì nhận được thông báo: Ông hiện đang đứng tên hộ kinh doanh nhà trọ tại chính địa chỉ cũ, với khoản nợ thuế lũy kế đến ngày 16-5-2025 là hơn 10,6 triệu đồng.

“Tôi hoàn toàn không kinh doanh gì, cũng không liên quan gì đến chủ trọ ngoài việc từng ở trọ một thời gian. Tôi chỉ đưa giấy tờ để đăng ký tạm trú, giờ lại bị 'gán' là chủ hộ kinh doanh nhà trọ, nợ hơn 10 triệu đồng tiền thuế. Cuộc sống của tôi bị đảo lộn vì mã số thuế bị khóa, không thể làm thủ tục gì cả” - ông V nói.

Ông V cho biết khoảng năm 2008-2010, ông từng thuê nhà trọ tại quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ, do ông H.V.H làm chủ. Khi thuê, ông V có cung cấp chứng minh nhân dân để chủ trọ đăng ký tạm trú. Sau đó, ông chuyển sang nơi khác.

Giải pháp phòng tránh rủi ro về dữ liệu cá nhân

Trong thời đại số, người dân cần trang bị kiến thức về cách phòng tránh rủi ro, bảo mật thông tin, dữ liệu cá nhân của mình.

Ông Ngô Minh Hiếu

Đối với an toàn thông tin cá nhân trên internet, ông Ngô Minh Hiếu, cựu cộng tác viên của Trung tâm Giám sát và An toàn không gian mạng Quốc gia (Cục An toàn thông tin, Bộ TT&TT cũ), chia sẻ một số giải pháp và lời khuyên để phòng tránh rủi ro:

Sử dụng mật khẩu mạnh và xác thực hai yếu tố (2FA), không nhấp vào các đường link hoặc tệp đính kèm từ nguồn không rõ ràng, đặc biệt là trong email hoặc tin nhắn. Đây có thể là các cuộc tấn công lừa đảo (phishing) nhằm đánh cắp thông tin cá nhân.

Cạnh đó, người dùng nên hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng xã hội, cập nhật phần mềm và hệ điều hành thường xuyên, sử dụng phần mềm diệt virus và tường lửa, kiểm tra quyền truy cập ứng dụng, sử dụng mạng riêng ảo (VPN) để mã hóa dữ liệu và bảo vệ quyền riêng tư khi truy cập Internet ở nơi công cộng.

Cẩn thận vi phạm pháp luật khi lấy thông tin người khác

Hành vi sử dụng thông tin cá nhân trái phép, căn cứ Điều 84 Nghị định 15/2020, sửa đổi bổ sung bởi khoản 30 Điều 1 Nghị định 14/2022 thì mức chế tài cụ thể như sau:

TRẦN LINH