Công trình bảo tồn di tích lăng mộ Hoàng thái hậu Từ Dụ: Dấu ấn trong công tác xã hội hóa

Khu lăng mộ Nghi Thiên Chương Hoàng hậu Từ Dụ - còn có tên gọi là Xương Thọ lăng - thuộc Quần thể di tích lăng vua Thiệu Trị tại xã Thủy Bằng (TP Huế, tỉnh Thừa Thiên - Huế) là nơi yên nghỉ vĩnh hằng của Hoàng thái hậu Từ Dụ (còn được gọi là Từ Dũ).

Hoàng thái hậu Từ Dụ (tên húy là Phạm Thị Hằng), là trưởng nữ của Lễ bộ Thượng thư Đức Quốc công Phạm Đăng Hưng (1764-1825), quê quán tại giồng Sơn Quy, thôn Tân Niên Đông, huyện Kiến Hòa, trấn Định Tường (nay là xã Long Hưng, thị xã Gò Công, tỉnh Tiền Giang). Bà là Quý phi của vua Thiệu Trị và là mẹ của vua Tự Đức.

Dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi và tôn tạo di tích lăng mộ Nghi Thiên Chương Hoàng hậu Từ Dụ là dự án đầu tiên được sử dụng hoàn toàn bằng kinh phí tu bổ từ nguồn xã hội hóa thông qua Quỹ bảo tồn di sản Huế và là đóng góp vô cùng quan trọng của dòng họ Phạm Đăng trong việc chung tay cùng Nhà nước bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị di sản văn hóa của Quần thể di tích Cố đô Huế.

Ông Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế cho biết, dự án được khởi công vào ngày 13/6/2023. Quá trình triển khai thực hiện cẩn trọng để đảm bảo không gây ảnh hưởng đến yếu tố gốc của di tích.

Khu lăng mộ Nghi Thiên Chương Hoàng hậu Từ Dụ được xây dựng vào những năm đầu thế kỷ XX ở phía Tây TP Huế, thuộc địa phận làng Cư Chánh, xã Thủy Bằng, TP Huế, tỉnh Thừa Thiên - Huế.

Khu lăng mộ Nghi Thiên Chương Hoàng hậu Từ Dụ nằm trong tổng thể cảnh quan lăng vua Thiệu Trị, có bố cục theo hướng “nội quan, ngoại quách”. Đây cũng chính là hình thức kiến trúc điển hình từ thời các vị chúa Nguyễn.

Trải qua hơn 100 năm tồn tại, mặc dù trên tổng thể lăng Nghi Thiên Chương Hoàng hậu Từ Dụ còn khá nguyên vẹn. Tuy nhiên, qua quá trình tác động của lịch sử và điều kiện môi trường tự nhiên bất lợi như nắng nóng, ẩm, mưa nhiều… đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến sự nguyên vẹn của di tích.

Với sự quan tâm, ủng hộ của các cơ quan chức năng, các nhà nghiên cứu, các nhà yêu mến Huế, đặc biệt là gia đình ông Huỳnh Văn Mạnh và bà Phạm Đăng Túy Hoa (đại diện gia đình họ Phạm Đăng) đã tài trợ kinh phí thực hiện dự án thông qua Quỹ bảo tồn di sản Huế được Chính phủ thành lập theo Nghị định 84/2022/NĐ-CP ngày 20/10/2022, với tổng số tiền hơn 6,8 tỷ đồng và 49 cây tùng La Hán.

Dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi và tôn tạo di tích lăng mộ Nghi Thiên Chương Hoàng hậu Từ Dụ bao gồm các hạng mục như: Trụ biểu; hồ Tân Nguyệt và hệ thống cống đối lưu; sân nền, bậc cấp trước lăng; sân nền tự nhiên; cổng, vòng tường thành ngoại và tường thành nội.

Dự án được lễ khánh thành vào ngày 7/6/2024, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế đã trao tặng Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh nhằm tri ân tấm lòng của gia đình ông bà Huỳnh Văn Mạnh, Phạm Đăng Túy Hoa đối với công tác bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị di tích thuộc Quần thể di tích Cố đô Huế.

Theo Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế, Hoàng thái hậu Từ Dụ (sinh ngày 20/6/1810 và mất ngày 22/5/1901) - một Hoàng thái hậu nổi tiếng nhất trong việc cưu mang và để lại nhiều bài học quý trong việc dạy dỗ con nên người. Trong suốt 78 năm ở cạnh ngai vàng với cương vị cố vấn, bà tham gia bàn bạc chính sự, hết lòng hết sức vì dân vì nước, giữ trọn vai trò trọng yếu trong chính sự triều đình nhà Nguyễn vào khoảng nửa đầu thế kỷ XIX.

Dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi và tôn tạo di tích lăng mộ Nghi Thiên Chương Hoàng hậu Từ Dụ hoàn thành góp phần quan trọng trong việc hoàn chỉnh tổng thể kiến trúc - cảnh quan - văn hóa của lăng vua Thiệu Trị, xứng đáng là tài sản văn hóa quý báu của nhân loại đã được UNESCO xếp hạng di sản văn hóa thế giới...

Duy Lợi