Xứng danh 'Thăng Long - Thạch Hãn'

Thành lập ngày 27-2-1947 tại làng Ái Mỗ, thuộc huyện Thường Tín, tỉnh Hà Đông (nay là thành phố Hà Nội) với danh hiệu Trung đoàn Thăng Long, Trung đoàn 48 đã tham gia đánh hàng trăm trận lớn nhỏ, diệt và bắt sống 9.750 tên địch, thu 12 khẩu pháo và 1.819 súng các loại, phá hỏng 30 xe cơ giới, bắn chìm 4 ca nô và phá hủy nhiều máy bay các loại. Với những chiến công trên, Trung đoàn vinh dự được Bác Hồ viết thư khen ngợi, tặng 4 chữ vàng “Giúp dân đánh giặc”, 13 tập thể, cá nhân được tặng thưởng Huân chương Quân công, 3 đồng chí được tuyên dương Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Ngày 16-1-1951, do yêu cầu tổ chức lực lượng, Trung đoàn 48 vinh dự được về biên chế trong đội hình Đại đoàn 320 (nay là Sư đoàn 390) và tiếp tục chiến đấu, lập công. Bước vào cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, với danh hiệu Trung đoàn Thạch Hãn, Trung đoàn 48 tổ chức huấn luyện, cơ động lực lượng vào chiến đấu trên chiến trường miền Nam. 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị, bằng tinh thần chiến đấu dũng cảm ngoan cường và quyết tâm sắt đá “Quang Sơn còn - Quảng Trị còn”, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 48 (trong chiến dịch mang mật danh Quang Sơn) đã chắc tay súng, góp phần cùng quân và dân cả nước buộc đế quốc Mỹ ký Hiệp định Paris chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam.

Bộ đội Trung đoàn 48 và các lực lượng chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị năm 1972. Ảnh tư liệu

Chúng tôi may mắn nhiều lần trò chuyện với Đại tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Vũ Trung Thướng - nguyên Phó sư đoàn trưởng, Tham mưu trưởng Sư đoàn 390, người có nhiều năm gắn bó với Trung đoàn 48. Đại tá Vũ Trung Thướng hồi tưởng: “Trong 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị, đơn vị tôi - Đại đội 5, Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 48 có nhiệm vụ chốt chặn ngã ba Long Hưng (làng Long Hưng, xã Hải Phú, huyện Hải Lăng), bảo vệ vòng ngoài phía Tây Nam Thành cổ. Nhiệm vụ chốt giữ ngã ba Long Hưng rất khó khăn và nguy hiểm, phải phát hiện và đánh địch từ xa để tạo điều kiện cho đội hình phía sau sẵn sàng chiến đấu. Vì vậy, Đảng ủy Trung đoàn 48 đã ra nghị quyết nêu cao quyết tâm sắt đá: “Quang Sơn còn, Quảng Trị còn”. Đây như một mệnh lệnh thôi thúc cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 48, trong đó có Đại đội 55 chúng tôi quyết tâm giữ vững vị trí chiến đấu đến hơi thở cuối cùng”.

Theo lời kể của Đại tá Vũ Trung Thướng, lúc đó, tương quan lực lượng giữa ta và địch khá chênh lệch. Đại đội 5 gồm 3 trung đội, với hơn 50 tay súng. Trong khi đó, địch đã huy động rất nhiều phương tiện chiến tranh hiện đại, pháo hạm, pháo giàn từ Mỹ Chánh cùng không quân, xe tăng và cả tiểu đoàn bộ binh tấn công ta. Quyết tâm chốt giữ bằng được ngã ba Long Hưng, Đại đội 5 đã đánh lui nhiều đợt tấn công của địch khiến chúng không thể nào vượt qua “ngã ba lửa” này.

Sau 81 ngày đêm, Đại đội 5 cùng Trung đoàn 48 chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị hoàn thành nhiệm vụ cấp trên giao và tiếp tục bước vào các trận đánh mới. Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử tháng 4-1975, Trung đoàn 48 đảm nhiệm trên hướng tiến công chủ yếu của sư đoàn. Là Phó chính ủy Trung đoàn 48, đồng chí Vũ Trung Thướng chỉ huy mũi thọc sâu tiến đánh Bộ Tổng tham mưu ngụy.

Tổng kết chiến dịch, Trung đoàn 48 tham gia đánh, tiêu diệt và làm tan rã 3 tiểu đoàn, 7 đại đội, gọi hàng và bắt 1.800 tên địch, bắn cháy 12 xe tăng, thu và phá hủy 6 khẩu pháo, 140 xe tăng - thiết giáp, 3.000 súng các loại... Trung đoàn vinh dự là đơn vị cắm cờ giải phóng lên nóc nhà Bộ Tổng tham mưu ngụy...

Kiểm tra bắn đạn thật tại Trung đoàn 48.

Bước vào thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, phát huy truyền thống, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 48 luôn đoàn kết khắc phục mọi khó khăn, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Năm 2023, thực hiện quyết định của Bộ Quốc phòng, Trung đoàn 48 được thủ trưởng cấp trên tin tưởng lựa chọn, giao nhiệm vụ xây dựng từ đơn vị khung thường trực sang trung đoàn đủ quân thời bình. Trung đoàn thực hiện theo đúng quy định, hướng dẫn của cấp trên về tổ chức biên chế lực lượng, tập trung giáo dục, quán triệt cho cán bộ, chiến sĩ có nhận thức sâu sắc về nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ). Các cơ quan, đơn vị duy trì nghiêm túc chế độ trực chỉ huy, trực ban, trực SSCĐ; tổ chức tuần tra canh gác, kiểm soát quân sự. Thường xuyên tổ chức luyện tập thuần thục các phương án SSCĐ đối với phân đội trực SSCĐ cho Trung đoàn, Sư đoàn bảo đảm hoàn thành tốt nhiệm vụ khi có tình huống xảy ra.

Trao đổi với chúng tôi, Trung tá Nguyễn Tùng Tiến, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 48 cho biết: "Phát huy truyền thống đơn vị anh hùng đã được thế hệ cha anh gây dựng, trong điều kiện mới, Trung đoàn 48 quyết tâm hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Thời gian qua, Đảng ủy, chỉ huy Trung đoàn đã lãnh đạo, chỉ đạo các đơn vị tổ chức tổng kết đúc rút kinh nghiệm, trên cơ sở đó làm công tác chuẩn bị huấn luyện toàn diện cả về con người, thao trường, bãi tập, mô hình học cụ, đồ dùng huấn luyện. Trung đoàn xác định tập huấn nâng cao nhận thức, trách nhiệm, trình độ, phương pháp huấn luyện của đội ngũ cán bộ các cấp là khâu trung tâm của quá trình chuẩn bị huấn luyện. Đến nay, 100% cán bộ của Trung đoàn huấn luyện được theo phân cấp”.

Kiểm tra công tác chuẩn bị cho mùa huấn luyện mới tại Trung đoàn 48.

Hôm chúng tôi đến thăm đơn vị, tại thao trường, bất chấp mưa phùn và gió lạnh, cán bộ, chiến sĩ vẫn hăng say huấn luyện. Binh nhất Lê Hữu Thịnh - Tiểu đội đại liên, Đại đội 7, Tiểu đoàn, Trung đoàn 48 tâm sự: “Quá trình huấn luyện, chỉ huy đơn vị đã bám sát, hướng dẫn một cách cụ thể, tỉ mỉ, giúp chúng tôi nắm bắt nhanh kiến thức, vận dụng linh hoạt vào thực hành".

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, năm nay, Trung đoàn 48 đặc biệt quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tạo điều kiện về thời gian, kinh phí để khuyến khích các cá nhân nghiên cứu, sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, mô hình, học cụ huấn luyện. Nhờ đó, toàn Trung đoàn có 12 sáng kiến, cải tiến mô hình, học cụ về công tác quân sự; 6 sáng kiến trong hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị; 4 sáng kiến về công tác hậu cần - kỹ thuật được Sư đoàn công nhận và đưa vào áp dụng rộng rãi trong thời gian tới. Trung đoàn luôn là lá cờ đầu trong Phong trào Thi đua Quyết thắng của Sư đoàn, Quân đoàn. Năm 2024, Trung đoàn 48 được Bộ tư lệnh Quân đoàn 12 tặng danh hiệu Đơn vị Quyết thắng, Đảng bộ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; 25 tập thể, cá nhân được nhận các hình thức khen thưởng từ các cấp.

Bài, ảnh: NGUYỄN THẮNG - BẢO LINH