Xuất khẩu sang châu Mỹ thắng lớn

Xuất khẩu hàng dệt may sang thị trường châu Mỹ trong năm qua đạt 16,1 tỷ USD (Ảnh: Đức Thanh)

Đòn bẩy từ các FTA

Xuất khẩu hàng hóa sang khu vực châu Mỹ trong năm qua “thắng lớn”, mang về khoảng 140 tỷ USD, góp phần đáng kể vào con số 405 tỷ USD xuất khẩu cả nước trong năm qua. Trong đó, riêng xuất khẩu sang Mỹ đạt 119,6 tỷ USD, tăng 23,1% so với năm 2023, chiếm 29,5% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Xuất sang các nước thuộc Hiệp định Đối tác Chiến lược toàn diện xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) ở châu Mỹ (Canada, Mexico, Chile, Peru) ước đạt 13,7 tỷ USD, tăng 17%. Chỉ có xuất khẩu sang các nước khối thuộc khối Thị trường chung Nam Mỹ (Mercosur) chứng kiến mức sụt giảm 6,5%, đạt 3,4 tỷ USD trong năm 2024.

Đánh giá về mức tăng trưởng xuất khẩu ấn tượng sang thị trường khu vực châu Mỹ, ông Tạ Hoàng Linh, Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công thương) cho rằng, trong bối cảnh nền kinh tế trong nước chịu tác động từ các biến động của nền kinh tế thế giới, song hợp tác thương mại, đầu tư với các đối tác châu Mỹ vẫn tăng trưởng tích cực nhờ “đòn bẩy” từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) và năng lực sản xuất của các nhà sản xuất tại Việt Nam ngày càng lớn.

Tại khu vực châu Mỹ, đến nay, Việt Nam đã ký kết 2 thỏa thuận thương mại tự do, gồm CPTPP (Canada, Mexico, Peru và Chile là thành viên) và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Chile. Ngoài các FTA này, Việt Nam đã ký kết một số thỏa thuận thương mại với các đối tác thuộc khu vực châu Mỹ, như Hiệp định Thương mại song phương Việt - Mỹ và Hiệp định Thương mại Việt Nam - Cuba.

“Các FTA và những thỏa thuận hợp tác trên đã có hiệu lực và góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy quan hệ thương mại giữa Việt Nam và các đối tác khu vực châu Mỹ”, ông Tạ Hoàng Linh nhấn mạnh.

Nhưng trên hết, thị trường Mỹ mới là điểm đến tạo nên doanh thu xuất khẩu tăng kỷ lục với châu lục này. Thống kê của Tổng cục Hải quan, năm qua, hơn một nửa kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ là các sản phẩm công nghệ cao, bao gồm hàng điện tử tiêu dùng, điện thoại thông minh, các sản phẩm may mặc và giày dép, còn lại là các sản phẩm khác như nội thất và nông sản.

Dẫn đầu kim ngạch xuất khẩu là máy vi tính sản phẩm điện tử và linh kiện, với hơn 23,2 tỷ USD, tăng 36,3% so với năm trước đó, chiếm 19,4% tỷ trọng xuất khẩu. Tiếp đến là nhóm hàng máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng, với 22,05 tỷ USD, tăng 21,1% so với năm 2023, chiếm 18,4%. Xuất khẩu hàng dệt may đạt 16,1 tỷ USD, chiếm 13,5%.

Trong cơ cấu thương mại, Việt Nam đang xuất siêu rất lớn sang các thị trường châu Mỹ, nhưng chủ yếu đến từ trao đổi thương mại với Mỹ.

Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu sang châu Mỹ chủ yếu tập trung vào các mặt hàng của doanh nghiệp FDI, như điện thoại, linh kiện điện tử, máy vi tính, phương tiện vận tải - phụ tùng, dệt may và giày dép.

Hiện tại, doanh nghiệp trong nước chủ yếu tập trung vào những thị trường lớn như Mỹ, Canada, Mexico hay Brazil, trong khi thiếu hụt thông tin về các thị trường tiềm năng còn lại như Peru, Colombia, hay Trung Mỹ. Điều này dẫn tới việc doanh nghiệp trong nước thường bị động khi gặp khó khăn tại một thị trường trọng điểm và khó có thể chuyển hướng dòng xuất khẩu sang các thị trường khác.

Dư địa tăng trưởng còn lớn

Năm 2025, thương mại toàn cầu được dự báo có sự đan xen giữa cơ hội và bất ổn, do các tác động tiềm ẩn từ chính sách thương mại của Mỹ thời ông Donald Trump, cùng với những bước tiến mới trong thương mại điện tử và công nghệ tài chính thương mại. Tuy nhiên, các ngành hàng xuất khẩu của nước ta vẫn còn dư địa để chinh phục các thị trường lớn, trong đó có khu vực châu Mỹ.

Trong Báo cáo Cập nhật triển vọng thương mại toàn cầu công bố mới đây, WTO đã nâng dự báo tăng trưởng cho thương mại hàng hóa thế giới năm 2025 lên 3,3%, tăng 0,3% so với dự báo trước đó.

Bộ Công thương đặt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu khoảng 12%, tức kim ngạch xuất khẩu sẽ cán mốc trên 450 tỷ USD.

Châu Mỹ là thị trường rộng lớn và có sự liên kết chặt chẽ với nhau thông qua các khối thương mại tự do đan xen. Tận dụng của các lợi thế mà Hiệp định CPTPP mang lại, cùng với các vị trí cửa ngõ thuận lợi của các nước thành viên như Canada, Mexico, Chile và Peru, các doanh nghiệp có thể xem xét thông qua việc xuất khẩu và đầu tư sản xuất tại các nước nêu trên để mở rộng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu sang khu vực thị trường sôi động và đầy tiềm năng này.

TS. Lê Huy Khôi, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách công thương (Bộ Công thương) cho rằng, Việt Nam có vị thế ngày càng quan trọng trong chuỗi cung ứng, quy mô sản xuất ngày càng lớn, hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, với chính sách thương mại mới thời Tổng thống Donald Trump, ông Khôi lưu ý, các ngành hàng xuất khẩu lớn cần thực hiện tốt công tác chống gian lận xuất xứ hàng hóa, phòng vệ thương mại.

Những năm qua, thương mại Việt - Mỹ phát triển rất mạnh, nhưng khoảng cách giữa xuất khẩu và nhập khẩu cũng lớn. Thặng dư thương mại lớn cũng là một nguy cơ. Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn với nhiều ngành hàng của nước ta, trên hết, doanh nghiệp cần theo dõi, thường xuyên cập nhật những biến động, diễn biến tình hình thương mại, chính sách thương mại qua nhiều kênh (đối tác nhập khẩu, đại diện Cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Mỹ), lắng nghe ý kiến tư vấn của các nhà hoạch định chính sách.

Thế Hoàng