Xuất khẩu ô tô Trung Quốc sang Nga sụt giảm mạnh bởi thuế và sự bất ổn của người tiêu dùng

Sản lượng ô tô Trung Quốc xuất khẩu vào các quốc gia. Nguồn: Hiệp hội xe du lịch Trung Quốc.

Xuất khẩu ô tô của Trung Quốc sang Nga đã giảm gần một nửa so với cùng kỳ năm ngoái xuống còn 57.592 xe trong tháng 1 và tháng 2 vừa qua, đứng sau Mexico, nơi đã nhận được 85.997 xe và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất với 71.418 xe, dữ liệu do Hiệp hội ô tô chở khách Trung Quốc công bố mới đây cho hay. Đây là lần đầu tiên trong hai năm, Nga không còn là quốc gia đứng top xuất khẩu tốt của Trung Quốc.

Thị trường ô tô mới tại Nga đã đạt mức cao nhất trong năm năm qua vào năm ngoái, với các thương hiệu Trung Quốc chiếm phần lớn doanh số bán hàng khi các thương hiệu quốc tế khác rút lui sau cuộc xung đột với Ukraine của Nga vào tháng 2 năm 2022. Tuy nhiên, hiện tại, thuế nhập khẩu và lãi suất cao hơn đã góp phần làm suy yếu tâm lý người tiêu dùng ở Nga, Tổng thư ký PCA Cui Dongshu cho biết.

Moscow đã áp dụng "phí tái chế" ảnh hưởng đến tất cả các loại ô tô nhập khẩu bắt đầu từ năm ngoái. Theo các báo cáo của phương tiện truyền thông địa phương, mức thuế này sẽ tăng dần đến năm 2030.

Đối với các nhà xuất khẩu Trung Quốc, mức phí này là quá cao. Từ tháng 1 năm 2025, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc sẽ phải đối mặt với hơn 7.000 USD chi phí bổ sung cho một chiếc xe có động cơ 1 - 2L ngoài mức thuế nhập khẩu 15%, trong khi các xe lớn hơn phải chịu gần 20.000 USD.

Tiggo 7 Pro của Chery, một trong những chiếc xe Trung Quốc được săn đón nhất tại Nga, có giá bán là 27.780 USD. Từ tháng 1 năm 2025, phí tái chế sẽ bằng hơn một phần tư giá bán. Điều này có nghĩa là đối với hầu hết các OEM, phí tái chế của Nga đắt hơn thuế chống bán phá giá của EU đối với xe điện Trung Quốc. Lắp ráp không được giảm nhẹ theo các quy tắc cập nhật ngăn cản việc hoàn trả phí tái chế cho công việc có giá trị thấp như vậy.

Có những dấu hiệu cho thấy áp lực của Nga đối với các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc để nội địa hóa có thể đang mang lại kết quả. Vào tháng 11, Sergei Chemezov, người đứng đầu Rostec (một tập đoàn quốc phòng sở hữu Avtovaz), cho biết sau chuyến đi đến Trung Quốc rằng một nhà sản xuất ô tô lớn của Trung Quốc đang cân nhắc việc thành lập một nhà máy ở khu vực Moscow hoặc Siberia. "Họ sẵn sàng giúp chúng tôi", Chemezov nói.

Cách tiếp cận tập trung vào xuất khẩu của Trung Quốc đối với thị trường Nga dường như đang đạt đến giới hạn. Vào tháng 10/2024 - tháng đầu tiên sau khi tăng phí - xuất khẩu vẫn mạnh nhưng đã giảm so với mức đỉnh điểm vào tháng 9.

Có khả năng các OEM Trung Quốc ban đầu sẽ cố gắng chuyển mức tăng giá cho người tiêu dùng. Nhưng chiến lược đó có vấn đề vì một số lý do. Đầu tiên, lãi suất của Nga tăng từ 16% vào tháng 6/2024 lên 21% vào cuối tháng 10, làm giảm nhu cầu và khiến người mua ý thức hơn về giá. Thứ hai, xe Lada và xe GWM sản xuất trong nước, có giá không bị thổi phồng do phí tái chế, đã có sẵn. Hơn nữa, việc không cam kết nội địa hóa chuỗi sản xuất và cung ứng tại Nga trong năm tới có thể dẫn đến những hạn chế chặt chẽ hơn nữa. Thông điệp của Moscow rất rõ ràng: Chúng tôi hoan nghênh ô tô Trung Quốc, nhưng hãy sản xuất chúng tại Nga. Phản ứng của các OEM Trung Quốc có thể sẽ khác nhau.

Áp lực ngày càng tăng đối với các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc trong việc đầu tư vào Nga cho thấy những vết nứt trong mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu của nước này. Ngay cả đối tác địa chính trị gần nhất của họ cũng có vẻ chán ngán với sự miễn cưỡng của các OEM Trung Quốc trong việc đầu tư vào các cơ sở sản xuất tại địa phương.

Thị trường Nga không còn là mảnh đất màu mỡ cho các doanh nghiệp sản xuất ô tô Trung Quốc. Ảnh: Bloomberg.

Tất nhiên, Nga không đơn độc. Trong một dấu hiệu cho thấy những trở ngại ngày càng tăng đối với xuất khẩu ô tô của Trung Quốc trên toàn thế giới, Brazil đã tăng thuế đối với xe nhập khẩu, Châu Âu đã áp thuế chống bán phá giá đối với xe điện của Trung Quốc, Mỹ có kế hoạch cấm xe của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc lưu thông trên đường vì lý do an ninh và các nhà máy do Trung Quốc sở hữu tại Thái Lan đang cạnh tranh với các nhà máy có trụ sở tại Trung Quốc sản xuất ô tô để xuất khẩu. Những diễn biến này cho thấy xuất khẩu xe du lịch của Trung Quốc, đạt mức cao kỷ lục vào tháng 8 năm 2024, có thể đã đạt đỉnh.

Sự kết hợp giữa các loại phí mới của Nga và các biện pháp hạn chế tại các thị trường khác có khả năng đẩy nhanh quá trình hợp nhất trong nước và đóng cửa nhà máy trong ngành công nghiệp ô tô của Trung Quốc vì chỉ những công ty lớn nhất và thành công nhất mới có thể thành lập các nhà máy ở nước ngoài.

Các nhà hoạch định chính sách ở Bắc Kinh nhận thức được những thách thức này. Những động thái gần đây, chẳng hạn như việc mở rộng chính sách đổi xe ô tô để kích thích nhu cầu trong nước, phản ánh mối quan tâm của họ. Tuy nhiên, những nỗ lực này giải quyết các triệu chứng chứ không phải các yếu tố cấu trúc đang diễn ra.

Bên cạnh đó, giới quan sát đang suy đoán liệu Tổng thống Mỹ Donald Trump có thực sự có thể giải quyết được cuộc chiến giữa Nga và Ukraine hay không, ông Cui cho biết. Nếu điều đó xảy ra, "các nhà sản xuất nước ngoài có thể quay trở lại Nga và bắt đầu sản xuất và bán ô tô nhanh chóng, vì vậy người tiêu dùng Nga có lẽ đang chờ đợi sự trở lại của các sản phẩm châu Âu hoặc Mỹ".

Với những bất ổn đó, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc thận trọng hơn về mức tồn kho của riêng họ, lựa chọn làm chậm quá trình giao hàng. Điều đó có thể sẽ tiếp tục trong vài tháng tới cho đến khi có sự rõ ràng về việc liệu các nhà sản xuất ô tô nước ngoài có quay trở lại Nga hay không.

Nam Nguyễn