Vở diễn 'Hồn Trương Ba, da hàng thịt' đậm chất đương đại trên sân khấu rối

Với sự kết hợp khá độc đáo giữa hiện đại và truyền thống, cùng với việc sử dụng những hình thức thể hiện mới lạ, kết hợp giữa rối người, con rối, rối bóng… vở diễn trở thành một món ăn tinh thần hấp dẫn, mang đến cho người xem nhiều trải nghiệm mới lạ, đặc biệt là khán giả trẻ.

Vở kịch rối "Hồn Trương Ba, da hàng thịt” phiên bản mới mang đậm hơi thở đương đại. Ảnh: Nhà hát Múa rối Thăng Long

Làm mới nghệ thuật múa rối

“Hồn Trương Ba, da hàng thịt” là kịch bản nổi tiếng của cố tác giả Lưu Quang Vũ, đã được dàn dựng thành công ở nhiều loại hình nghệ thuật, từ kịch nói, tuồng, chèo, cải lương… Với sân khấu múa rối, “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” cũng từng được Nhà hát Múa rối Thăng Long dàn dựng năm 2016, dưới bàn tay đạo diễn của Nghệ sỹ Ưu tú Lê Chí Kiên, vở diễn đã gây tiếng vang trong Liên hoan quốc tế sân khấu thử nghiệm lần thứ 3 và giành Giải Tiết mục thử nghiệm rối xuất sắc nhất.

Sau 9 năm, năm 2025, một lần nữa, Ban Giám đốc Nhà hát Múa rối Thăng Long và Đạo diễn, Nghệ sỹ ưu tú Lê Chí Kiên quyết định dàn dựng lại vở diễn trên sân khấu rối, với tinh thần và quyết tâm mang đến cho công chúng một phiên bản mới, mang đậm hơi thở đương đại, với những ý tưởng thể nghiệm táo bạo hơn, để vở diễn trở nên sinh động, hấp dẫn hơn.

Vở kịch rối “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” phiên bản năm 2025 lần này vẫn do đạo diễn, Nghệ sỹ Ưu tú Lê Chí Kiên dàn dựng, Nghệ sỹ Ưu tú Đăng Tiến chuyển thể kịch bản, Nghệ sỹ Nhân dân Doãn Bằng thiết kế sân khấu, nghệ sỹ Ngô Thắng tạo hình con rối, Nghệ sỹ Nhân dân Lê Hồng Phong biên đạo, nghệ sỹ Lê Anh Thủy phụ trách âm nhạc.

Theo Nghệ sỹ Ưu tú Lê Chí Kiên, sau gần 40 năm cống hiến cho nghệ thuật múa rối, ông hiểu rằng, để theo kịp với sự phát triển của thời đại, múa rối cần có sự chuyển mình, hòa nhập với thời đại để đến gần hơn với công chúng hôm nay, đặc biệt là với giới trẻ. Để làm được điều này, người nghệ sỹ phải nỗ lực sáng tạo để tìm được “chìa khóa” dung hòa giữa truyền thống và hiện đại.

Vở diễn bắt đầu với không gian của một khu chợ nhộn nhịp nhưng hỗn độn, vang lên tiếng hòa âm của guốc mộc, lúc đều đều chậm rãi, lúc hối hả vội vàng, tựa như thứ nhạc nền dẫn lối cảm xúc của khán giả… Cùng với âm thanh độc đáo, “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” phiên bản 2025 còn đặc biệt ở chỗ sử dụng rất nhiều chất liệu nghệ thuật truyền thống như hát xẩm, chầu văn, ả đào, chèo… kết hợp khéo léo cùng những giai điệu âm nhạc mới như hiphop, rap… tạo sức hút lớn đối với khán giả trẻ.

Một trong những yếu tố làm nên thành công của vở diễn là tính hiện đại trong thiết kế sân khấu, với không gian đa tầng - nơi thực và ảo đan xen, người và rối cùng kể chuyện. Trong đó, thiết kế bàn cờ âm dương là ý tưởng đột phá của đạo diễn Lê Chí Kiên và Nghệ sỹ Nhân dân Doãn Bằng, với hàm ý xã hội như một ván cờ, chúng ta cần sắp xếp chơi ván cờ ấy sao cho tử tế và đúng đắn, để hướng đến những điều tốt đẹp... chứa đựng nhiều triết lý sống sâu sắc.

Xem vở diễn, khán giả không khỏi bất ngờ khi được dẫn dắt qua nhiều màn diễn thay đổi liên tục, có những cảnh ma mị khiến khán giả nổi da gà, cũng có những màn diễn tinh tế, đầy tình cảm khiến khán giả phải rơi lệ, đồng thời cũng không thiếu những màn diễn vui nhộn khiến khán giả bật cười sảng khoái…

Đổi mới để đưa nghệ thuật rối đến gần công chúng

Có thể thấy, ở phiên bản 2025, vở diễn “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” đã mang tới một màu sắc mới mẻ hơn khi áp dụng các công nghệ hiện đại, lời thoại với ngôn ngữ gần gũi hơn với giới trẻ. Để đưa nghệ thuật rối đến gần hơn với công chúng, đạo diễn, Nghệ sỹ ưu tú Lê Chí Kiên cùng các cộng sự đã sử dụng chính ngôn ngữ trong đời sống hiện đại của giới trẻ hôm nay, để kể lại một câu chuyện cổ quen thuộc, mang đến cho nghệ thuật múa rối một hơi thở mới, một cái nhìn mới, với những ý tưởng táo bạo và mới mẻ hơn. Theo đó, cùng với việc sử dụng rối người, con rối, thì rối bóng cũng được đạo diễn và ê kíp dàn dựng đưa vào để vở diễn một cách sinh động, hấp dẫn, mang đậm hơi thở đương đại.

Theo dõi vở diễn, Nghệ sỹ Nhân dân Trần Quốc Chiêm, Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội đánh giá, “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của Nhà hát Múa rối Thăng Long đã mang tới cho khán giả nhiều trải nghiệm mới lạ, khiến bản thân những người làm nghệ thuật sân khấu cũng thấy rất ấn tượng. Vở kịch rối nổi trội khi áp dụng thành công công nghệ hiện đại, đồng thời kết hợp được nhiều chất liệu nghệ thuật sân khấu truyền thống…

Đạo diễn, Nghệ sỹ Nhân dân Tạ Tuấn Minh (Nhà hát Kịch Việt Nam) chia sẻ, anh rất tâm đắc với việc Nghệ sỹ Ưu tú Lê Chí Kiên xử lý kết hợp giữa rối bóng và người, để dẫn dắt khán giả vào những điều ẩn chứa sâu thẳm bên trong từng nhân vật.

Nghệ sỹ Ưu tú Trần Thanh Hiền, Giám đốc Nhà hát Múa rối Thăng Long cho biết, việc dàn dựng lại vở kịch rối “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” nằm trong kế hoạch bảo tồn và phát huy nghệ thuật ca kịch truyền thống Thủ đô Hà Nội, giai đoạn 2021 – 2025 của UBND thành phố Hà Nội. Với thông điệp đầy tính nhân văn về giá trị cuộc sống, về việc được sống đúng là mình, sống trọn vẹn những giá trị mình vốn có và theo đuổi… vở kịch rối sẽ được đưa đến biểu diễn tại các trường học trên địa bàn thành phố, trong chương trình sân khấu học đường, giúp cho học sinh có thêm những trải nghiệm sâu sắc, cụ thể hơn về tác phẩm văn học được dàn dựng trên sân khấu. Đây cũng là vở diễn được Nhà hát gửi tham dự Liên hoan quốc tế sân khấu thử nghiệm vào tháng 10/2025 tại Hà Nội.

Phương Nhi (TTXVN)