Việt Nam - Trung Quốc: Hướng đến thương mại cân bằng, bền vững

Thương mại của Việt Nam với Trung Quốc đạt kỷ lục 205,2 tỷ USD năm 2024. Ảnh minh họa

Điểm sáng về hợp tác kinh tế, thương mại

Trong mối quan hệ song phương giữa Việt Nam - Trung Quốc, điểm sáng nhất chính là hợp tác kinh tế và thương mại. Trung Quốc đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam trong hơn 20 năm qua, bắt đầu từ năm 2004. Còn Việt Nam giữ vị trí là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong khối ASEAN và đối tác thương mại lớn thứ 4 của Trung Quốc nếu tính theo đơn vị quốc gia.

Theo dữ liệu của Bộ Thương mại Trung Quốc, thương mại hai nước đạt 260,65 tỷ USD vào năm 2024, tăng 13,5% so với cùng kỳ năm trước đó. Tổng kim ngạch thương mại hai chiều Việt - Trung hiện chiếm 25% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam với thế giới.

Cục Hải quan (Bộ Tài chính) cũng cho biết, năm 2024, kim ngạch thương mại Việt Nam - Trung Quốc lần đầu tiên vượt mốc 200 tỷ USD, đánh dấu cột mốc chưa từng có trong quan hệ kinh tế song phương của Việt Nam với bất kỳ quốc gia nào. Năm 2024, Trung Quốc chiếm 26% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam. Trung Quốc tiếp tục là đối tác thương mại lớn nhất và là thị trường nhập khẩu hàng hóa số một của Việt Nam. Riêng trong quý I/2025, thương mại song phương Việt Nam - Trung Quốc đạt hơn 51,17 tỷ USD và tiếp tục là đối tác thương mại lớn nhất của nước ta.

Hàng hóa xuất nhập khẩu giữa hai nước rất đa dạng, phong phú từ nông sản đến hàng tiêu dùng và linh kiện điện tử. Sự đa dạng trong cơ cấu hàng hóa giữa hai nước giúp tận dụng được lợi thế so sánh của từng bên, góp phần vào sự phát triển kinh tế chung.

Mở rộng không gian hợp tác mới

Các chuyên gia đánh giá triển vọng thương mại song phương của hai nước vẫn rất lớn. Ông Đỗ Nam Trung - nguyên Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Nam Ninh (Trung Quốc) dự báo, kim ngạch song phương của hai nước có thể đạt 300 - 400 tỷ USD trong 5 - 10 năm tới nhờ lợi thế địa lý, quy mô thị trường và sự bổ trợ lẫn nhau về cơ cấu hàng hóa.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia của Việt Nam nhìn nhận rằng, thị trường Trung Quốc không còn là thị trường dễ tính. Doanh nghiệp Việt Nam buộc phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe như mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn đóng gói, sở hữu trí tuệ... để phù hợp trong bối cảnh mới. Chuyên gia Vũ Vinh Phú cho rằng, tỷ lệ tận dụng các hiệp định thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc vẫn thấp (30 - 40%), nguyên nhân không chỉ nằm ở chính sách mà còn do doanh nghiệp yếu năng lực tuân thủ và thiếu chiến lược thị trường rõ ràng. Đây là điểm nghẽn cần sớm tháo gỡ nếu muốn tăng sức cạnh tranh hàng Việt tại thị trường láng giềng.

Ông Tô Ngọc Sơn - Phó Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công thương) cho hay, trong chuyến thăm cấp nhà nước của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình, Bộ Công thương ký kết 4 thỏa thuận hợp tác với Bộ Thương mại, Tổng cục Giám sát quản lý quốc gia và hai địa phương là Trùng Khánh, Hải Nam.

Những văn kiện này sẽ giúp tạo điều kiện để mở rộng kênh quảng bá hình ảnh thương hiệu các sản phẩm quốc gia, hỗ trợ doanh nghiệp tìm hiểu thị trường, tìm kiếm đối tác, mở rộng bạn hàng tiêu thụ các sản phẩm xuất khẩu, tạo điều kiện thuận lợi cho hàng hóa Việt Nam thâm nhập sâu vào thị trường Trung Quốc, kết nối với các thị trường lân cận khác. Ngoài ra, việc trao đổi thông tin chính sách, nhu cầu hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực thương mại, công nghiệp cũng sẽ được triển khai tích cực hơn.

Đáng chú ý, trong số các văn kiện này có 2 văn kiện hợp tác giữa Bộ Công thương với thành phố Trùng Khánh và tỉnh Hải Nam, mở ra nhiều cơ hội mới cho hàng hóa xuất nhập khẩu của Việt Nam, đồng thời thu hút các dòng vốn đầu tư chất lượng cao trong các lĩnh vực có thế mạnh như công nghiệp chế biến, logistics, công nghệ cao. Đến nay, Bộ Công thương đã thiết lập quan hệ phối hợp công tác chặt chẽ với 9 địa phương Trung Quốc.

Thời gian tới, nhằm góp phần đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng cao trong nước, đồng thời hướng tới mục tiêu chuyển đổi năng lượng của Việt Nam và xuất phát từ nhu cầu thực tế và đề xuất của doanh nghiệp hai nước, Bộ Công thương sẽ tiếp tục thúc đẩy phía Trung Quốc tăng cường hợp tác trong lĩnh vực liên kết điện, qua đó tận dụng tiềm năng và lợi thế của từng khu vực khác nhau để mở rộng quy mô thương mại điện với Trung Quốc.

Khánh Linh