Vì sao gói tín dụng phát triển nhà ở xã hội bị ế?

Hiện các địa phương đang đẩy nhanh tiến độ xây dựng nhà ở xã hội để thực hiện Đề án xây dựng khoảng 1 triệu căn đến năm 2030.

Vì sao gói tín dụng phát triển nhà ở xã hội chưa hiệu quả? Làm sao để tháo gỡ những khó khăn vướng mắc, để gói tín dụng này phát huy hiệu quả, giúp doanh nghiệp và người dân dễ tiếp cận hơn với gói tín dụng?

Cung - cầu chưa thể gặp nhau

Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, nay là 145.000 tỷ đồng, cho vay phát triển nhà ở xã hội giải ngân chậm, cho thấy một nghịch lý là: Cả doanh nghiệp và người dân đều khó khăn về tài chính, trong khi Ngân hàng khẳng định “không thiếu tiền”, nhưng cung và cầu lại chưa thể gặp nhau.

Đề cập nguyên nhân, chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong nêu ý kiến: "Hoạt động phát triển nhà ở xã hội vẫn còn nhiều ách tắc trong đó về vấn đề nguồn vốn. Gói này hiện vẫn có tốc độ giải ngân thấp. Bởi xét theo điều kiện nội hàm của khoản vay thì vẫn chưa phù hợp với những người cần có nhu cầu, hiện lãi suất còn cao nhưng quan trọng chỉ thấp hơn gói thông thường là 1,5 – 2% mà lại thả nổi thì rõ ràng người vay không chịu nổi áp lực lãi vay. Và còn nhiều nguyên nhân khác cũng như thể chế khiến gói này chưa hiệu quả."

Ảnh: Đình Sơn/Thanh niên

Đối với người mua nhà, việc không tiếp cận được nguồn cung nhà ở xã hội nên không thể vay được gói tín dụng này.

Trong khi mức lãi suất cho vay thông thường của các Ngân hàng từ 8-9%, thì lãi suất của gói vay này cũng là khoảng gần 8%. Đây là một trong những lí do doanh nghiệp không mặn mà với việc vay vốn. Đó là chưa kể đến hàng loạt thủ tục, điều kiện để doanh nghiệp có thể vay được là rất khó khăn. Theo chuyên gia kinh tế, Tiến sỹ Cấn Văn Lực, nếu chỉ trông chờ vào gói tín dụng này, thì khó đạt mục tiêu phát triển ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030:

"Gói 120 nghìn tỷ đồng là tín dụng thương mại có ưu đãi chứ không phải là gói tín dụng cho một chính sách kinh tế nhân văn, nên rất khó, khó cả Ngân hàng, khó cả doanh nghiệp và khó cả người dân. Với mức lãi suất hơn 8% kéo dài trong khoảng 3 năm, sau đó sẽ theo cơ chế thị trường. Đối với doanh nghiệp và người dân đã mặn mà chưa, tôi cho rằng họ chưa mặn mà."

Mới đây, Bộ Xây dựng đề xuất với Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo, đôn đốc các ngân hàng tham gia Chương trình tín dụng cho vay ưu đãi 120.000 tỷ đồng, đẩy nhanh việc cho vay, giải ngân nhanh chóng để hỗ trợ doanh nghiệp sớm hoàn thành dự án phát triển nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân, cải tạo, xây dựng lại chung cư nhằm tăng nguồn cung cho thị trường. Về vấn đề này, NHNN yêu cầu các ngân hàng thương mại thực hiện nghiêm túc các cam kết tham gia Chương trình về lãi suất ưu đãi, thời gian cho vay phù hợp với đối tượng và mục đích vay vốn; tạo điều kiện thuận lợi cho người mua nhà ở xã hội tiếp cận vốn vay.

Ông Trương Anh Tuấn, Chủ tịch HĐQT, Công ty Cổ phần Tập đoàn Hoàng Quân cho biết:"Chúng tôi cũng nhận thức được rằng, để được Ngân hàng giải ngân thì phải có dự án được duyệt, bao gồm đất sạch, giấy phép xây dựng… là cả một quá trình. Vấn đề mà người dân và doanh nghiệp lo lắng là sau gói 120 nghìn tỷ này thì có còn gói tín dụng nào tử Chính phủ, từ Ngân hàng Nhà nước hay không, vì đây là chương trình xây dựng tới 1 triệu căn nhà ở xã hội và kéo dài đến 2030".

Cần thiết kế lại chính sách?

Trên thực tế, mặc dù Chính phủ đã rất quyết tâm, liên tục chỉ đạo, đôn đốc các bộ, ngành, địa phương thực hiện các giải pháp, nhưng công tác phát triển nhà ở xã hội vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết. Trong đó, một số chính sách cần thiết kế lại. Chuyên gia nhà ở xã hội Nguyễn Hoàng Nam phân tích:

"Hiện tại bây giờ vẫn còn 2 vấn đề chủ yếu để tháo gỡ cho nhà ở xã hồi. Thứ nhất là về nguồn vốn đối với cả doanh nghiệp phát triển nhà ở xã hội và người dân có nhu cầu mua, thuế nhà ở xã hội. Cần có nguồn vốn có bù đắp lãi suất, ổn định lâu dài… Thứ 2 là thời gian thực hiện dự án quá lâu. Trong cuộc họp vừa qua, Thủ tướng cũng chỉ đạo làm sao rút ngắn xuống còn 2 – 3 tháng. Nếu tích cựcc làm được như vậy thì tôi nghĩ phát triển nhà ở xã hội thời gian tới sẽ có chuyển biến tích cực".

Nhằm đẩy mạnh hỗ trợ nguồn vốn đối với việc phát triển nhà ở xã hội, Bộ Xây dựng cũng đã trình Chính phủ Dự thảo Nghị quyết về nguồn vốn ưu đãi cho phát triển nhà ở xã hội. Theo đó, Bộ đã đề xuất gói vay ưu đãi 100.000 tỷ đồng từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ, áp dụng trong 5 năm. Gói này nằm trong khoản ngân sách 500.000 tỷ đồng mà Bộ Xây dựng ước tính cần có để thực hiện Đề án Xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội của Chính phủ trong giai đoạn 2021-2030.

Việc sớm triển khai thực hiện những điểm mới từ Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và Luật các tổ chức tín dụng là rất quan trọng để tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển nhà ở xã hội cũng như đối với hoạt động tín dụng cho vay nhà ở xã hội. Nhiều doanh nghiệp kỳ vọng, ngoài gói tín dụng ưu đãi từ ngân sách, các ngân hàng sẽ có thêm cơ chế tín dụng thương mại phù hợp hơn để phát triển nhà ở xã hội

Như Ngọc/VOVGT