Trả 100 USD để con chịu đọc sách là đúng đắn hay sai lầm?

Tác giả kiêm nhà báo Mireille Silcoff thích sách. Ngôi nhà của bà ngập tràn sách từ sàn đến trần nhà. Tuy nhiên, con gái lớn của Silcoff không đọc sách nếu không phải yêu cầu từ nhà trường.

Dù đã thử nhiều cách, như mua thẻ thư viện cho con hoặc đề nghị mua cho con bất kỳ cuốn sách nào cô bé muốn, Silcoff không thể thuyết phục được con từ bỏ các ứng dụng truyền thông xã hội như một thú vui giải trí.

Trong lúc tuyệt vọng, Silcoff đã đề nghị đưa cho con gái 100 USD để đổi lấy việc cô bé đọc cuốn tiểu thuyết dành cho thanh thiếu niên The Summer I Turned Pretty trong một tháng.

Cô bé đã hoàn thành cuốn sách chỉ trong hai tuần, sau đó muốn đọc cuốn thứ hai trong bộ ba tác phẩm này. Dù sau đó, cô bé đã quay lại với điện thoại như trò tiêu khiển chính, Silcoff cho biết bà đã trao đi số tiền xứng đáng vì cô bé đã có được trải nghiệm đọc sách đúng với lứa tuổi.

"Theo như tôi biết, kế hoạch đã thành công. Ai biết cô bé sẽ trải nghiệm được gì khi cô bé 15 hoặc 16 hoặc 30 hoặc 50 tuổi", Silcoff nói.

Tiền được phụ huynh lựa chọn để khuyến khích trẻ đọc sách. Ảnh: Shutterstock.

Phần thưởng không hiệu quả

Silcoff cho biết bà sẽ gợi ý chiến thuật này tới bất kỳ phụ huynh nào khác đang cố gắng truyền niềm vui đọc sách tới con mình. Nhưng trong khi các chuyên gia hiểu được khó khăn của phụ huynh khi đối phó với sức hút công nghệ, họ không chắc cách làm của Silcoff là tốt với trẻ em.

"Tôi hoàn toàn hiểu được sự thất vọng của các bậc phụ huynh", Vivian Howard, cựu giáo sư tại Đại học Dalhousie, người có nghiên cứu tập trung vào việc đọc sách, cho biết.

Howard cũng cho rằng các phần thưởng khác liên quan đến việc đọc sách, chẳng hạn chương trình đi thư viện vào mùa hè, không phải điều mới nữa. Tuy nhiên, bà cho biết việc đọc sách vì niềm vui phải có động lực nội tại và xuất phát từ chính mong muốn của đứa trẻ thay vì yếu tố bên ngoài. Bà lo ngại rằng việc đưa ra phần thưởng lớn cho việc đọc sách sẽ biến trò tiêu khiển thành "một thứ gì đó mang tính giao dịch" và điều này không nên xảy ra.

Dan Willingham, giáo sư tâm lý học tại Đại học Virginia, kiêm tác giả cuốn Raising Kids Who Read, cũng cho biết phần thưởng có thể hiệu quả trong việc khiến trẻ thực hiện một hành vi có mục tiêu. Tuy nhiên, chúng khó có thể giúp khơi dậy đủ niềm vui thực sự để biến đọc sách thành thói quen.

"Điều bạn đang hi vọng là... bạn bắt chúng đọc chỉ vì 100 USD. Nhưng sau đó, chúng phát hiện ra rằng, 'Trời ơi, con thích đọc sách. Thật tuyệt vời’. Điều đó có thể xảy ra. Chỉ là nó không thường xuyên xảy ra”, Willingham nói.

Trong khi đó, một số nghiên cứu trước đây về cách khuyến khích trẻ em đọc sách cho thấy phần thưởng không có nhiều tác động, thậm chí còn có ảnh hưởng tiêu cực đến động lực nội tại của trẻ em đối với việc đọc sách.

Rất nhiều thanh thiếu niên không phải người say mê đọc sách

Howard cho biết điều quan trọng cần lưu ý là rất nhiều trẻ em ngừng đọc sách vào khoảng thời gian chúng vào trung học cơ sở, nhưng sau đó tiếp tục thói quen này khi trưởng thành.

Một cuộc khảo sát toàn Canada từ năm 2017 do Scholastic thực hiện cho thấy một nửa trẻ em từ 6-8 tuổi cho biết chúng đọc sách 5-7 ngày/tuần, trong khi chỉ 1/4 số trẻ em từ 15 đến 17 tuổi đọc nhiều ngày như vậy mỗi tuần. Mặc dù dữ liệu đã cũ, nó vẫn cung cấp một bức tranh chung về hành vi đọc sách của trẻ.

Đối với người lớn, Nghiên cứu Giải trí và Đọc sách của Canada năm 2023 do tổ chức phi lợi nhuận BookNet Canada công bố cho thấy 49% người Canada cho biết họ đọc hoặc nghe sách hàng tuần, trong khi 31% làm như vậy hàng ngày.

Và theo Howard, việc giảm đọc sách có thể không phải điều tồi tệ. "Nếu thanh thiếu niên quyết định rằng chúng sẽ không đọc trong một vài năm, tôi không nghĩ đó là tận thế", bà nói.

Nếu bạn đã thử nhiều chiến lược để thúc đẩy con bạn đọc sách và chúng không hiệu quả, "điều đó không có nghĩa là chúng mãi mãi không đọc sách, mà chỉ đơn giản là trong khoảng thời gian đó, đọc sách không đáp ứng được nhu cầu của chúng”, Howard cho hay.

Làm thế nào cha mẹ có thể khuyến khích con cái đọc sách?

Willingham cho biết việc cha mẹ xây dựng mối quan hệ tốt với sách là điều quan trọng, nhưng không chỉ đơn thuần là đọc sách trước mặt con.

Theo Willingham, việc truyền tình yêu học tập, chẳng hạn như đi một con đường mới về nhà hoặc mua thứ gì đó từ cửa hàng tạp hóa mà bạn chưa từng thử, có thể có tác dụng mạnh mẽ hơn.

Willingham cho biết "Sau nhiều lần tiếp xúc, trẻ sẽ hiểu rằng đọc sách là một phần quan trọng của việc học. Bởi vì nếu bạn muốn học những điều mới, thì đọc sách là cách học tốt nhất".

Giáo viên kiêm thủ thư Wendy Burch Jones cho biết việc để trẻ đọc những gì chúng muốn cũng là một chiếc chìa khóa. Và đó là lý do các kệ sách trong thư viện của bà có đầy đủ các loại tài liệu theo chủ đề.

Nếu mục tiêu cuối cùng là khiến trẻ em đọc sách, cha mẹ không nên khắt khe về loại sách mà con mình chọn, bà nói.

Burch Jones cho biết "Đọc sách là đọc sách. Cho dù đó là tạp chí, truyện tranh hay một cuốn tiểu thuyết đồ họa". Bà cũng cho rằng công nghệ không nên được coi là kẻ thù của sách. Sách nói và sách điện tử vẫn được tính là đọc và có thể giúp việc đọc sách dễ tiếp cận hơn với những người gặp khó khăn khi đọc sách giấy.

Minh Hoa