Tổng thống Trump áp thuế hàng hóa từ Canada, Mexico và Trung Quốc

Cả ba nước này đã tuyên bố áp thuế trả đũa, làm dấy lên nguy cơ kích hoạt một cuộc chiến thương mại mới mà các nhà kinh tế cho rằng có thể làm chậm tăng trưởng toàn cầu và thổi bùng lạm phát.

Hôm 1-2, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký 3 sắc lệnh để áp thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico và tăng thuế 10% đối với hàng hóa từ Trung Quốc bắt đầu từ ngày 4-2. Ảnh: KBS

Hôm 1-2, Tổng thống Trump đã ký 3 sắc lệnh hành pháp riêng biệt để áp các mức thuế quan mới nói trên nhằm vào hàng hóa từ Canada, Mexico và Trung Quốc. Ông tuyên bố sẽ duy trì các mức thuế này cho đến khi tình trạng khẩn cấp quốc gia về thuốc fentanyl (một loại thuốc giảm đau gây nghiện) và dòng người nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ chấm dứt.
Tổng thống Trump cũng đình chỉ quy định cho phép các gói hàng nhỏ có giá trị dưới 800 đô la Mỹ từ Canada được miễn thuế khi nhập vào Mỹ.

Chính sách thuế mới là sự đảo ngược của chế độ thương mại gần như miễn thuế giữa Mỹ với Canada và Mexico đã tồn tại trong nhiều năm qua đồng thời mở rộng của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung.

Để giải tỏa lo ngại của các công ty lọc dầu trong nước, ông Trump chỉ áp mức thuế 10 % đối với các sản phẩm năng lượng từ Canada trong khi năng lượng nhập khẩu từ Mexico phải chịu mức thuế 25%.

Trong năm 2023, Mỹ nhập khẩu lượng dầu thô giá trị gần 100 tỉ đô la từ Canada. Con số này chiếm gần 25% tổng giá trị nhập khẩu hàng hóa từ Canada của Mỹ.

Hầu như tất cả các nhà sản xuất ô tô đều sẽ chịu tác động từ mức thuế mới. General Motors (GM), nhà sản xuất ô tô lớn nhất Mỹ có thể sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất. GM lắp ráp xe ở Mexico nhiều so với bất kỳ hãng xe nào khác, hơn 842.000 xe vào năm 2024, theo MarkLines, một nhà cung cấp dữ liệu trong ngành công nghiệp ô tô.

Các nhà máy của GM, Stellantis, Toyota và Honda ở Canada và Mexico cung cấp khoảng 40 % tổng số xe mà các công ty này sản xuất năm ngoái tại khu vực Bắc Mỹ.

Giới chuyên gia kinh tế cảnh báo, các sắc lệnh áp thuế quan trên có nguy cơ châm ngòi một chiến thương mại mới giữa Mỹ và các đối tác thương mại hang đầu, làm xói mòn tăng trưởng của Mỹ và toàn cầu, trong khi đẩy tăng giá cả đối với người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Sắc lệnh áp thuế quan của ông Trump ngay lập tức khiến Canada và Mexico và Trung Quốc tuyên bố trả đũa.

Hôm 1-2, Thủ tướng Canada Justin Trudeau thông báo, Canada áp thuế trả đũa 25% nhằm vào 155 tỉ đô la Canada (106,5 tỷ đô la Mỹ) hàng hóa mà Mỹ bán sang nước này mỗi năm. Mức thuế này sẽ có hiệu lực với một phần hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ kể từ ngày 4-2 và có hiệu lực với phần lớn hàng nhập khẩu từ nước láng giềng sau 21 ngày.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cũng ra lệnh áp thuế trả đũa Mỹ. Trong bài viết đăng trên mạng xã hội X, bà Sheinbaum cho biết, chính phủ của bà muốn đối thoại thay vì đối đầu với nước láng giềng phía bắc, nhưng Mexico buộc phải đáp trả.

“Tôi đã chỉ đạo Bộ trưởng kinh tế thực hiện kế hoạch B mà chúng tôi đang thực hiện, bao gồm các biện pháp thuế quan và phi thuế quan để bảo vệ lợi ích của Mexico”, bà viết.

Theo các nguồn thạo tin, Mexico đã chuẩn bị áp mức thuế trả đũa đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ, từ 5-20% đối với thịt heo, pho mát, nông sản tươi sống, cũng như thép và nhôm.

Tổng thống Sheinbaum cũng chỉ trích cáo buộc của Nhà Trắng cho rằng, các băng đảng ma túy liên minh với chính phủ Mexico là “vu khống”. Đây là một luận điểm được chính quyền của Tổng thống Donald Trump sử dụng để giải thích lý do áp đặt thuế quan.

Hôm 2-2, chính phủ Trung Quốc tuyên bố sẽ thực hiện các biện pháp đáp trả tương ứng sau khi Tổng thống Donald Trump áp thuế thêm 10% đối với hàng nhập khẩu từ nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới.

Người phát ngôn của Bộ Thương mại Trung Quốc nhấn mạnh, Trung Quốc “kiên quyết phản đối” sắc lệnh áp thuế quan của Mỹ và sẽ đệ đơn kiện lên Tổ chức Thương mại thế giới (WTO)

Trong một tuyên bố riêng, Bộ Ngoại giao Trung Quốc chỉ trích động thái áp thuế của Mỹ không mang tính xây dựng và chắc chắn làm suy yếu sự hợp tác trong tương lai giữa hai bên về kiểm soát ma túy.

Sắc lệnh áp thuế của ông Trump có điều khoản ứng phó hành động trả đũa, có nghĩa là nếu những nước liên quan áp thuế đáp trả, Mỹ sẽ tăng thuế quan cao hơn nữa.

Chủ tịch Hội đồng thương mại quốc gia Mỹ (NFTC) Jake Colvin cho biết, động thái áp thuế của Tổng thống Trump đe dọa làm tăng chi phí mọi thứ “từ quả bơ đến ô tô”. Ông kêu gọi Mỹ, Canada và Mexico tìm ra giải pháp nhanh chóng để tránh leo thang căng thẳng thương mại.

Các nhà kinh tế cho rằng, thuế quan mới thể gây ra tác động tài chính tiêu cực cho người tiêu dùng Mỹ.

Theo phân tích của Trung tâm Chính sách thuế, có trụ sở ở Washington, thu nhập sau thuế của các hộ gia đình Mỹ sẽ giảm 930 đô la trong năm 2026 do mức thuế quan 25% đối với Canada và Mexico.

Trung Quốc, Mexico và Canada là ba đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, tính theo kim ngạch nhập khẩu hàng hóa. Ba nước này cung cấp lần lượt bán khoảng 536 tỉ đô la, 455 tỉ đô la và 437 tỉ đô la hàng hóa sang Mỹ vào năm 2022, theo Văn phòng Đại diện thương mại Mỹ.

Tổng thống Trump đã ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia theo Đạo luật quyền hạn kinh tế khẩn cấp quốc tế và Đạo luật tình trạng khẩn cấp quốc gia để ủng hộ việc áp thuế, cho phép tổng thống có toàn quyền áp đặt các biện pháp trừng phạt để giải quyết khủng hoảng liên quan đến fentanyl và nạn nhập cư trái phép. '

Tuy nhiên, luật sư thương mại cho rằng, ông Trump một lần nữa đang thử thách giới hạn của luật pháp Mỹ vì trước đây, hai đạo luật trên chưa được viện dẫn để áp thuế quan trên diện rộng. Một số luật sư nhận định, có khả năng sắc lệnh áp thuế của ông Trump sẽ vấp phải thách thức pháp lý.

Theo Reuters, AP, CNBC, Bloomberg

Lê Linh