Thủ tướng đề xuất 5 cơ chế đặc biệt để đột phá khoa học công nghệ

Sáng nay 15/2, tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Chính phủ đã trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Phát biểu tại tổ ngay sau đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị được triển khai quyết liệt. Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội nỗ lực trong thời gian ngắn để xây dựng nghị quyết trình Quốc hội xem xét, quyết định theo thẩm quyền.

Thủ tướng Phạm Minh Chính thảo luận tại tổ về chính sách phát triển khoa học công nghệ. Ảnh: Phạm Thắng

Người đứng đầu Chính phủ một lần nữa nhấn mạnh, muốn phát triển nhanh, bền vững thì dựa trên KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là yêu cầu khách quan. Do đó phải tháo gỡ trước hết về mặt thể chế để giải quyết trước mắt một số khó khăn, vướng mắc để Nghị quyết 57 đi ngay vào cuộc sống, còn tiếp theo phải sửa một loạt luật liên quan ngân sách, thuế, doanh nghiệp, khoa học công nghệ… trong năm nay và năm sau.

Đồng tình với ý kiến đại biểu Quốc hội rằng các chính sách thiết kế cần cụ thể và rõ hơn nữa, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng bên cạnh các chính sách đặc thù, cần bổ sung 5 cơ chế đặc biệt.

Thứ nhất, phải có cơ chế đặc biệt cho phát triển kết cấu hạ tầng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vì hạ tầng này hiện còn rất yếu. Nguồn lực cần rất lớn nên phải có cơ chế huy động nguồn từ hợp tác công tư, từ DN, xã hội và người dân.

Thứ hai, cần cơ chế đặc biệt cho quản lý. Ví dụ đầu tư công quản lý tư như Nhà nước đầu tư hạ tầng KHCN nhưng giao tư nhân quản lý. Hay lãnh đạo công, quản trị tư là thiết kế chính sách, pháp luật, công cụ giám sát kiểm tra, còn quản trị giao cho DN…

Thứ ba là cơ chế đặc biệt cho nhà khoa học và công trình khoa học thương mại hóa được. Phân cấp, phân quyền có thể đến các tỉnh, thành phố, bộ ngành, thậm chí tới các chủ thể có liên quan. Xóa bỏ cơ chế xin - cho, giảm thủ tục hành chính để quản lý hiệu quả tổng thể.

Thứ tư, dự thảo mới đề cập miễn trừ trách nhiệm cho người soạn thảo chính sách, nhưng khâu thực hiện mới là khó và còn yếu. Do đó, nếu không có cơ chế đặc biệt bảo vệ người thực hiện thì lại dẫn đến sợ trách nhiệm, đùn đẩy, không muốn làm. Phải thiết kế thêm cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi xảy ra rủi ro cho người thực hiện chứ không chỉ với người thiết kế chính sách, như thế mới toàn diện.

Thứ năm, phải có cơ chế đặc biệt thu hút nguồn nhân lực. Như thu hút nhân lực để phát triển DN tư nhân về khoa học công nghệ; thu hút nguồn nhân lực từ bên ngoài về Việt Nam, vào Việt Nam góp phần thúc đẩy phát triển KHCN, bằng chính sách thuế, phí, nhà cửa, đất đai, visa, hợp đồng lao động… Nếu không thì một nhà khoa học muốn vào mà cứ chờ visa mãi!

“Chúng tôi cần nghiên cứu bổ sung, mong được ủng hộ. Còn đương nhiên phải thiết kế công cụ đặc biệt để quản lý để không xảy ra vi phạm, tham nhũng, tiêu cực; nâng cao được hiệu quả” – Thủ tướng nói.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng cho rằng quá trình thực hiện để tạo đột phá về KHCN thì phải chấp nhận rủi ro, chấp nhận thất bại, thậm chí phải trả giá nhưng quan điểm coi đó là "học phí", để rồi giải quyết.

“Loại trừ động cơ cá nhân, còn rủi ro mất mát do khách quan, người thực hiện vô tư trong sáng vì sự phát triển KHCN, vì sự phát triển của đất nước thì phải chấp nhận, coi đó như "học phí" để có thêm kinh nghiệm, bài học, bản lĩnh và trí tuệ để làm tốt hơn”, theo Thủ tướng Phạm Minh Chính.

Ngọc Thành/VOV.VN