Thơm mãi cà phê 'vợt'

Cà phê “vợt” có lịch sử lâu đời ở thành phố Hồ Chí Minh.

Quán của đời người

Là thức uống quen thuộc của rất nhiều cư dân thành phố này, cà phê hiện nay được bày bán vô cùng đa dạng và phong phú với rất nhiều thương hiệu nổi tiếng thơm ngon. Thậm chí nhiều thương hiệu ở nước ngoài cũng tìm được chỗ đứng, bởi uống cà phê gần như là một nét văn hóa. Tại những quán cà phê, thực khách có thể dành cả ngày ngồi làm việc hay gặp gỡ, tiếp xúc bạn bè hoặc có thể chỉ dừng lại một vài phút rồi mang ly cà phê đi để hòa mình vào dòng chảy nhanh chóng của công việc. Từ những quán cà phê rộng lớn, được đầu tư hàng tỷ đồng cho tới những quán cà phê vỉa hè, chỉ là chiếc phin pha cà phê đơn giản cùng vài chiếc ghế nhựa đều có thể phục vụ nhu cầu của khách hàng.

Thế nhưng, ít ai biết rằng, tại thành phố này, còn có một số quán cà phê “vợt” với phong cách pha cà phê độc đáo được truyền đời từ vài chục, thậm chí cả gần trăm năm qua. Ở đó, thay vì được pha bằng phin, bằng máy thì cà phê rang xay được cho vào chiếc vợt và nhúng trong nước sôi để chín cà phê rồi đưa ra. Những quán cà phê như thế này, dù đơn giản nhưng đều được chủ quán giữ nguyên cách chế biến từ nhiều năm chỉ với một ý nghĩa duy nhất, vẫn có nhiều khách hàng mong muốn như vậy.

Một trong những quán cà phê “vợt” đông khách ở TP Hồ Chí Minh hiện nay là quán nhỏ nằm trên một con hẻm từ đường Trường Sa đoạn gần cầu Thị Nghè (quận Bình Thạnh) rẽ vào. Mặc dù tồn tại hơn 60 năm và luôn đông khách nhưng quán lại không có biển hiệu gì cả.

Ly cà phê "vợt" độc đáo được nhiều người thích thú.

Theo một số khách hàng thì quán này xuất hiện trước giải phóng (năm 1975) có tên là cà phê ông Năm, hơn chục năm gần đây do người phụ nữ lớn tuổi nghe nói là con của ông Năm đứng bán. Dù chủ quán đã thay đổi nhưng ly cà phê thì không. Theo đó, cà phê được pha bằng cây vợt cũ kỹ có cán bằng gỗ và vợt là tấm vải màn dày. Khi có khách tới gọi cà phê, chủ quán sẽ cho cà phê đã rang xay vào vợt, nhúng vào ấm sành đựng nước đun sôi và đợi chừng hai phút rồi nhấc chiếc vợt ra. Sau đó, chủ quán lấy chiếc ấm sành rót cà phê ra ly cho khách. Người uống sẽ được thêm muỗng đường nhỏ. Với người uống cà phê sữa sẽ có thêm một muỗng sữa đặc quánh.

Không chỉ đến thưởng thức ly cà phê, khi vào quán, thực khách sẽ cảm nhận được ngay mùi vị cà phê đặc quánh lẩn quất đâu đây như vài chục năm qua. Khi chủ quán nhấc chiếc vợt lên, mùi cà phê từ chiếc bình sành tỏa ra thơm ngát, bao trùm cả quán khiến cho không gian như yên bình, thư thả hơn. Do quán nhỏ và nằm trong hẻm nên hầu hết thực khách ở đây là người quen và đã lớn tuổi. Chỉ có giá từ 12 ngàn đồng mỗi ly cà phê, những người lớn tuổi có thể ngồi để hàn huyên, trò chuyện hàng giờ đồng hồ. Nhiều người uống cà phê “vợt” ở đây cho biết do đã quá quen với hương vị và cách pha cà phê bằng vợt, họ gần như không thể uống ở nơi khác, dù có thể là thương hiệu cà phê thơm ngon, nổi tiếng hơn.

Cách rang xay cà phê Ba Lù vẫn như từ nhiều năm qua.

Hương thơm từ quá khứ

Lâu đời nhất ở thành phố Hồ Chí Minh hiện nay có lẽ là quán cà phê Ba Lù nằm trong chợ Phùng Hưng (quận 5). Quán có diện tích rất nhỏ, nhìn đơn sơ và nếu không để ý sẽ bị lẫn vào vô vàn các biển hiệu quảng cáo khác. Nhưng với những thực khách quen thuộc ở quanh đây, quán là địa chỉ tìm tới nhiều năm qua. Theo đó, quán do ông Ba Lù - một người gốc Hoa bắt đầu bán từ những năm 1945, sau đó được truyền lại cho con cháu. Hiện nay, chủ quán là đời thứ ba của ông Ba Lù nhưng vị trí quán, cách thức chọn lựa, rang xay và pha cà phê thì vẫn nguyên vẹn như những ngày đầu tiên mở bán. Trong đó, điểm thu hút và độc đáo nhất của cà phê “vợt” Ba Lù là cách rang xay cà phê bằng củi như thời xưa cũ.

Những ngày cuối tuần, bên cạnh những khách xưa cũ thì vẫn có những bạn trẻ sinh viên tìm tới quán chỉ để ngồi nhìn, chụp check-in những bức ảnh độc đáo khi chủ quán rang cà phê hạt bằng cách đốt củi, quay chiếc thùng sắt đen sì, nghe mùi hương thơm của hạt cà phê quá lửa phảng phất xung quanh. Bạn Nguyễn Huy, 21 tuổi, một sinh viên đang học đại học ở quận 5 cho biết hầu như tuần nào cũng ghé quán cà phê Ba Lù để uống. “Mấy bạn bè của em thì thích quán cà phê máy lạnh, yên tĩnh để có thể ngồi học, trò chuyện nhưng em lại thích tới quán Ba Lù. Giá cà phê ở đây cũng rẻ lắm, phù hợp với sinh viên và người lao động. Từ 17 ngàn đồng là có được ly cà phê đá rồi. Nhưng điều em thích nhất là cách rang xay bằng bếp củi rồi nghiền cà phê, nấu bằng vợt nữa. Em cứ tưởng tượng từ rất lâu rồi, khi thành phố này còn chưa có tòa nhà chung cư, chưa có điện thoại di động, chưa có internet… thì những thực khách đã ngồi ở đây, nhìn chiếc thùng rang cà phê kia và thưởng thức ly cà phê thơm lừng. Đến tận bây giờ, em vẫn may mắn được uống ly cà phê như thế, như rất rất nhiều năm trước vậy”, Huy chia sẻ cảm xúc.

Ngày nay, do được nhiều bạn trẻ, thậm chí cả những nghệ sỹ trẻ ghé thăm và thưởng thức cà phê nên quán Ba Lù có sự thay đổi sau rất nhiều năm. Đó là việc cho phép thực khách có thể tự mình pha riêng một ly cà phê vợt để thưởng thức, dù giá có cao hơn chút đỉnh so với ly cà phê bình thường khác. Việc thay đổi đó, sau vô vàn những thăng trầm biến động của mảnh đất này không làm thay đổi hương vị của ly cà phê, mà chỉ để thực khách hiểu hơn về ly cà phê đó. Hiểu được rằng, từ những năm tháng xa xưa, lớp người đi trước cũng thưởng thức những ly cà phê giống hệt như thế.

Ba Lù không phải là quán cà phê “vợt” duy nhất mở bán từ trước năm 1945 ở thành phố này. Nhiều thực khách cho biết một số quán cà phê ở khu vực quận 11, khu Bàn Cờ (quận 3)… cũng có lịch sử lâu đời như vậy. Thậm chí, quán cà phê "vợt" Cheo Leo được chủ quán mở bán cà phê từ những năm 1930 và tới ngày nay, quán vẫn ở vị trí cũ, với hương vị và hương thơm xưa cũ.

Không ai biết ở mảnh đất Sài Gòn - TP Hồ Chí Minh này có bao nhiêu quán cà phê “vợt”. Bởi thực tế, đây chỉ là hình thức pha cà phê. Chủ quán có thể pha bằng vợt hoặc bằng máy, bằng phin hay bằng một vài cách đặc thù khác nhau. Tuy nhiên, pha cà phê bằng vợt dường như làm cho mùi vị ly cà phê thơm hơn. Hương thơm của cà phê không được gói gọn trong chiếc phin hay bị tan đi như pha máy mà chiếc vợt làm cho hương thơm ấy tỏa ra, thơm cả một vùng không gian. Đó là lý do khi tới những quán cà phê “vợt”, mỗi lần chủ quán pha một ly cà phê là cả quán như được bao trùm bởi mùi hương ngất ngây của cà phê vậy.

ĐOÀN XÁ