Cà phê và huyết áp

Một số bài báo tiêu cực về cà phê dường như phụ thuộc vào niềm tin phổ biến rằng bất cứ thứ gì có vị ngon như vậy đều có hại cho sức khỏe.

Cà phê kích thích hệ thần kinh, tăng sự tỉnh táo. Nhưng nhiều người nhạy cảm ngay cả với một tách cà phê, khiến họ cảm thấy bồn chồn hoặc ảnh hưởng đến giấc ngủ. Tác động của cà phê lên hệ tuần hoàn phức tạp hơn vẻ bề ngoài.

Cà phê có hại cho huyết áp cao không? Hầu hết các bác sĩ khuyên mọi người nên tránh cà phê (và các nguồn caffeine khác) trước khi kiểm tra huyết áp. Đây là lời khuyên tiêu chuẩn dựa trên quan niệm rằng caffeine làm tăng huyết áp đủ để ảnh hưởng đến phép đo chính xác.

Nhưng nghiên cứu y khoa vẫn còn mơ hồ; một số nghiên cứu ủng hộ mối liên hệ giữa việc uống cà phê và tăng huyết áp, nhưng một số khác thì không - và một cuộc điều tra của Ý năm 1987 cho thấy cà phê thậm chí có thể giúp giảm huyết áp.

Sau khi nghiên cứu kỹ lưỡng những quan điểm khác biệt này, các nhà khoa học từ Thụy Sĩ và Mỹ đã quyết định xem xét lại bằng cách thực hiện các nghiên cứu chi tiết trên 15 tình nguyện viên. Không có đối tượng nào bị huyết áp cao hoặc cha mẹ bị tăng huyết áp, và tất cả đều là những người khỏe mạnh không hút thuốc; chỉ có 6 người thường xuyên uống cà phê.

Các nhà nghiên cứu đã theo dõi huyết áp, nhịp tim và hệ thần kinh giao cảm của từng tình nguyện viên trong 4 điều kiện: trước và sau khi uống một tách cà phê; trước và sau khi uống một tách nước không chứa caffeine; trước và sau khi tiêm tĩnh mạch 250mg caffeine và trước và sau khi tiêm giả dược tĩnh mạch (dung dịch muối).

Nghiên cứu cho thấy, mặc dù nồng độ caffeine trong máu tăng lên ở mức tương tự ở tất cả các đối tượng, nhưng không phải tất cả đều bị tăng huyết áp. Trên thực tế, những người thường xuyên uống cà phê không bị tăng huyết áp.

Nghiên cứu này giúp giải thích lý do tại sao các cuộc điều tra trước đây lại đưa ra những kết quả khác nhau như vậy. Cà phê làm tăng huyết áp ở những người không quen với nó nhưng không làm tăng ở những người uống cà phê thường xuyên; những người trẻ tuổi có vẻ nhạy cảm hơn với cà phê. Và tác dụng gây tăng huyết áp của cà phê dường như phụ thuộc vào các thành phần khác ngoài caffeine.

Những người uống cà phê thường xuyên sẽ quen với các thành phần này nên huyết áp của họ không tăng quá một hoặc hai điểm, nhưng những người không quen uống cà phê có thể thấy huyết áp tăng tạm thời sau khi uống cà phê thường xuyên hoặc không chứa caffeine.

Huyết áp là một yếu tố dự báo quan trọng về cơn đau tim và đột quỵ. Ngay cả khi cà phê không làm tăng huyết áp ở những người uống thường xuyên, thì liệu nó có đúng với tai tiếng là nguyên nhân gây bệnh tim không? Trong một nghiên cứu kéo dài 2 năm trên 45.589 nam giới trong độ tuổi từ 40 - 75, các nhà khoa học Harvard (Mỹ) không tìm thấy mối liên hệ nào giữa việc tiêu thụ cà phê và nguy cơ mắc bệnh động mạch vành hoặc đột quỵ, ngay cả ở những người uống nhiều.

Nghiên cứu về sức khỏe tim mạch của Scotland thậm chí còn đáng tin hơn khi báo cáo rằng nguy cơ mắc bệnh tim ở những người uống cà phê giảm, trong đó những người uống nhiều được hưởng lợi nhiều nhất.

Mặc dù một số người uống cà phê cảm thấy khó chịu vì cảm giác mạch đập nhanh, cà phê dường như không gây ra rối loạn nghiêm trọng về nhịp tim, ngay cả ở những bệnh nhân mới bị đau tim.

BS Nguyễn Phú Lâm