Tết độc đáo của người Thái vùng Mường Lò

Mường Lò, thị xã Nghĩa Lộ, Yên Bái là nơi đồng bào dân tộc Thái sinh sống từ bao đời nay và được coi như miền đất tổ của người Thái vùng Tây Bắc. Tết Nguyên đán người Thái nơi đây gọi là “Bươn Chiêng”.

Để chuẩn bị đón tết, ngay từ những tháng cuối năm, đồng bào Thái đã chuẩn bị lợn, gà, gạo nếp để dành. Từ ngày 25 tháng Chạp, bà con bắt đầu dọn dẹp nhà cửa thật sạch sẽ. Trong đó, người đàn ông là trụ cột trong gia đình mới được dọn dẹp trên ban thờ tổ tiên, sắp xếp lại mọi thứ, để thêm nải chuối, bánh kẹo, buộc thêm hai cây mía ở hai bên cạnh tượng trưng cho hai chiếc thang để đón tổ tiên về ăn tết cùng con cháu.

Mâm cơm ngày Tết của người Thái Mường Lò

Ngày 28, 29 tết, người Thái mổ lợn, làm cơm mời anh em, họ hàng, thông gia, con cháu đến chung vui. Ngày 30 tết, người Thái làm mâm cỗ thịnh soạn để cúng và mời tổ tiên về ăn tết ngay trước khi ăn bữa tối. Đúng vào giây phút Giao thừa, dân các bản làng đem trống, chiêng từ nhà đến các địa điểm như đầu làng, nhà văn hóa để già làng, trưởng bản đánh trống, chiêng với mong muốn năm mới tốt đẹp, may mắn hơn. Sau đó, mọi người đánh trống theo lượt với quan niệm ai không đánh sẽ không được may mắn trong năm mới.

Vòng xòe luôn rộng mở ngày Tết.

Đồng bào người Thái mừng Tết cổ truyền.

Ông Lò Văn Minh, ở bản Đêu 2, xã Nghĩa An, thị xã Nghĩa Lộ cho biết thêm: "Từ bao đời nay, tiếng trống là hình thức thông báo mở đầu cho các sự kiện, các lễ hội. Vào ngày Tết, tiếng trống báo hiệu cho một năm mới bắt đầu, một mùa xuân đã đến, mùa lễ hội đã về và cũng nhận biết được một mùa cấy trồng mới...".

Vào sáng mùng 1 tết, người Thái kiêng không đi chúc tết hàng xóm mà chỉ có con cháu trong gia đình đem rượu, mứt, bánh chưng đến tết bố mẹ đẻ; ngày mồng 2 đi tết bố mẹ bên vợ; từ ngày mùng 3 đến rằm tháng Giêng bắt đầu vui chơi cộng đồng với các trò chơi dân gian như ném còn, tó mác lẹ, hạn khuống, leo cột mỡ, kéo co, đẩy gậy...

Chị Lò Thị Nguyên ở bản Pá Kết, xã Nghĩa Lợi, thị xã Nghĩa Lộ cho biết, từ lễ hội mùa xuân này mà nhiều đôi lứa đã nên vợ nên chồng: "Vui nhất là lễ hội xuân, già trẻ, gái trai đều tham gia các trò chơi, các hoạt động văn hóa, văn nghệ; vui nhất là vòng xòe luôn rộng mở, đoàn kết mọi người. Lễ hội sẽ kết thúc sau ngày rằm với lễ hội Hạn Khuống".

Nói về ẩm thực ngày tết của người Thái phải kể đến món bánh chưng đen, được làm từ gạo nếp trộn với tro của cây muối và cây vừng đen, để có mùi thơm; nhân bánh được làm từ đỗ đen và thịt lợn, khi ăn có vị bùi, thanh mát và không ngấy như bánh chưng thường. Bà Lò Thị Nga, bản Đêu 2, xã Nghĩa An, thị xã Nghĩa Lộ cho biết: Nói về các món ăn ngày Tết còn phải kể đến các món thịt gác bếp, lạp xường hun khói, món cá nướng và đặc biệt là các loại rau, măng rừng mọc lên trong những ngày mưa xuân. Du khách đến Mường Lò dịp tết đều được thưởng thức những món ăn đặc biệt này, thể hiện tinh thần hiếu khách của đồng bào Thái nơi đây.

Đồng bào Mường Lò tổ chức nhiều trò chơi ngày Tết.

"Ngày Tết nhà ai cũng rộng cửa đón khách, anh em họ hàng và khách càng đến nhiều sẽ càng vui, năm mới sẽ càng nhiều may lắm. Mấy năm nay, Tết đón du khách đến du lịch nên càng vui hơn...", một du khách cho biết.

Sau tết, người Thái mở hội Lồng Tồng (hội xuống đồng), bắt đầu một vụ sản xuất mới với nhiều niềm vui và đầy ước vọng.

Đinh Tuấn/VOV-Tây Bắc