Tăng tính liên kết trong hợp tác xã

Liên kết chưa chặt chẽ

Toàn tỉnh hiện có hơn 1,2 nghìn hợp tác xã với tổng số hơn 43 nghìn thành viên. Mục đích của việc thành lập mô hình kinh tế tập thể là tạo môi trường thuận lợi cho các thành viên cùng nhau sản xuất, kinh doanh, tăng thu nhập, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Theo đánh giá của cơ quan chức năng, tính liên kết, hợp tác sản xuất, tiêu thụ sản phẩm ở các hợp tác xã đã hình thành nhưng chưa đồng đều, có thời điểm thiếu chặt chẽ. Điều này thể hiện rõ qua việc thực hiện hợp đồng tiêu thụ sản phẩm, nhất là nông sản tươi. Cụ thể, khi giá ngoài thị trường cao hơn giá thỏa thuận, một số thành viên tự ý bán sản phẩm ra ngoài thị trường nhằm thu lợi nhuận cao hơn. Điều này vi phạm hợp đồng ký kết, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của hợp tác xã. Việc giải quyết chủ yếu là nhắc nhở do vẫn còn tâm lý cả nể.

Hợp tác xã Nông nghiệp Hoàng Linh, xã Quang Trung (Tân Yên) hỗ trợ tiêu thụ khoai tây cho nông dân.

Tuy duy trì tương đối tốt hoạt động liên kết theo chuỗi từ sản xuất đến tiêu thụ nhưng Hợp tác xã Nông nghiệp Quyên Phong (Tân Yên) cũng không tránh khỏi tình trạng trên. Đơn vị đang liên kết sản xuất 16 ha ổi theo tiêu chuẩn VietGAP và ký kết hợp đồng bao tiêu toàn bộ sản phẩm cho thành viên. Những tháng cuối năm 2024, giá trong hợp đồng mua bán giữa hợp tác xã và hộ liên kết là 40 nghìn đồng/kg. Tuy nhiên, một số hộ lại phá hợp đồng, bán ổi loại 1 cho thương nhân khác với giá 42 nghìn đồng/kg. Sản phẩm còn lại bán cho hợp tác xã không bảo đảm số lượng và chất lượng theo yêu cầu. Tình huống này cũng diễn ra ở một số hợp tác xã khác như: Nông nghiệp Công nghệ cao Trí Yên (thành phố Bắc Giang); Dịch vụ nông nghiệp xã Đông Phú, Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Lục Nam (Lục Nam); Nông nghiệp Xanh Yên Thế…

Ở các hợp tác xã mới thành lập, nhìn chung, các thành viên chưa có sự thống nhất và liên kết rõ ràng, vẫn hoạt động đơn lẻ; chưa hình thành vùng sản xuất rộng lớn; phải tự chủ động cây, con giống và đầu ra cho sản phẩm. Tìm hiểu tại Hợp tác xã Nông nghiệp Tạ Vững (ở huyện Lục Nam, thành lập tháng 3/2024), các thành viên hoạt động trong lĩnh vực trồng trọt, có thời điểm phải tự tìm đầu ra cho sản phẩm giống như hình thức hộ gia đình, điều này dễ gây ra tình trạng được mùa, rớt giá. Đơn vị cũng khó tiếp cận nguồn vốn ưu đãi; thiếu máy móc phục vụ hoạt động sơ chế, chế biến dẫn đến hiệu quả chưa cao.

Nguyên nhân do một số hợp tác xã thiếu cán bộ có năng lực quản trị, điều hành công việc; trình độ của các thành viên không đồng đều. Cơ sở vật chất phục vụ sản xuất, sơ chế, bảo quản còn thiếu nên khó thu hút người dân tham gia liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm; còn ít mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị. Mặt khác, các thành viên chưa nhận thức đúng đắn tầm quan trọng của việc liên kết trong sản xuất, kinh doanh; vì lợi nhuận trước mắt, chưa nghĩ đến lợi ích chung. Thiếu liên kết là một trong nhiều lý do khiến hợp tác xã hoạt động kém hiệu quả, rơi vào tình trạng giải thể. Thống kê đến nay, toàn tỉnh có hơn 160 hợp tác xã ngừng hoạt động và tạm ngừng có thời hạn để tìm phương án kinh doanh khác.

Muốn đi xa phải đi cùng nhau

Theo ông Nguyễn Đức Hiền, Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã tỉnh, để hiện thực hóa câu nói “muốn đi xa phải đi cùng nhau”, các hợp tác xã và mỗi thành viên cần phải có nhiều cái “bắt tay” hơn nữa. Cụ thể, hợp tác xã vừa tranh thủ nguồn lực hỗ trợ từ Nhà nước vừa phát huy nội lực để nâng cao năng lực vận hành, quản lý, phân tích thị trường, duy trì quan hệ đối tác; đào tạo nguồn nhân lực trẻ, chất lượng cao; quan tâm sản xuất theo hướng đa dạng ngành nghề, lĩnh vực; chú trọng chế biến, đổi mới mẫu mã sản phẩm nhằm chiếm lĩnh thị trường; không ngừng nêu cao trách nhiệm, từ đó tạo niềm tin cho xã viên. Ngược lại, trong ngôi nhà chung, các xã viên cần phát huy tối đa năng lực, tài chính, sự năng động, sáng kiến, trách nhiệm của mình để cùng tập thể thúc đẩy hợp tác xã phát triển.

Hợp tác xã Mỳ sạch JVO FOOD xã Thái Đào (Lạng Giang) liên kết sản xuất các loại mỳ.

Với vai trò của mình, Liên minh Hợp tác xã tỉnh tiếp tục quan tâm tham mưu, triển khai thực hiện nhiều đề án phát triển kinh tế tập thể; bồi dưỡng, tập huấn nguồn nhân lực; hỗ trợ vay vốn, xúc tiến thương mại; kịp thời động viên, khen thưởng tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc.

Với vai trò của mình, Liên minh Hợp tác xã tỉnh tiếp tục quan tâm tham mưu, triển khai thực hiện nhiều đề án phát triển kinh tế tập thể; bồi dưỡng, tập huấn nguồn nhân lực; hỗ trợ vay vốn, xúc tiến thương mại; kịp thời động viên, khen thưởng tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc.

Giữa hợp tác xã và các thành viên cần có sự ràng buộc nhất định trên cơ sở duy trì lợi ích hài hòa đôi bên. Cách làm hay của Hợp tác xã Sản xuất và Dịch vụ nông nghiệp Toàn Thắng (thành phố Bắc Giang) là một ví dụ. Đơn vị cam kết bao tiêu nông sản cho các thành viên với giá ổn định, hợp lý; sẵn sàng hỗ trợ thành viên trong thời điểm thiên tai, dịch bệnh, mất mùa. Ngược lại, nếu thành viên tự ý bán sản phẩm ra bên ngoài, không đáp ứng số lượng và chất lượng hàng hóa sẽ bị phạt 50% giá trị hợp đồng. Hiện đơn vị có 7 thành viên chính thức cùng 11 hợp tác xã liên kết ở trong và ngoài tỉnh. Cây chủ lực là dưa các loại, nụ bí vua, ớt chuông, lơ baby. Bình quân mỗi tháng, Hợp tác xã sản xuất và bao tiêu khoảng 1,5 tấn rau các loại.

Nhiều năm nay, Hợp tác xã Nấm Tân Thanh (Lạng Giang) duy trì liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nấm rơm cho các thành viên trong và ngoài huyện. Thời điểm này, giá mua theo hợp đồng là 95 nghìn đồng/kg; dù giá bên ngoài thị trường cao hơn từ 5-10 nghìn đồng/kg nhưng các hộ vẫn cam kết cung cấp sản phẩm cho đơn vị bao tiêu, không vi phạm điều khoản. Anh Nguyễn Ngọc Tú, thôn Chung, xã Tân Thanh là thành viên nói: “Trung bình mỗi tháng, tôi được hợp tác xã hỗ trợ tiêu thụ gần 1 tấn nấm rơm. Nhờ vậy, tôi tiết kiệm nhiều thời gian, công sức vì không phải bán lẻ ra ngoài thị trường. Các thành viên cũng thường xuyên trao đổi kinh nghiệm, kỹ thuật mới; hỗ trợ vốn để mở rộng xưởng, mua nguyên liệu sản xuất”.

Thời gian tới, tỉnh Bắc Giang tiếp tục triển khai các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp như khuyến khích liên kết mở rộng vùng nguyên liệu; xây dựng sản phẩm chủ lực, đặc trưng, tiềm năng; xây dựng chuỗi liên kết theo chuỗi giá trị; thiết kế mẫu mã, bao bì; xúc tiến thương mại… Đây tiếp tục là đòn bẩy giúp các hợp tác xã nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh; khẳng định uy tín, thu hút nhiều thành viên tham gia và xây dựng mối liên kết ngày càng chặt chẽ.

Bài, ảnh: Mạc Yến