Tăng khả năng tiếp cận cho sản phẩm OCOP

Ông Đào Đức Huấn, Trưởng phòng OCOP, Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương (Bộ NN&PTNT) cho biết thực tế hiện nay nhiều người vẫn chưa hiểu biết, nhận diện được thương hiệu của các sản phẩm OCOP.

Cú hích từ xu hướng tiêu dùng mới

Điều này có thể đến một phần do sản phẩm OCOP chỉ được sản xuất theo mùa vụ, phát triển ở từng vùng miền nên khả năng tiếp cận với đông đảo khách hàng bị hạn chế. Ngay khu trưng bày sản phẩm OCOP ở các siêu thị hiện nay dù đã có không gian riêng nhưng vẫn ít nhận được sự quan tâm, lựa chọn của người tiêu dùng.

Tuy nhiên, một cú hích được coi sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho những HTX sản xuất sản phẩm OCOP đó là hiện nay, nhiều người đang ưu tiên lựa chọn các sản phẩm có nguồn gốc từ địa phương vì những sản phẩm này thường thu hoạch, sản xuất theo mùa nên tạo được cảm giác an toàn với sức khỏe và tươi hơn so với những sản phẩm sản xuất đại trà, dàn trải. Những sản phẩm đặc trưng của từng vùng miền cũng đang được coi là sự lựa chọn phù hợp cho những người đang áp dụng các chế độ ăn kiêng, ăn uống có chọn lọc.

Sản phẩm OCOP đang có những lợi thế nhất định trên thị trường.

Khảo sát của AC Nielsen cũng cho thấy, khoảng 90% người tiêu dùng Việt cho rằng những thực phẩm được sản xuất theo quy trình hữu cơ tuy đắt nhưng phần lớn họ đều quyết định chi trả thêm chi phí cho dòng thực phẩm này.

Giám đốc Công ty cổ phần Thương mại chế biến thực phẩm sạch Từ Tâm (Hà Nội) Đinh Thị Hải Yến cho biết, nhu cầu sử dụng các sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP của người tiêu dùng là có thật. Nhất là những sản phẩm tươi, chế biến sạch trên dây chuyền máy móc phù hợp luôn có độ tin cậy nhất định đối với người tiêu dùng.

Nhiều người tiêu dùng cho rằng nếu các vùng sản xuất sản phẩm đặc trưng thì thực phẩm sẽ tươi hơn, không phải vận chuyển xa nên ít chất bảo quản. Điều này phù hợp với những sản phẩm OCOP vì khi được chứng nhận đều phải đảm bảo về an toàn vệ sinh thực phẩm và có những tiêu chuẩn rõ ràng.

Ông Đỗ Trọng Học, Giám đốc HTX mắc ca Thành Phát (Thanh Hóa), cho biết nhu cầu ăn kiêng, ăn các sản phẩm từ các loại hạt của người tiêu dùng gia tăng cũng là điều kiện thuận lợi cho sản phẩm sản xuất từ hạt mắc ca đạt OCOP 3 sao của HTX tiêu thụ trên thị trường.

“Những sản phẩm như muối, bột ngọt... sản xuất công nghiệp khá thông dụng vì sử dụng hàng ngày nên có sức cạnh tranh. Nhưng bây giờ tâm lý mọi người sợ dùng hàng trôi nổi, gây bệnh tật cao cũng chính là điều tốt cho sản phẩm OCOP”, ông Đỗ Trọng Học nói.

Tìm hướng đầu tư phù hợp

Vậy nhưng có một điều hiện nay là làm sao để nhiều người tiêu dùng có nhu cầu sử dụng những sản phẩm này biết và sử dụng chúng. Trong khi phần lớn các chủ thể OCOP vẫn chỉ là mô hình sản xuất quy mô nhỏ, quy trình chưa chuyên nghiệp.

Còn để đưa được sản phẩm OCOP ra thị trường đòi hỏi rất cao về điều kiện sản xuất, quy trình sản xuất, máy móc, nhà xưởng, vùng nguyên liệu.

Chị Nguyễn Thị Hồng Lê, Giám đốc HTX quế Trà My- Minh Phúc (Quảng Nam) cho biết mỗi khi đầu tư thêm một sản phẩm OCOP là cần dây chuyền, máy móc phù hợp. Trong khi nguồn vốn của HTX để mở rộng sản xuất có hạn.

Trước thực tế này, nhiều HTX băn khoăn rằng khi không đủ điều kiện về vốn đầu tư máy móc nhưng HTX có ý tưởng sản xuất sản phẩm đặc trưng dựa trên tài nguyên bản địa bằng hình thức thuê đơn vị gia công thì có được không? Có phù hợp với chương trình OCOP không?

Theo các quy định của chương trình OCOP có thể thấy, chủ thể OCOP là người khởi nghiệp từ tài nguyên bản địa (nguyên liệu, ngành nghề địa phương). Mục tiêu của OCOP là làm thế nào để người dân, thành viên HTX từ tài nguyên bản địa đó có ý tưởng phát triển sản phẩm để gia tăng giá trị, tạo ra sản phẩm có độ hoàn chỉnh để đưa ra thị trường.

Nhưng hiện nay, nhiều chủ thể OCOP là các tổ hợp tác, HTX, Liên hiệp HTX đang gặp những khó khăn về vốn, công nghệ, năng lực sản xuất, kinh doanh. Do đó theo giới chuyên gia, việc thuê đơn vị gia công ở giai đoạn đầu được pháp luật cho phép vì không vi phạm bất kỳ tôn chỉ mục đích nào nêu trên.

Quan trọng là HTX cần có vùng nguyên liệu ở địa phương. Bởi nếu HTX vừa thuê gia công, vùng nguyên liệu ở xa hoặc nhập từ bên ngoài thì không có ý nghĩa gì của sản phẩm OCOP và dễ kéo giảm doanh thu, lợi nhuận, không tối ưu trong sản xuất.

Trong khi đầu tư công nghệ, máy móc, nhà xưởng trong thời kỳ đầu với HTX là không hề dễ dàng và có cả những rủi ro lớn. Việc đưa một sản phẩm mới ra thị trường chưa chắc đã thành công. Do đó, thuê gia công trong giai đoạn đầu được cho là hướng đi nhằm hạn chế rủi ro cho HTX cũng như các chủ thể OCOP khác.

Anh Nguyễn Sang, Giám đốc chuỗi cửa hàng Vua Đặc Sản, cho rằng thuê gia công cũng giúp sản phẩm dễ đạt được tiêu chuẩn hơn so với HTX tự đầu tư chế biến trong khi máy móc chưa hoàn thiện.

Ngoài ra, một vấn đề hiện nay đó chính là khâu quảng bá sản phẩm OCOP vẫn chưa thực sự mang tính tổng thể dù thời gian qua đã được Nhà nước hỗ trợ trong quảng bá sản phẩm OCOP.

Ông Đỗ Trọng Học cho rằng khi vào các siêu thị có thể thấy, người tiêu dùng hay lựa chọn những sản phẩm được quảng cáo trên tivi. Do đó, khâu cần làm là các sản phẩm OCOP được truyền thông, quảng cáo xứng tầm mới thu hút được người tiêu dùng.

"Nên trang bị màn hình ở gian hàng trong siêu thị, cửa hàng để quảng bá sản phẩm thông qua các video về quy trình chế biến nhằm thuyết phục khách hàng", ông Học nói.

Huyền Trang