'Rành mạch thẩm quyền, khắc phục tình trạng đẩy việc lên Chính phủ'

Sáng 14/2, tiếp tục Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi).

Thảo luận tại hội trường, nhiều đại biểu tập trung góp ý vào nội dung liên quan tới quy định về nguyên tắc phân định thẩm quyền; về phân quyền, phân cấp, ủy quyền. Đây là điểm mới, tiến bộ và cần thiết so với quy định của Luật Tổ chức Chính phủ và pháp luật hiện hành.

CHỈ PHÂN QUYỀN KHI ĐỊA PHƯƠNG ĐỦ NĂNG LỰC

Đại biểu Trần Văn Khải (Đoàn Hà Nam). Ảnh: CTTĐT Quốc hội

Liên quan tới phân quyền, đại biểu Trần Văn Khải (Đoàn Hà Nam) đề nghị nghiên cứu bổ sung nguyên tắc “phân quyền có điều kiện”. Theo ông, chỉ phân quyền khi địa phương đủ năng lực tài chính, nhân lực, quản trị; xây dựng chỉ số đánh giá năng lực quản trị của từng địa phương trước khi phân quyền. Đồng thời, tăng cường giám sát của Trung ương, thành lập Hội đồng kiểm soát phân quyền để giám sát chặt chẽ việc thực hiện.

Về phân cấp, đại biểu tỉnh Hà Nam đề xuất, bổ sung cơ chế “thẩm định hiệu quả phân cấp”. Trong đó quy định rõ nhiệm vụ nào bắt buộc phải có báo cáo đánh giá hằng năm; các quyết định phân cấp phải được Quốc hội giám sát định kỳ. Đồng thời cần áp dụng nguyên tắc “phân cấp linh hoạt”, đối với các địa phương chưa đủ năng lực, cần có chế tài kiểm soát chặt chẽ thay vì giao toàn bộ quyền hạn.

“Nếu không có cơ chế đánh giá hiệu quả phân cấp, có thể dẫn đến việc giao quyền nhưng không đủ điều kiện thực hiện, gây lãng phí và trì trệ. Chưa kể, việc phân cấp quá mạnh có thể khiến địa phương đưa ra các quyết định không đồng bộ với Trung ương,” đại biểu nêu ý kiến.

Về ủy quyền, đại biểu đề nghị cần giới hạn phạm vi ủy quyền và bổ sung trách nhiệm giải trình. “Phân quyền, phân cấp, ủy quyền là xu hướng tất yếu nhưng cần có cơ chế kiểm soát chặt chẽ. Bổ sung quy định giám sát, đánh giá năng lực địa phương và trách nhiệm giải trình là yếu tố quan trọng để tránh chồng chéo...,” đại biểu Trần Văn Khải nói.

Cũng quan tâm đến nội dung phân quyền, đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn Trà Vinh) cho biết, Khoản 6 quy định chính quyền địa phương có thể đề xuất phân quyền khi có đủ điều kiện, năng lực nhưng không xác định rõ tiêu chí đánh giá năng lực và điều kiện cần thiết. Khoản 5 quy định chính quyền địa phương có thể chủ động phối hợp liên kết nội vùng, liên vùng nhưng không làm rõ cơ chế phối hợp, dẫn đến nguy cơ thiếu thống nhất giữa các địa phương. Khoản 2 yêu cầu công khai, minh bạch nhưng chưa có cơ chế giám sát độc lập để bảo đảm việc thực hiện phân quyền không bị lạm dụng hoặc gây bất bình đẳng giữa các địa phương.

Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung tiêu chí đánh giá điều kiện phân quyền theo hướng sửa Khoản 6 thành: "Chính quyền địa phương được đề xuất với cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định việc phân quyền cho địa phương khi có đủ điều kiện về nhân lực, tài chính, cơ sở vật chất, kinh nghiệm quản lý và đáp ứng tiêu chí theo quy định của Chính phủ".

Đồng thời, bổ sung cơ chế phối hợp liên vùng theo hướng sửa Khoản 5 thành: “Chính quyền địa phương chủ động phối hợp liên kết nội vùng và liên vùng trong phát triển kinh tế - xã hội thuộc phạm vi được phân quyền trên cơ sở quy hoạch vùng, có sự giám sát và điều phối của Chính phủ”.

Đại biểu Trần Quốc Tuấn (Đoàn Trà Vinh) cho rằng, phân quyền là tư duy mới, hiện nay nhiều địa phương rất cần để giải phóng các nguồn lực đang bị kìm hãm bởi các điểm nghẽn về cơ chế, chính sách. Tuy nhiên, đại biểu bày tỏ băn khoăn khi cho rằng việc tổ chức triển khai thực hiện thuận lợi và thông suốt các nội dung phân quyền là hết sức khó.

Do vậy, đại biểu đề xuất bổ sung vào Điều 18 của dự thảo Luật về trách nhiệm của Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang Bộ với tư cách là thành viên Chính phủ, trình cấp có thẩm quyền xem xét quyết định việc phân quyền cho địa phương khi có đủ điều kiện, năng lực cần thiết, đồng thời phải bổ sung quy định giám sát chặt chẽ nội dung này.

THÁO GỠ RÀO CẢN PHÂN ĐỊNH NHIỆM VỤ

Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu giải trình. Ảnh: CTTĐT Quốc hội

Giải trình cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, Luật Tổ chức Chính phủ là đạo luật gốc của nền hành chính Nhà nước. Việc sửa luật lần này có ý nghĩa chính trị, xã hội, pháp lý và cũng mang tính lịch sử trong bối cảnh chúng ta đang thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy, tháo gỡ điểm nghẽn về thể chế để khơi thông mọi nguồn lực, thúc đẩy đất nước phát triển trong kỷ nguyên mới.

Theo Bộ trưởng, vấn đề mang tính cốt lõi, căn cơ và tư duy đột phá nhất trong luật lần này chính là hoàn thiện được nguyên tắc phân quyền, phân cấp, ủy quyền theo hiến định và chủ trương của Đảng, tạo sự chủ động, thúc đẩy tinh thần tự chủ, tự chịu trách nhiệm của cả hệ thống hành chính Nhà nước. Điều này sẽ tháo gỡ rào cản phân định nhiệm vụ cụ thể đang được quy định đan xen trong các luật chuyên ngành.

Bà Phạm Thị Thanh Trà cho biết, qua rà soát 257 luật chuyên ngành cho thấy 152 luật quy định nhiệm vụ cụ thể của Thủ tướng; 142 luật quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND các cấp. Từng ấy văn bản khiến cho việc thực thi rất chồng chéo. Vì vậy, Luật Tổ chức Chính phủ khi sửa đổi sẽ là luật gốc, đưa ra nguyên tắc tổ chức, hoạt động của Chính phủ, Thủ tướng, Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang Bộ. Các văn bản pháp luật sau này phải tuân theo nguyên tắc phân cấp, phân quyền theo Luật mới này.

Bộ trưởng Nội vụ cũng khẳng định luật mới sẽ rành mạch thẩm quyền, khắc phục tình trạng đẩy việc lên Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ như hiện nay.

Đinh Nhung