Phụ nữ nông thôn Zimbabwe đổi đời nhờ xe điện

Công ty khởi nghiệp Mobility for Africa của Zimbabwe muốn mang xe 3 bánh chạy điện đến các vùng nông thôn trên khắp châu Phi. Ảnh: Mobility for Africa

Ở nhiều vùng nông thôn của Châu Phi cận Sahara, phụ nữ từ lâu bị loại khỏi các hoạt động kinh tế chính thống như vận hành phương tiện giao thông công cộng.

Tuy nhiên, xe 3 bánh chạy bằng năng lượng xanh đang đảo ngược xu hướng đó, mang đến các cơ hội tài chính và cảm giác quan trọng mới cho phụ nữ.

Bà nội trợ 31 tuổi Anna Bhobho từ vùng nông thôn Zimbabwe đến chợ cùng chiếc xe 3 bánh chạy bằng điện chất đầy cà chua. Bhobho từng là người không có tiếng nói trong nhà, bị loại khỏi các quyết định trong gia đình tại một xã hội gia trưởng sâu sắc.

Tuy nhiên, hiện nay, cô là người thúc đẩy sự thay đổi trong ngôi làng của mình nhờ chiếc xe 3 bánh chạy bằng điện cô hiện sở hữu và sử dụng để giao nông sản cho nông dân ở quận Wedza, cách Harare khoảng 150 km.

Bhobho cho biết, chồng cô hiện phụ thuộc vào cô để trang trải hầu hết các chi phí trong gia đình, từ mua sắm thực phẩm gồm học phí cho con cái và mua sắm đồ nội thất. Trước đây, cô không thể làm được những việc này nhưng nhờ có chiếc xe 3 bánh này, cô cũng có thể trở thành trụ cột tài chính của gia đình.

Được gọi là "Hamba", có nghĩa là "đi" trong tiếng Ndebele, những chiếc xe 3 bánh này được cung cấp năng lượng bằng pin lithium-ion sạc bằng năng lượng mặt trời.

Mobility for Africa, một công ty khởi nghiệp của Zimbabwe, đã thí điểm dự án năm 2019 này bằng cách cho các nhóm phụ nữ thuê xe với giá 15 USD/tháng.

Shantha Bloemen là người sáng lập Mobility for Africa. Cô coi xe 3 bánh là chìa khóa để mở khóa tiềm năng của thị trường xe điện châu Phi cho phụ nữ nông thôn, dự kiến sẽ tăng lên 28,3 tỷ USD năm 2030, theo dữ liệu từ Mordor Intelligence.

Cô muốn châu lục này đi theo bước chân của châu Á - Thái Bình Dương, nơi xe 3 bánh rất phổ biến.

"Tôi muốn xe có mặt mọi nơi. Tôi muốn trở thành nữ hoàng xe ba bánh" – Bloemen cho biết.

Ngày nay, những phụ nữ như Bhobho có thể sở hữu chúng thông qua chương trình cho thuê để mua. Bhobho hiện sở hữu đất đai, mở một cửa hàng tạp hóa nhỏ và đang trả hết tiền mua ô tô và đã chuyển con mình từ một trường công lập nông thôn thiếu vốn đến một cơ sở tư nhân được trang bị tốt hơn.

Cô kiếm được 300 USD/tháng, tương đương với những công nhân viên chức như giáo viên. Ngoài những lợi ích về vật chất, cô còn có được lòng tự trọng.

"Ngay cả chồng và bố mẹ chồng tôi bây giờ cũng tôn trọng tôi hơn. Trước đây, không ai lắng nghe tôi, nhưng giờ đây tôi có tiếng nói khi những quyết định quan trọng được đưa ra" - người mẹ 3 con cho biết.

Xe 3 bánh chạy điện của Mobility for Africa hướng đến phụ nữ, giúp hỗ trợ sinh kế của họ. Ảnh: Mobility for Africa

Nhiều cuộc sống đã thay đổi

Tại Zimbabwe, cuộc sống của nhiều phụ nữ đã thay đổi đáng kể, ngay cả đối với những người không sở hữu xe 3 bánh nhưng sử dụng chúng cho các công việc hàng ngày. Đã qua rồi cái thời phải mang củi, xô nước hay nông sản nặng trên những quãng đường dài.

Những chiếc xe 3 bánh có thể di chuyển trên những con đường hẹp mà ô tô không thể tới, có thể đến được những trang trại và vườn rau xa xôi. Giá cả phải chăng khiến người dân địa phương có thể tiếp cận được phương tiện này.

Hilda Takadini, một người nông dân trồng cà chua, cho biết công việc kinh doanh của cô đã phát đạt từ khi bắt đầu sử dụng dịch vụ vận chuyển của Bhobho.

Trước đây, cô phải rời nhà lúc 3 giờ sáng, sử dụng xe bò kéo để đi 18 km đến chợ. Thông thường cô đến quá muộn hoặc không đến và cà chua của cô bị thối.

"Trước đây, việc vận chuyển nông sản của chúng tôi đến chợ là một cơn ác mộng, chúng tôi phải thức dậy lúc 3 giờ sáng và đi một quãng đường rất dài bằng xe bò kéo, nhưng giờ đây, chúng tôi có thể đến chợ đúng giờ dễ dàng hơn nhiều", người mẹ 34 tuổi có 6 con cho biết.

Ở Wedza, chỉ có phụ nữ sở hữu và vận hành xe 3 bánh. Họ được đào tạo về kỹ năng lái xe an toàn và việc đổi pin lithium lấy pin đã sạc đầy sau khoảng 100 km với giá 1 USD.

Theo điều phối viên Carlin Thandi Ngandu tham gia cộng đồng của Mobility for Africa, 300 phụ nữ trên khắp Zimbabwe tham gia chương trình, với mục tiêu đảm bảo 70% người thụ hưởng là phụ nữ.

Điều phối viên trên cho biết họ đang cung cấp cho các cộng đồng nông thôn các giải pháp giao thông giá cả phải chăng, đặc biệt là phụ nữ.

Hầu hết phụ nữ dành vô số giờ để cố gắng đến các chợ, bệnh viện và cả nguồn nước, vì vậy xe 3 bánh vừa cải thiện khả năng di chuyển chặng cuối vì hầu hết phụ nữ không thể đến chợ đúng giờ và họ không đủ khả năng chi trả một số chi phí vận chuyển được tính để thuê xe đến chợ, theo điều phối viên Ngandu.

Xe 3 bánh cũng đang cách mạng hóa việc tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe, đặc biệt là đối với phụ nữ và trẻ em.

Josephine Nyevhe, một nhân viên y tế cộng đồng tình nguyện, đã sử dụng xe 3 bánh của mình để đưa các dịch vụ y tế đến gần hơn với các gia đình ở nông thôn.

Sau khi gặp một nhóm bà mẹ có con nhỏ bên vệ đường, Nyevhe treo một chiếc cân lên cành cây để kiểm tra cân nặng của con họ.

Nhiều lần, chiếc xe 3 bánh của cô đã trở thành xe cứu thương của làng. "Hôm nọ, tôi nhận được cuộc gọi đến để chăm sóc một phụ nữ mang thai.

Tôi ở đó để ứng phó với các trường hợp khẩn cấp, vì vậy hôm đó tôi đã sử dụng xe 3 bánh của mình đưa cô ấy đến phòng khám để được hỗ trợ" - Josephine Nyevhe kể lại.

Tại trung tâm mua sắm Wedza, gần 10 phụ nữ xếp hàng với những chiếc xe 3 bánh có thể chở tới 450 kg và có tốc độ tối đa là 60 km/giờ để chờ khách hàng.

Họ chở khách, bệnh nhân đến bệnh viện và những người mang vật liệu xây dựng như gạch, hàng tạp hóa và củi.

Tuy nhiên, những người phụ nữ ở Zimbabwe phải đối mặt với những thách thức như địa hình gồ ghề trở nên tồi tệ hơn do những trận mưa.

Bên cạnh đó, một số nam giới phản đối việc phụ nữ lãnh đạo trong những không gian vốn do nam giới thống trị, Bhobho cho biết.

Theo CNN

Hải Yến