Nữ lãnh đạo 'viết lại' quy tắc đàm phán với ông Trump

Tổng thống Sheinbaum đã sẵn sàng đàm phán với một nhà lãnh đạo Mỹ không nhượng bộ về thuế quan, khi ông Donald Trump gọi cho bà vào tuần trước. Thay vào đó, bà đã đàm phán một thỏa thuận mà các nhà lãnh đạo thế giới đang nghiên cứu cho những cuộc đàm phán thương mại của riêng họ với Mỹ.

Cuộc điện đàm ngày 3/2 rất cứng rắn, thường căng thẳng và kéo dài, gần 45 phút, Wall Street Journal dẫn nguồn tin thân cận. Trong cuộc đối thoại, bà Sheinbaum thường luân phiên giữa việc sử dụng phiên dịch và nói tiếng Anh để đưa ra một quan điểm nhấn mạnh.

Vị tổng thống Mexico vẫn giữ nguyên thông điệp, phản biện ông Trump về thương mại, ma túy và di cư theo cách thu hút sự chú ý của ông mà không leo thang thành bất đồng.

Cú chốt hạ là ý tưởng của chính quyền bà: Mexico sẽ triển khai 10.000 quân đến biên giới để chống lại dòng chảy fentanyl và hỗ trợ an ninh biên giới.

Trong khi đó, chính quyền Trump đã đồng ý tạm dừng việc áp thuế quan trong một tháng để xem việc thực thi biên giới diễn ra như thế nào. Mỹ sau đó cũng có một thỏa thuận tương tự với Canada.

Khéo léo trong đối thoại

Ông Trump thích sự cứng rắn của bà, nhưng bà đồng thời cũng rất linh hoạt. Chẳng hạn, một quan chức Mexico cho biết việc triển khai quân đội là điều mà ông Trump thích.

Sau ngày hôm đó, tổng thống Mỹ cho biết ông "đã có một cuộc nói chuyện tuyệt vời với Mexico".

“Tổng thống Sheinbaum là người phụ nữ mà tôi rất thích”, ông Trump nói với báo giới. Bên cạnh đó, ông cho biết thêm dù ông có thích bà hay không, ông vẫn phải ngăn chặn ma túy và nhập cư bất hợp pháp.

Thỏa thuận bất ngờ của bà Sheinbaum với ông Trump đã cho giới chức Canada thấy rằng có một con đường để tránh các mức thuế mà Mỹ đã công bố vào ngày 1/2, một quan chức cấp cao Canada chia sẻ.

Lúc đầu, Canada không chắc mình có thể đưa ra điều gì để sánh ngang với lời đề nghị của Mexico về việc điều 10.000 quân đến biên giới. Song sau đó, nước này đã quyết định bổ nhiệm một quan chức phụ trách chống buôn lậu fentanyl và đầu tư 140 triệu USD vào một đơn vị mới để thu thập thông tin tình báo về tội phạm có tổ chức.

Các thành viên của lực lượng vệ binh quốc gia Mexico tuần tra bức tường biên giới giữa Mexico và Mỹ. Ảnh: Reuters.

Canada cũng tuyên bố sẽ làm theo Mỹ và coi các băng đảng ma túy Mexico là các tổ chức khủng bố. Theo giới chức Canada, bước đi này khiến Mexico khó chịu. Họ cảm thấy rằng động thái này ủng hộ ông Trump trong mong muốn trừng phạt các băng đảng ma túy một cách liều lĩnh, có khả năng là bằng vũ lực quân sự của Mỹ.

Tại châu Âu, nơi các nhà lãnh đạo đang chuẩn bị cho các cuộc đàm phán thương mại với ông Trump, giới chức cho biết họ đã nghiên cứu phản ứng của Mexico và Canada, đồng thời đang liên lạc chặt chẽ.

Bà Sheinbaum hiện là chính trị gia được yêu thích nhất ở Mexico, với tỷ lệ chấp thuận là 75%. Đây là dấu hiệu cho thấy nước này đã ủng hộ bà như thế nào khi ông Trump đe dọa hủy bỏ một thỏa thuận thương mại tự do đã khiến ngành sản xuất của Mexico tăng vọt trong ba thập kỷ qua.

Bà Sheinbaum, cùng với Thủ tướng Canada Justin Trudeau, sẽ có một cuộc "đối đầu" khác với Trump vào ngày 4/3, khi lệnh tạm dừng áp thuế kết thúc. Dẫu vậy, các nhà lãnh đạo doanh nghiệp ở đây cho biết họ tin tưởng hơn rằng bà có thể tìm ra cách để làm việc với tổng thống Mỹ.

Sự khéo léo của bà khi đối thoại với ông Trump là điều không ai ngờ tới. Nổi tiếng với thái độ cứng rắn, theo nhiều cách thì bà trái ngược hẳn với ông Trump.

Dẫu vậy, bà đã xây dựng được mối quan hệ với các giám đốc điều hành doanh nghiệp Mexico - những người đã nói chuyện với ông Trump và tư vấn cho bà.

Bên cạnh đó, cựu Tổng thống Andrés Manuel López Obrador, người tiền nhiệm kiêm cố vấn của bà, đã ứng phó với ông Trump theo cách tương tự vào năm 2019, khi Trump kêu gọi Mexico ngăn chặn dòng người di cư vào Mỹ. Ông López Obrador đã cử khoảng 28.000 quân để ngăn chặn người di cư tại biên giới Mexico với Guatemala, và ông Trump đã rút lại lời đe dọa áp thuế.

Kể từ khi nhậm chức vào tháng 10/2024, bà Sheinbaum đã khiến giới quan sát ở Mexico ngạc nhiên vì sự linh hoạt của bà trong một số vấn đề về ý thức hệ, đặc biệt là với cộng đồng doanh nghiệp địa phương và các nhà đầu tư nước ngoài.

"Trong những năm qua, bà Sheinbaum đã có được tính thực dụng tuyệt vời. Tuy nhiên, ông Trump cũng rất thực dụng", Sergio Aguayo, một nhà hoạt động nhân quyền và học giả người Mexico, chia sẻ.

Lá bài tẩy

Căng thẳng đã lên cao trước cuộc điện đàm ngày 3/2. Khi công bố mức thuế quan, Nhà Trắng tuyên bố các tổ chức buôn bán ma túy của Mexico "có mối liên minh không thể chấp nhận được với chính phủ nước này".

Bà Sheinbaum đã bác bỏ lời khẳng định này, cho đó là vu khống. Bên cạnh đó, bà cho biết Mỹ không làm gì để hạn chế việc sử dụng fentanyl hoặc chống lại việc bán loại thuốc này trên đường phố Mỹ.

Giống ông Trudeau, bà Sheinbaum đã chuẩn bị sẵn sàng áp thuế trả đũa đối với hàng xuất khẩu của Mỹ, theo nguồn tin thân cận.

Song không giống nhà lãnh đạo Canada, bà đã kiềm chế không tiết lộ các biện pháp cho đến sau cuộc điện đàm với ông Trump. Nguồn tin thân cận cho biết ý tưởng này là để tránh dồn ông vào chân tường và đưa ra một lối thoát.

Bà Sheinbaum và các cố vấn hàng đầu tin rằng ông Trump không hề nói suông về việc áp thuế đối với Mexico.

"Tôi tin rằng trong vòng một phút đầu tiên của ngày 3/2, mức thuế 25% đối với tất cả hàng xuất khẩu của Mexico sẽ có hiệu lực", Bộ trưởng Kinh tế Mexico Marcelo Ebrard cho biết.

Xe tải xếp hàng chờ qua biên giới Mỹ-Mexico ở Nogales, Arizona. Ảnh: Bloomberg.

Theo bà Sheinbaum, chìa khóa là nhấn mạnh vào hợp tác song phương và mở ra cánh cửa đàm phán trước khi các biện pháp đơn phương được áp dụng. Các nhà lãnh đạo đã nhất trí lên lịch các cuộc họp cấp cao để giải quyết vấn đề di cư, an ninh và thương mại.

Mexico cũng đang áp dụng cách tiếp cận tương tự sau khi ông Trump tuyên bố áp thuế 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ hôm 1/2.

Chính quyền bà Sheinbaum sẽ tìm cách tham vấn với chính phủ Mỹ để nhấn mạnh rằng Mexico là thị trường xuất khẩu thép hàng đầu thế giới của Mỹ. Phía Mexico cho biết đã nhập gần 7 tỷ USD giá trị sản phẩm thép của Mỹ vào năm ngoái. "Con số đó còn lớn hơn cả giá trị chúng tôi xuất khẩu sang đó", ông Ebrard cho biết.

Lá bài tẩy trong mối quan hệ Trump-Sheinbaum là fentanyl, phần lớn được sản xuất tại Mexico trước khi được buôn lậu vào Mỹ. Đây được cho là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho thanh thiếu niên Mỹ.

Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump đã hứa giải quyết vấn đề fentanyl và tuyên bố sẽ hành động trực tiếp chống lại các băng đảng buôn bán loại thuốc này. Tuy nhiên, những người buôn lậu fentanyl chủ yếu là công dân Mỹ.

“Việc kiểm soát hoạt động buôn lậu fentanyl như kiến là gần như không thể”, Rául Benítez, một chuyên gia quân sự tại Đại học Tự trị Quốc gia Mexico, cho biết. Mexico có thể sẽ cố gắng thực hiện một số vụ bắt giữ lớn đối với các trùm ma túy và phá hủy một số phòng thí nghiệm fentanyl để làm hài lòng tổng thống Mỹ.

Trong một cuộc họp báo sau cuộc điện đàm với Tổng thống Trump, bà Sheinbaum cho biết bà đã cố gắng xoa dịu mối quan ngại lâu nay của ông Trump về thâm hụt thương mại lớn của Mỹ với Mexico. Thâm hụt giữa hai nước hiện ở mức hơn 150 tỷ USD.

Nói với người đồng cấp Mỹ, bà Sheinbaum cũng nhận định thỏa thuận thương mại chung giữa Mỹ, Mexico và Canada được chính ông Trump ký vào năm 2018 đã trở thành một công cụ ngày càng hiệu quả để cạnh tranh với Trung Quốc và các khối thương mại khác.

Hàng sản xuất xuất khẩu của Mexico sang Mỹ có tỷ lệ linh kiện của Mỹ cao, trong khi Mexico là bên nhập khẩu hàng đầu các mặt hàng và nguyên vật liệu quan trọng của Mỹ.

“Đây là kết quả của việc trở thành đối tác thương mại”, bà Sheinbaum nói với ông Trump. Vào cuối cuộc điện đàm, bà Sheinbaum cho biết ông Trump đã hỏi bà muốn hoãn thuế quan trong bao lâu.

“Được rồi, hãy hoãn mãi mãi”, bà Sheinbaum trả lời. “Được rồi, bao lâu?”, ông Trump nhấn mạnh.

“Hãy hoãn trong một tháng. Và tôi chắc chắn rằng, trong tháng này, chúng tôi sẽ có thể mang lại kết quả”, bà Sheinbaum nói.

Vân Hải