Những món bánh không thể thiếu trong dịp Tết Đoan ngọ

Năm nay, Tết Đoan ngọ (Mùng 5 tháng Năm Âm lịch) rơi vào ngày 31-5. Mọi người có thể tìm mua những loại bánh này tùy theo phong tục vùng miền của mình để mâm cúng thêm phần đủ đầy và ý nghĩa.

Món bánh truyền thống của người Hoa cũng được người Việt ưa chuộng. Ảnh minh họa: Đoàn Thu Thủy

Bánh bá trạng, hay còn gọi là bánh ú mặn, bánh chưng người Hoa, thường được dâng cúng vào dịp mùng 5 tháng 5 Âm lịch. Cùng là bánh bá trạng nhưng lại có hình dáng khác nhau tùy theo mỗi địa phương, vùng miền. Bánh của người Quảng Đông thường có hình gối dài, của người Triều Châu lại mang hình chóp đứng, còn bánh Phúc Kiến thì mang màu nâu từ ngũ vị hương.

Bánh bá trạng Quảng Đông có đến bảy loại nguyên liệu, gồm nếp, thịt heo, tôm khô, nấm đông cô, đậu xanh, hạt sen, trứng muối. Tuy không vuông vức nhưng lượng nhân luôn đều như cân, chỉ từ lực múc gạo mạnh – nhẹ, thông qua cảm nhận của đôi tay, là đủ biết dư hay thiếu. Mỗi chiếc bánh thường nặng từ 450 – 550g, tùy loại. Giá tham khảo: 130.000 đồng/bánh/500g.

Bánh ú nước tro đa dạng các loại nhân. Ảnh minh họa: Phương Thoa

Mỗi dịp Tết Đoan ngọ, bánh ú nước tro luôn hiện hữu trên mâm cúng, trong gian bếp của mỗi gia đình người Việt. Chiếc bánh có dáng hình tam giác đứng, xuất hiện bình dị như một lời nhắc về tục lệ, về nếp sống đẹp của người Việt Nam và quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm.

Tương tự bánh gio miền Bắc, bánh ú miền Nam cũng mang tính dịu mát, ngọt thanh cho người ăn. Chúng có hình chóp nhỏ, được buộc thành chùm, trang trí đẹp mắt cho mâm cúng. Điểm khác biệt của bánh ú là có nhân đậu giã nhuyễn, lớp vỏ nâu vàng đậm hơn, gói bằng lá tre hoặc lá chuối, thơm mùi lá. Giá tham khảo: 80.000 đồng/phần/10 bánh.

Bánh khúc có hương vị thơm từ đậu xanh, chút béo bùi từ thịt và vị xôi nếp thân quen. Ảnh minh họa: Lorca

Người Nùng (Mường Khương) có món ăn đặc sản thường làm vào Tết mùng 5 tháng 5 Âm lịch, đó là bánh khúc. Bánh khúc có hình dạng và cách làm gần giống bánh dày. Làm bánh khúc không khó nhưng đòi hỏi nhiều công đoạn, từ khâu chọn gạo, chọn rau khúc, đậu, mè, hành để làm nhân, đến khâu nặn bánh. Muốn có bánh khúc ngon, thơm, trước tiên phải chọn gạo nếp loại thơm, không được lẫn tẻ. Đậu làm nhân cũng phải chọn loại xanh lòng, bở. Rau khúc phải là loại khúc nếp, lá non, tươi.

Nhân bánh được làm từ đậu xanh xay vỡ, đãi sạch vỏ ngoài, đem đồ chín. Phi hành chín vàng rồi cho mè đen rang chín, giã nhỏ, trộn đều với đậu — đây chính là bí quyết tạo ra hương vị thơm ngon cho chiếc bánh.

Sau khi nhân bánh đã chín, gói vào trong những chiếc bánh vừa nặn, rồi đưa vào chõ đồ hoặc cho vào chảo chiên. Những chiếc bánh nóng có độ phồng, bóng, thơm mùi lá khúc cùng hương vị của đậu xanh, hành, mỡ, pha chút ngậy của mè đen… Giá tham khảo: 20.000 – 50.000 đồng/phần.

Bánh gio (bánh tro) là món ăn đặc trưng trong Tết Đoan ngọ của người dân các tỉnh, thành khu vực phía Bắc. Ảnh minh họa: nuongbac

Tên gọi bánh tro (hay gio) xuất phát từ phụ liệu làm bánh là nước tro (còn gọi là nước nẳng), pha chế từ tro than thu được sau khi đốt cháy một số loại thảo mộc, dược liệu. Bánh tro được làm từ hai nguyên liệu chính là gạo nếp và nước tro, theo cổ truyền thường là không có nhân.

Thành phẩm chỉ là một khối bột trong, dùng chấm với mật để ăn. Bánh thường được gói bằng lá tre hoặc lá dong; lá chuối cũng được sử dụng. Lạt buộc bánh làm từ bẹ thân cây chuối khô tước sợi hoặc ống giang chẻ sợi.

Vào dịp Tết Đoan ngọ, bánh thường được ưa chuộng do trong những ngày này người ta tiêu thụ nhiều chất béo, nhiệt, khó tiêu như rượu nếp, xoài, mít… Bánh không những giúp trung hòa bớt độc hại trong ăn uống để bảo vệ sức khỏe, mà còn có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, thải độc cho cơ thể, giúp phòng và góp phần chữa một số bệnh. Giá tham khảo: 30.000 – 50.000 đồng/phần/10 bánh.

Tổng hợp

Phúc An