Nguy hiểm bệnh viêm não mô cầu

anhbai viemnaomocau 28-2

Có thể khiến người bệnh tử vong trong vòng 24 giờ

Theo các chuyên gia y tế, viêm não mô cầu là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính có tỷ lệ mắc cao, lên đến 2,3/100.000 dân. Mỗi năm trên thế giới có khoảng 1,2 triệu ca mắc viêm màng não do não mô cầu, trong đó có 135.000 trường hợp tử vong. Vi khuẩn não mô cầu có 13 nhóm khác nhau có khả năng gây bệnh, trong đó A, B, C, Y và W-135 là 5 nhóm vi khuẩn gây bệnh thường gặp và nguy hiểm nhất. Bệnh có các thể lâm sàng đa dạng như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm màng trong tim, viêm khớp, trong đó viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết là thường gặp và nguy hiểm nhất.

Tại Việt Nam, mỗi năm ghi nhận hàng chục ca mắc viêm màng não do não mô cầu các nhóm khác nhau. Não mô cầu là một trong 10 bệnh truyền nhiễm, có tỷ lệ tử vong cao nhất ở Việt Nam.

Các thể lâm sàng của bệnh gồm: viêm màng não mủ, nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn, viêm khớp, viêm màng ngoài tim... Trong đó, thường gặp là viêm màng não mủ và nhiễm khuẩn huyết. Bệnh do não mô cầu thường để lại di chứng nặng nề, như chậm phát triển tinh thần, điếc, liệt với tỷ lệ 10%-20%, nguy cơ tử vong có thể từ 8%-15%.

Các triệu chứng của bệnh viêm màng não do não mô cầu gây ra thông thường xuất hiện đột ngột và khá dữ dội như: Sốt, đau đầu, đau mỏi cơ, cổ cứng, ho, đau họng, ớn lạnh, rét run, co giật, tiêu chảy, buồn nôn và nôn ói. Đối với trẻ nhỏ, có một số dấu hiệu xuất phát từ sự thay đổi lối sinh hoạt thường ngày như ngủ li bì, kén ăn, bỏ bú, chán chơi, phát ban…

Theo Ths.BS Đoàn Thị Hải Yến, khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, viêm não mô cầu có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thần kinh, kéo theo tình trạng viêm màng não mủ và nhiễm khuẩn huyết. Vi khuẩn xâm nhập vào màng não gây viêm và phù não. Triệu chứng gồm sốt cao, đau đầu dữ dội, cứng gáy, buồn nôn, nhạy cảm với ánh sáng, co giật, hôn mê. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm màng não mô cầu có thể làm tổn thương não vĩnh viễn, ảnh hưởng đến trí nhớ, khả năng nói và vận động. Viêm màng não mô cầu gây nhiễm khuẩn huyết dễ khiến người bệnh sốc nhiễm khuẩn, tụt huyết áp, suy thận, đông máu nội mạch, suy đa cơ quan, tử vong nếu không được điều trị sớm. Bệnh tiến triển nhanh, tỷ lệ tử vong cao, có thể gây tử vong trong vòng 24-48 giờ nếu không điều trị kịp thời.

Nguy cơ lây nhiễm cao

Theo BS Đoàn Thị Hải Yến, Neisseria meningitidis tồn tại trong vùng hầu họng của người có thể lây qua đường hô hấp do hít phải các giọt bắn dịch tiết mũi họng bị nhiễm vi khuẩn này. Bệnh lây truyền qua đường hô hấp, chủ yếu thông qua việc tiếp xúc trực tiếp với nguồn bệnh do hít phải dịch tiết mũi, hầu, họng bắn ra, dễ gây thành dịch lớn. Đặc biệt, nguy cơ lây nhiễm cao hơn ở người đồng nhiễm các virus đường hô hấp, hệ miễn dịch yếu. Yếu tố môi trường như không gian chật hẹp, thông khí kém làm tăng tiếp xúc gần, điều kiện vệ sinh kém cũng tăng nguy cơ lây nhiễm.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia y tế, không phải ai tiếp xúc với vi khuẩn cũng phát bệnh. Một số người có thể mang vi khuẩn nhưng không biểu hiện triệu chứng nhờ hệ miễn dịch đủ mạnh để kiểm soát. Người mang vi khuẩn ở vùng hầu họng nhưng không biểu hiện triệu chứng, tức người lành mang trùng. Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), tỷ lệ người lành mang trùng trong cộng đồng 5-25% là nguồn lây khó kiểm soát. Hội Y học dự phòng Việt Nam cho biết, thanh thiếu niên và thanh niên là nhóm trung gian lây truyền vi khuẩn cao nhất, lên đến 10%. Bên cạnh đó, vi khuẩn não mô cầu có thể tồn tại khi ra khỏi cơ thể trong vài giờ, có nghiên cứu cho thấy có thể tồn tại bề mặt nhựa, thủy tinh hoặc kim loại trong tối đa 72 giờ nên cũng có thể là nguồn lây bệnh.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, để phòng bệnh não mô cầu, người dân thực hiện tốt vệ sinh cá nhân và nơi ở; đeo khẩu trang khi tiếp xúc hoặc chăm sóc người bệnh và dự phòng bằng thuốc. Quan trọng nhất là tiêm vaccine viêm màng não do não mô cầu để phòng bệnh. Không chỉ trẻ em mà cả người lớn cũng cần tiêm vaccine phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu.

Người có các dấu hiệu nghi ngờ nhiễm vi khuẩn này như sốt cao đột ngột kèm các triệu chứng khác như đau đầu dữ dội, buồn nôn, xuất huyết dưới da, thay đổi ý thức... cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Theo Bác sĩ Đoàn Thị Khánh Châm - Quản lý Y khoa Vùng 2 - miền Bắc, Hệ thống tiêm chủng VNVC, cách phòng bệnh do não mô cầu hiệu quả nhất là tiêm chủng vaccine. Hiện Việt Nam có ba loại vaccine phòng ngừa đầy đủ 5 nhóm vi khuẩn não mô cầu nguy cơ cao gây bệnh gồm vaccine nhóm B thế hệ mới (Bexsero) của Italy, nhóm BC (VA-Mengoc BC) của Cuba và nhóm A, C, Y, W135 (Menactra) của Mỹ, tiêm cho người từ 2 tháng đến 55 tuổi. Mỗi loại vaccine có công nghệ sản xuất, lịch tiêm và độ tuổi tiêm chủng khác nhau.

THANH MAI