Người ngoài Trái đất có cần nhiên liệu hóa thạch để tạo nền văn minh?

Nhưng nếu tồn tại một nền văn minh ngoài Trái đất, liệu người hành tinh ngoài Trái đất có cần phải đi qua “cửa ngõ” nhiên liệu hóa thạch như chúng ta không?

Theo Live Science, câu hỏi tưởng như kỳ lạ này thực chất đang mở ra một cuộc thảo luận thú vị về cách các nền văn minh - dù là của con người trên Trái đất hay ngoài hành tinh - phát triển, tiếp cận năng lượng và vượt qua những rào cản công nghệ ban đầu.

Người ngoài Trái đất muốn phát triển nền văn minh có thể cũng cần nguồn năng lượng dồi dào dạng nhiên liệu hóa thạch - Ảnh: Getty

Tại sao nhiên liệu hóa thạch quan trọng với sự phát triển công nghệ?

Lewis Dartnell - nhà sinh vật học vũ trụ và là tác giả của cuốn sách Kiến thức: Cách xây dựng lại thế giới của chúng ta từ đầu, cho biết một nền văn minh hiện đại cần một nguồn năng lượng dồi dào, dễ khai thác và đủ mạnh để thúc đẩy tăng trưởng. Với con người, đó chính là nhiên liệu hóa thạch.

Trước thế kỷ 18, hầu hết năng lượng con người sử dụng lấy từ gỗ, sức người và sức vật. Sự xuất hiện của than đá đã tạo ra bước ngoặt: nhiều năng lượng hơn, hiệu suất cao hơn, và đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa. Đó cũng là thời điểm chúng ta bước vào kỷ nguyên máy móc.

Ông Dartnell lập luận rằng rất khó để một nền văn minh thông minh có thể hoàn toàn bỏ qua giai đoạn sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Ví dụ, để chế tạo pin mặt trời - một công nghệ năng lượng sạch, cần tiêu tốn rất nhiều năng lượng để khai thác và tinh luyện silicon. Vậy, lấy năng lượng đó từ đâu nếu không từ nguồn dồi dào như... than đá?

Nếu người ngoài Trái đất bắt đầu từ số 0?

Nếu một nền văn minh hành tinh ngoài Trái đất vừa mới "thức tỉnh", họ có thể bắt đầu bằng cách đốt cháy những gì họ có, như loài người từng làm. Đó là cách đơn giản nhất để sinh ra nhiệt và điện, hai yếu tố cơ bản cho phát triển công nghiệp.

Có thể họ sẽ dần chuyển sang khai thác năng lượng gió, mặt trời hoặc thủy điện. Nhưng theo Dartnell, bản thân năng lượng gió không đủ để tạo ra nhiệt độ cao cần thiết để luyện kim - yếu tố thiết yếu tạo ra công cụ, máy móc, nhà máy.

Còn với thủy điện? Không đơn giản. Như nhà thiên văn học Seth Shostak từ Viện SETI chỉ ra: điều này đòi hỏi hành tinh phải có nước, và nhiều hành tinh được biết đến hiện nay không thỏa mãn điều kiện đó.

Các hành tinh khác có nhiên liệu hóa thạch không?

Nhiên liệu hóa thạch, về bản chất, là tàn tích hóa thạch của sự sống cổ xưa, chủ yếu là thực vật và sinh vật biển. Để có than đá, hành tinh đó cần có hệ sinh thái phát triển hàng trăm triệu năm trước, bị chôn vùi và nén dưới áp suất lớn.

Ngoài ra, theo nhà khoa học Dartnell, kiến tạo mảng (plate tectonics) - quá trình khiến các lục địa trôi dạt và tạo ra núi lửa - có thể đóng vai trò thiết yếu trong việc điều hòa khí hậu và tạo điều kiện hình thành nhiên liệu hóa thạch. Đây là một cơ chế tự nhiên giúp luân chuyển carbon và duy trì môi trường sống ổn định trong hàng triệu năm.

Cho đến nay, chưa có bằng chứng chắc chắn về kiến tạo mảng hay nhiên liệu hóa thạch ngoài Trái đất. Nhưng các thành phần hóa học cấu thành chúng thì có: hydro và carbon. Ví dụ, trên Titan - mặt trăng của sao Thổ, các nhà khoa học đã phát hiện những hồ hydrocarbon lỏng.

Theo ông Shostak, về lý thuyết, một nền văn minh thông minh có thể khai thác các nguyên tố này để đốt cháy và tạo ra năng lượng, giống như con người dùng gas hay dầu mỏ.

Vấn đề nằm ở trí tưởng tượng

Tuy nhiên, cũng theo ông Shostak, rất có thể người ngoài Trái đất không đi theo bất kỳ lộ trình nào mà chúng ta từng biết. Giống như việc hỏi Julius Caesar rằng người La Mã sẽ dùng dầu để làm gì trong tương lai, ông ấy sẽ không thể tưởng tượng nổi nó có thể dùng để vận hành động cơ máy bay.

Chúng ta có thể đang bị giới hạn bởi tư duy của chính mình. Sự tiến hóa công nghệ của người ngoài Trái đất có thể hoàn toàn khác biệt, sử dụng những nguồn năng lượng mà chúng ta chưa từng biết tới - hoặc không thể tưởng tượng được.

Dù nhiên liệu hóa thạch đã đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của nhân loại, không có gì đảm bảo rằng một nền văn minh ngoài Trái đất cũng phải đi theo con đường tương tự. Họ có thể đốt cháy nguyên liệu khác, hoặc phát hiện ra cách sử dụng năng lượng mặt trời, gió, hoặc một nguồn năng lượng chưa từng được khám phá.

Nhưng một điều chắc chắn: để xây dựng một nền văn minh tiên tiến, bất kỳ ai - dù là con người hay người ngoài Trái đất, đều cần một nguồn năng lượng đủ mạnh để khởi động cỗ máy công nghiệp đầu tiên. Và cách họ tìm ra năng lượng đó, có thể sẽ nói rất nhiều về chính nền văn minh mà họ xây dựng.

Hoàng Vũ