'Người bạn đồng hành' giúp bà con dân tộc thiểu số vùng cao Văn Lãng đổi đời

Các hộ nông dân không chỉ biết trồng trọt, sản xuất, mà còn biết bán hàng trên mạng, livestream quảng bá nông sản, truy xuất nguồn gốc bằng mã QR, thậm chí ký hợp đồng tiêu thụ qua các sàn thương mại điện tử. Công nghệ số đang thực sự trở thành “người bạn đồng hành” giúp bà con dân tộc thiểu số vùng cao Văn Lãng đổi đời.

“Đặc sản núi rừng” lên sàn thương mại điện tử

Từ nhiều năm nay, hồng Vành khuyên được biết đến là đặc sản nổi bật của tỉnh Lạng Sơn nói chung và huyện Văn Lãng nói riêng.

Với hương vị ngọt mát, mẫu mã đẹp, sản phẩm này từng chỉ gói gọn trong phạm vi tiêu thụ địa phương. Tuy nhiên, những năm gần đây, với sự lan tỏa của cuộc cách mạng số, chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh, người nông dân có thể bán hồng đi khắp cả nước – thậm chí xuất khẩu.

Bán hàng qua thương mại điện tử giúp nông dân, HTX không còn lo được mùa dội chợ.

HTX Nông nghiệp Thanh Tân (xã Tân Mỹ) là một điển hình trong việc thay đổi tư duy sản xuất – kinh doanh. Ông Nông Văn Hội, Giám đốc HTX, cho hay trước đây, thành viên HTX trồng và bán theo kiểu truyền thống, cứ được mùa là rớt giá, lại phụ thuộc vào thương lái.

“Từ năm 2021, HTX được hỗ trợ tập huấn kỹ năng sử dụng mạng xã hội, tạo gian hàng trên sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso. Từ đó, sản phẩm hồng Vành khuyên của HTX đã có đầu ra ổn định hơn hẳn”, ông Hội chia sẻ.

Không chỉ bán sản phẩm tươi, HTX Thanh Tân còn phối hợp cùng các tổ chức đoàn thể và ngành chức năng để chế biến sản phẩm theo hướng nâng cao giá trị gia tăng như hồng treo gió, hồng sấy dẻo – vừa tăng thời hạn bảo quản, vừa tạo sản phẩm có mẫu mã đẹp, dễ bán qua mạng.

Thành công bước đầu cho thấy thương mại điện tử không còn là “sân chơi xa lạ” mà đang dần trở thành công cụ quen thuộc với nông dân vùng cao. Đặc biệt, bà con dân tộc thiểu số – vốn bị đánh giá là “chậm thích ứng” – nay lại đang là những người tiên phong trong thay đổi.

Công nghệ số đến tận từng bản làng

Chị Hoàng Thị Bích, một hộ dân người Tày ở xã Tân Mỹ, cho biết: “Hồi mới đầu, tôi chỉ biết dùng điện thoại để nghe gọi. Được cán bộ xã hướng dẫn, giờ tôi đã biết quay video, chụp ảnh sản phẩm, đăng lên Zalo và Facebook để bán cây giống mận, hồng, đào. Mỗi tuần cũng bán được vài trăm cây giống, không lo bị tồn hàng như trước.”

Tính đến đầu năm 2025, toàn huyện đã có hàng trăm hộ dân có sản phẩm nông sản được đưa lên sàn thương mại điện tử, trong đó hơn 80% là hộ dân tộc thiểu số. Các sản phẩm chủ lực như hồng Vành khuyên, măng mai khô, lạp sườn, mật ong rừng, thảo dược bản địa… đều được đăng ký mã số vùng trồng, mã QR truy xuất nguồn gốc.

Đặc biệt, các địa phương cũng tổ chức hàng chục lớp tập huấn cho người dân, hướng dẫn cách sử dụng điện thoại thông minh, tạo tài khoản ngân hàng, đăng bán sản phẩm, livestream bán hàng… Nhờ đó, khoảng cách số dần được thu hẹp.

Bên cạnh việc ứng dụng công nghệ số, các HTX tại Văn Lãng còn đi đầu trong việc xây dựng thương hiệu, nhãn mác, bao bì chuyên nghiệp cho sản phẩm.

Tính đến nay, toàn huyện có trên dưới 10 sản phẩm được công nhận OCOP, trong đó có 2 sản phẩm đạt 4 sao gồm hồng Vành khuyên Nà Mò (xã Tân Mỹ), hồng Vành khuyên xã Hoàng Việt. Ngoài ra là các sản phẩm 3 sao như dầu lạc Linh Khôi, lạp sườn Phong Liên, mật ong Phai Nà, bún Gấc Lệ Tri...

Nhờ sản xuất theo hướng hàng hóa, đồng bào dân tộc thiểu số ở Văn Lãng ngày càng khấm khá.

Ông Nông Văn Thành – thành viên HTX Thanh Tân – phấn khởi nói: “Nhờ HTX hỗ trợ đăng ký thương hiệu, tem truy xuất nguồn gốc và mở gian hàng online, tôi bán được khoảng 10.000 cây giống hồng mỗi năm, thu nhập trên 150 triệu đồng từ cây giống và vườn hồng. Đặc biệt, năm ngoái có khách ở tận Đồng Nai đặt mua 500 cây qua mạng, chỉ cần ship tận nơi là xong, không cần qua thương lái.”

Ngoài việc tiêu thụ sản phẩm dễ dàng hơn, thương mại điện tử cũng giúp người dân chủ động điều chỉnh sản xuất theo nhu cầu thị trường. Nông dân có thể biết vùng nào đang “khát” sản phẩm, vùng nào đang dư, từ đó có kế hoạch phân phối, tránh dồn ứ hàng hóa.

Cũng cần nói thêm, thời gian qua, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Lạng Sơn đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ thiết thực tại huyện Văn Lãng, nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và lâm nghiệp.

Thông qua các chương trình hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Lạng Sơn, nhiều HTX trên địa bàn huyện Văn Lãng đã nhận được sự hỗ trợ về tài chính để mở rộng sản xuất. Điển hình, HTX Thành Công (xã Lương Năng) đã được hỗ trợ 1 tỷ đồng, giúp đầu tư vào sản xuất cây dược liệu, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho thành viên và người dân địa phương.

Liên minh HTX tỉnh Lạnh Sơn cũng tổ chức các chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ HTX, giúp nâng cao năng lực quản lý và kỹ thuật sản xuất cho các thành viên. Việc này góp phần quan trọng trong việc phát triển bền vững các HTX, đặc biệt trong bối cảnh phục hồi sau đại dịch Covid-19.

Đòn bẩy phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Lạng Sơn cũng hỗ trợ các HTX trong việc xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu sản phẩm, đặc biệt là các sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP. Nhờ đó, nhiều sản phẩm nông sản của huyện Văn Lãng đã được quảng bá rộng rãi, góp phần nâng cao giá trị và thu nhập cho người dân.

Có thể nói, những chương trình hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam tại Văn Lãng đã góp phần quan trọng trong việc phát triển kinh tế địa phương, tạo sinh kế bền vững cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Sự đồng hành này không chỉ giúp các HTX vượt qua khó khăn mà còn mở ra nhiều cơ hội phát triển trong tương lai.

Cùng với sự phát triển của khu vực kinh tế hợp tác, HTX, các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước, các chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững… đã tạo điều kiện cho người dân Văn Lãng có thêm nguồn vốn đầu tư hạ tầng số. Các tuyến đường vào vùng sản xuất được bê tông hóa, hệ thống internet phủ sóng đến từng thôn bản.

Nhờ những chuyển động đồng bộ này, tính đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo của huyện giảm còn dưới 10%, trong đó có nhiều xã vùng cao đạt tiêu chí nông thôn mới, thu nhập bình quân đầu người tăng nhanh qua từng năm.

Lãnh đạo ngành nông nghiệp huyện Văn Lãng cho hay ứng dụng công nghệ thông tin và thương mại điện tử đã giúp người dân, đặc biệt là bà con dân tộc thiểu số, thoát khỏi vòng luẩn quẩn của sản xuất nhỏ lẻ, phụ thuộc vào thương lái. Tới đây, huyện sẽ tiếp tục hỗ trợ thiết lập thêm các vùng nguyên liệu có mã vùng trồng, cấp thêm tài khoản sàn thương mại điện tử và đầu tư vào kho bãi, vận chuyển...

Từ vùng đất từng bị xem là “chậm phát triển”, Văn Lãng đang từng bước khẳng định vị thế mới nhờ “bắt sóng” công nghệ số. Người nông dân nơi đây không chỉ là người sản xuất mà còn là người bán hàng hiện đại. Họ không ngồi chờ khách đến mua nông sản mà chủ động đưa sản phẩm của mình vươn xa. Và đó chính là con đường bền vững để xóa đói, giảm nghèo, làm giàu từ chính nông sản quê hương.

Đông Phong