Nghề gốm Kim Lan: Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia mới của Thủ đô

Lễ đón công nhận nghề gốm Kim Lan là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Ông Trương Văn Học – Phó Chủ tịch UBND huyện Gia Lâm phát biểu tại sự kiện.

Phát biểu tại Lễ đón nhận, ông Trương Văn Học - Phó Chủ tịch UBND huyện Gia Lâm cho biết: Xã Kim Lan, nằm ở phía tây nam huyện Gia Lâm, từ ngày 1/1/2025 sáp nhập với xã Văn Đức thành xã Kim Đức, theo Nghị quyết số 1286 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Kim Lan nằm ven sông Hồng và nổi tiếng với đất sét trắng, đã có nghề gốm từ rất sớm. Các khai quật tại di chỉ bãi Hàm Rồng cho thấy nghề gốm ở đây đã tồn tại từ thế kỷ 7 và được coi là một trong những sản phẩm quý từ thế kỷ 8. Tuy nhiên, đến thế kỷ 18, nghề gốm dần mai một. Từ năm 1977-1978, người dân Kim Lan bắt đầu phục hồi nghề gốm và đến những năm 1990, làng có khoảng 750 lò gốm. Tuy nhiên, đến những năm 2010, sự cạnh tranh với sản phẩm nước ngoài đã làm giảm số lượng hộ làm gốm.

Trước khó khăn, một số hộ dân đã chuyển sang sản xuất bằng lò gas, giúp làng gốm Kim Lan hồi sinh. Hiện nay, làng có hơn 300 lò hoạt động, thu hút hàng nghìn lao động và mang lại khoảng 500 tỷ đồng mỗi năm cho địa phương.

Gốm Kim Lan nổi bật với sự đơn giản, hài hòa và tính tiện dụng. Các sản phẩm của làng, từ gốm mỹ nghệ đến gốm dân dụng, không chỉ phục vụ trong nước mà còn xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc. Kim Lan hiện có 17 nghệ nhân, trong đó có 1 nghệ nhân ưu tú và 7 nghệ nhân Hà Nội. Ba sản phẩm gốm Kim Lan đã được Tổ chức kỷ lục Guinness Việt Nam xác lập kỷ lục, và 25 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 4 sao.

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học, nghề gốm Kim Lan đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia từ ngày 23/1/2025. Huyện Gia Lâm cũng xác định phát triển du lịch bền vững, đặc biệt là khai thác di sản văn hóa và làng nghề truyền thống, nhằm thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa và nâng cao đời sống người dân.

Ngày 2/8/2024, UBND Thành phố đã công nhận Kim Lan là điểm du lịch. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp địa phương hợp tác với các tổ chức trong và ngoài nước, quảng bá giá trị văn hóa và nghề thủ công Kim Lan, đồng thời bảo tồn và phát huy giá trị di sản nghề gốm.

Lễ đón công nhận nghề gốm Kim Lan là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu, văn nghệ sĩ đã phản ánh quá trình hình thành và phát triển của nghề gốm Kim Lan qua các bài viết, bài hát và thơ ca, ca ngợi tình yêu nghề và quê hương, góp phần quan trọng đưa nghề gốm Kim Lan vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Gia Lâm, huyện phía đông Thủ đô, có vai trò quan trọng về kinh tế và văn hóa, đang phát triển mạnh mẽ với tốc độ đô thị hóa cao. Huyện chú trọng bảo tồn di sản văn hóa, làng nghề gắn với du lịch. Với 5 làng nghề truyền thống và 2 làng nghề Hà Nội, du lịch văn hóa-làng nghề là trọng điểm phát triển, thu hút khoảng 700.000 lượt khách mỗi năm.

Đến làng gốm Kim Lan dịp này, du khách có thể tham quan Bảo tàng gốm sứ Kim Lan, Trung tâm thiết kế sáng tạo và trải nghiệm quy trình sản xuất gốm. Trong hai ngày 15-16/3, tại xã Kim Đức sẽ tổ chức trưng bày sản phẩm gốm và các hoạt động văn hóa, cùng tham quan di tích lịch sử như Miếu Bản, Đình, Chùa Kim Lan và thưởng ngoạn cảnh đẹp sông Hồng.

THẾ DƯƠNG