Mỹ hoãn áp thuế 90 ngày: Cơ hội nào cho doanh nghiệp Việt?

Viết trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa thông báo hoãn áp thuế đối ứng với các nước trong 90 ngày, mức thuế đối ứng giảm trong thời gian này chỉ là mức cơ sở 10%, nhưng riêng hàng hóa Trung Quốc bị áp thuế 125% và có hiệu lực ngay. Trước đó, thuế đối ứng được Mỹ tuyên bố áp với hàng hóa các nước từ ngày 9/4; mức thuế với hàng hóa từ Việt Nam là 46%.

Trao đổi với VnBusiness, GS.TS Hoàng Văn Cường, đại biểu Quốc hội khóa XV, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, đánh giá, việc Mỹ áp thuế đối ứng chung cho các quốc gia ở mức 10% sẽ không tạo ra sự cạnh tranh giữa các nước với nhau, kể cả những nước xuất khẩu hàng hóa nhiều sang Mỹ như Việt Nam. Như vậy, áp lực mà Việt Nam đang lo ngại về sự chuyển dịch nguồn vốn đầu tư từ nơi này sang nơi khác sẽ giảm đi. Bởi nhà đầu tư không còn băn khoăn, tính toán lựa chọn quốc gia nào có mức thuế thấp hơn.

Các chuyên gia tham gia thảo luận tại Hội thảo Khoa học Quốc gia: "Kinh tế Việt Nam năm 2024 và triển vọng năm 2025: Thúc đẩy cải cách thể chế kinh tế trong bối cảnh mới" & Công bố ấn phẩm Đánh giá Kinh tế Việt Nam thường niên 2024 sáng 10/4.

Tuy nhiên, chuyên gia này cũng cho rằng việc hoãn áp thuế đối ứng, doanh nghiệp sẽ không bị xáo trộn kế hoạch kinh doanh ngay lập tức. Nhưng "tạm hoãn" không đồng nghĩa với việc "bãi bỏ hoàn toàn" - các rủi ro sau này vẫn tiềm ẩn.

Theo ông Cường, mặc dù mức thuế Mỹ áp dụng đã giảm nhiều so với tuyên bố trước đó. Song, các nhà đầu tư, nhà phân phối và người tiêu dùng đều phải chia sẻ mức thuế 10% như thế nào? Điều này dẫn đến nhu cầu tiêu dùng giảm, đơn hàng giảm kéo theo hoạt động sản xuất kinh doanh sẽ bị ảnh hưởng.

“Mặc dù các quốc gia khác, kể cả Việt Nam sẽ tiếp tục có những cuộc đàm phán với Mỹ để giảm thuế đối ứng. Tuy nhiên, sẽ không có chuyện Mỹ giảm thuế về 0%. Vì vậy, cần tính đến phương án tái cấu trúc kinh tế, doanh nghiệp, tái cấu trúc đầu tư, tìm kiếm thị trường mới”, ông Cường nói.

Trả lời câu hỏi: Cơ hội nào cho Việt Nam trong 90 ngày Mỹ hoãn áp thuế đối ứng? ông Cường cho rằng đây là vấn đề cần phải nắm bắt và triển khai ngay. "Việc tạm hoãn áp thuế đối ứng giúp doanh nghiệp có "thời gian vàng" để chuẩn bị và điều chỉnh chiến lược. Doanh nghiệp hiểu rõ nguy cơ về phòng vệ thương mại chưa hẳn chấm dứt, nên tiếp tục mong chờ sự hỗ trợ kịp thời từ các cơ quan chức năng, củng cố nội lực để sẵn sàng ứng phó khi rủi ro tiếp diễn", ông Cường nói.

Trước hết phải kích cầu tiêu dùng nội địa. “Hiện nay Chính phủ đang triển khai nhiều chính sách hỗ trợ về thuế cho doanh nghiệp và người dân như giảm thuế VAT. Tuy nhiên, cần kéo dài thời gian giảm thuế đến năm 2026, đồng thời sớm nâng mức giảm trừ gia cảnh để kích cầu tiêu dùng”.

Bên cạnh đó, với ngành sản xuất cũng cần được hỗ trợ. Chẳng hạn hiện nay Bộ Tài Chính đang xây dựng dự thảo tăng một loạt sắc thuế thì cần phải tính toán đến thời điểm áp dụng khi nào cho phù hợp. Hay như ở một số lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề bởi thuế đối ứng như dệt may, nông sản, thủy sản… cần phải tính đến việc giãn, hoãn cho doanh nghiệp một số nghĩa vụ đóng góp về thuế, phí. Qua đó, tạo môi trường hài hòa hơn cho các doanh nghiệp phục hồi có nguồn lực để sản xuất kinh doanh.

Trong bối cảnh nguồn thu giảm, nguồn đầu tư phải tăng lên, trong đó đầu tư công trở thành trụ cột. Đồng thời, tăng đầu tư cho các khu vực tạo ra thị trường là khu vực doanh nghiệp, kể cả các khu vực doanh nghiệp tư nhân. Ví dụ đang có rất nhiều dự án lớn như dự án đường sắt. Làm sao phải thu hút được các doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào những dự án đó bằng cách đặt hàng các tập đoàn tư nhân lớn, từ đó tạo công ăn việc làm và thị trường tiêu thụ trong nước.

Trao đổi tại Hội thảo Khoa học Quốc gia: "Kinh tế Việt Nam năm 2024 và triển vọng năm 2025: Thúc đẩy cải cách thể chế kinh tế trong bối cảnh mới" & Công bố ấn phẩm Đánh giá Kinh tế Việt Nam thường niên 2024 sáng 10/4, GS.TS Tô Trung Thành, Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, trong giai đoạn chờ đợi kết quả đàm phán mới, nền kinh tế Việt Nam đã đến lúc phải thay đổi chiến lược về cấu trúc nền kinh tế, cần dựa vào nguồn lực trong nước là kinh tế tư nhân, cũng như phải có các giải pháp để tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cần định vị, thay đổi cấu trúc sản xuất của nền kinh tế, đảm bảo có giá trị gia tăng tốt hơn, gia tăng sức chống chịu của nền kinh tế.

Trong đó, GS.TS Tô Trung Thành nhận định, thể chế về kinh tế tư nhân cần thay đổi để giải quyết những tồn tại về phát triển kinh tế tư nhân, như cần thay đổi tư duy về xây dựng pháp luật, vừa đảm bảo quản lý nhà nước, vừa thúc đẩy sự sáng tạo của khu vực này.

Mặt khác phải giảm thiểu can thiệp hành chính, thay bằng tư duy hỗ trợ, phục vụ doanh nghiệp, nên cần môi trường đầu tư – kinh doanh thực sự minh bạch và bình đẳng.

Từ góc nhìn chuyên gia quốc tế, ông Jonathan D.London - Cố vấn Kinh tế, Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) cho rằng, Việt Nam cần chiến lược rõ ràng, cân bằng giữa giải pháp ngắn hạn và dài hạn. Về trước mắt, chính sách công nghiệp và thương mại cần được ưu tiên, cùng với ngoại giao kinh tế.

Về dài hạn, Việt Nam phải tìm cách củng cố mô hình tăng trưởng hiện tại, đồng thời chuẩn bị cho mô hình mới – tập trung vào năng suất, chuyển hướng đầu tư công vào hạ tầng thiết yếu, năng lượng, đào tạo kỹ năng và điều chỉnh chính sách thuế để khuyến khích nâng cấp công nghệ.

Mục tiêu tăng trưởng từ 8% trở thành thách thức lớn

Về mục tiêu tăng trưởng kinh tế ở mức 8% trong năm 2025 và tiến tới cao hơn trong các năm tiếp theo, GS.TS Phạm Hồng Chương, Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân, cho rằng trong bối cảnh hiện nay, đây là mục tiêu đầy thử thách.

Ông Chương cho rằng, để có thể duy trì được mức tăng trưởng bền vững trong dài hạn, bên cạnh việc phát huy các động lực tăng trưởng truyền thống thì việc xây dựng một hệ thống thể chế kinh tế và thể chế chính trị phù hợp là hết sức quan trọng.

Hệ thống thể chế có tình bao trùm chính là nền tảng quan trọng cho một nền kinh tế thị trường đầy đủ và giúp khuyến khích sự tham gia của đại đa số người dân vào các hoạt động kinh tế.

Ông Chương dẫn chứng, theo nghiên cứu từ ấn phẩm: Đánh giá Kinh tế Việt Nam thường niên 2024, được công bố sáng ngày 10/4, các chuyên gia nhìn nhận những cải cách về thể chế và môi trường kinh doanh ở Việt Nam đang diễn ra với mức độ khẩn trương chưa từng có. Đó là việc tập trung thực hiện kế hoạch về tinh gọn bộ máy nhà nước các cấp, thực hiện nhiều biện pháp cải thiện môi trường kinh doanh…Đặc biệt, chính sách tài khóa được duy trì theo hướng mở rộng tích cực nhằm kích thích tổng cầu.

Ấn phẩm cũng nhận định, việc đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm 2025 là một thách thức rất lớn, do nhiều tác động từ cả trong nước và quốc tế. Vì thế, ấn phẩm đưa ra nhiều khuyến nghị như phải mở cửa thị trường vốn nhưng vẫn đảm bảo an ninh tài chính, phải mở rộng cơ hội đầu tư cho doanh nghiệp tư nhân trong nước… cũng như tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, phối hợp chặt với chính sách tài khóa để kiểm soát lạm phát.

Với chính sách tài khóa, Chính phủ cần đẩy mạnh chính sách tài khóa với các giải pháp hỗ trợ điều chỉnh tổng cầu của nền kinh tế, nhất là cầu trong nước do cầu từ xuất khẩu có thể bị tác động bởi căng thẳng thương mại. Đồng thời cần tháo gỡ điểm nghẽn thể chế để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công…

Thanh Hoa