Mỹ chính thức dừng hầu hết viện trợ nước ngoài, gồm cả cho Ukraine

Tân Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã gửi một bức điện tín tới tất cả các cơ quan ngoại giao Mỹ vào thứ Sáu, nêu rõ động thái này đe dọa hàng tỷ đô la tiền tài trợ từ Bộ Ngoại giao và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) cho các chương trình trên toàn thế giới.

Chỉ Israel và Ai Cập được miễn trừ

Bức điện tín kêu gọi lệnh "dừng công việc" ngay lập tức đối với viện trợ nước ngoài hiện có và tạm dừng viện trợ mới. Về cơ bản, mọi viện trợ nước ngoài đều bị nhắm mục tiêu. Điều đó có nghĩa là viện trợ y tế toàn cầu cứu người, viện trợ phát triển, viện trợ quân sự và thậm chí cả phân phối nước sạch đều có thể bị ảnh hưởng.

Bức điện tín chỉ cung cấp miễn trừ cho viện trợ lương thực khẩn cấp và tài trợ quân sự nước ngoài cho Israel và Ai Cập. Bức điện tín không đề cập cụ thể đến bất kỳ quốc gia nào khác nhận được viện trợ quân sự, như Ukraine hoặc Đài Loan, là được miễn trừ khỏi lệnh đóng băng.

Tân Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio (giữa) tuyên thệ nhậm chức vào ngày 21 tháng 1 năm 2025. Ảnh: Văn phòng Phó Tổng thống Mỹ

Viện trợ nước ngoài vốn đã trở thành mục tiêu chỉ trích của Đảng Cộng hòa trước đây. Tuy nhiên, phạm vi của sắc lệnh hành pháp và các bức điện tín sau đó đã khiến các quan chức nhân đạo và Bộ Ngoại giao choáng váng.

Theo tài liệu này, trong tháng tới, chính quyền Mỹ sẽ xây dựng các tiêu chuẩn để xem xét liệu khoản viện trợ này có "phù hợp với chương trình nghị sự chính sách đối ngoại của Tổng thống Trump" hay không.

“Quyết định tiếp tục, sửa đổi hay chấm dứt chương trình sẽ được đưa ra sau khi xem xét này”, bức điện nêu rõ, đồng thời lưu ý rằng việc xem xét như vậy phải được hoàn tất trong vòng 85 ngày.

Trong một tuyên bố công khai vào thứ Tư, ông Rubio cho biết rằng “mỗi đô la chúng ta chi tiêu, mỗi chương trình chúng ta tài trợ và mỗi chính sách chúng ta theo đuổi phải được biện minh bằng câu trả lời cho ba câu hỏi đơn giản: Nó có làm cho nước Mỹ an toàn hơn không? Nó có làm cho nước Mỹ mạnh hơn không? Nó có làm cho nước Mỹ thịnh vượng hơn không?”

Quỹ phòng chống HIV/AIDS và nhiều viện trợ nhân đạo bị ảnh hưởng

Tác động của việc đóng băng viện trợ sẽ rất lớn vì Hoa Kỳ vẫn luôn là nhà tài trợ nhân đạo lớn nhất thế giới. Một quan chức nhân đạo cho biết hôm thứ Bảy: "Đây là cơn hoảng loạn toàn cầu vào lúc này".

InterAction, một liên minh các tổ chức phi chính phủ quốc tế, cho biết vào thứ Bảy rằng lệnh đóng băng "làm gián đoạn công việc cứu sống quan trọng bao gồm nước sạch cho trẻ sơ sinh, giáo dục cơ bản cho trẻ em, chấm dứt nạn buôn bán trẻ em gái và cung cấp thuốc men cho trẻ em và những người khác đang mắc bệnh. Nó dừng hỗ trợ cho các quốc gia quan trọng đối với lợi ích của Mỹ, bao gồm Đài Loan, Syria và Pakistan".

Tuyên bố cho biết: "Công điện ngừng hoạt động gần đây từ Bộ Ngoại giao đã đình chỉ các chương trình hỗ trợ vai trò lãnh đạo toàn cầu của Hoa Kỳ và tạo ra những khoảng trống nguy hiểm mà Trung Quốc và các đối thủ của chúng ta sẽ nhanh chóng lấp đầy".

Các quỹ phòng chống HIV/AIDS trên toàn thế giới cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi các lệnh cấm này. Hội AIDS Quốc tế (IAS) đã cảnh báo vào thứ Bảy rằng việc dừng các chương trình chống HIV/AIDS như PEPFAR sẽ khiến hàng triệu sinh mạng bị đe dọa.

Chủ tịch IAS Beatriz Grinsztejn cho biết trong một tuyên bố: "Đây là vấn đề sống còn. PEPFAR cung cấp thuốc kháng vi-rút cứu sống cho hơn 20 triệu người - và việc ngừng tài trợ cho PEPFAR về cơ bản là dừng điều trị HIV của họ. Nếu điều đó xảy ra, mọi người sẽ chết và HIV sẽ tái phát".

Trong sắc lệnh hành pháp của mình, ông Trump tuyên bố rằng "ngành công nghiệp viện trợ nước ngoài và bộ máy hành chính của Mỹ đã không phù hợp với lợi ích của người Mỹ và trong nhiều trường hợp trái ngược với các giá trị của Mỹ".

Huy Hoàng (theo USAID, FT, CNN)