Mỹ bất ngờ cảnh báo nguy cơ Syria đối mặt nội chiến quy mô chưa từng có, EU tiếp bước Washington gỡ trừng phạt cho Damascus

Người dân Syria theo dõi bài phát biểu trên truyền hình của Tổng thống lâm thời Ahmed al-Sharaa tại một quán cà phê ở Aleppo vào ngày 14/5. (Nguồn: AFP)

Theo hãng tin AFP, tại phiên điều trần trước Thượng viện Mỹ, Ngoại trưởng Marco Rubio cảnh báo, chính quyền chuyển tiếp ở Syria đang đối mặt với nguy cơ sụp đổ chỉ trong vài tuần tới, dẫn đến một cuộc nội chiến toàn diện và sự chia cắt đất nước.

Ông Rubio quy trách nhiệm cho sự trỗi dậy của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tại các khu vực ngoài tầm kiểm soát của chính quyền mới, cùng với ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Iran.

Theo ông, Mỹ muốn giúp chính quyền chuyển tiếp ở Damascus thành công và sẽ bắt đầu cho phép các nhà ngoại giao nước này ở Thổ Nhĩ Kỳ đến thủ đô của Syria để thảo luận về những hỗ trợ cần thiết như nhân đạo, cải thiện hoạt động hành pháp hoặc năng lực quản trị.

Dù vậy, nhấn mạnh vai trò đặc biệt của Syria trong khu vực Trung Đông, nơi từ lâu là không gian chung của nhiều tôn giáo cùng chung sống, ông nhận định: “Nếu nhìn xa hơn, giả sử 2 năm tới, Syria và Lebanon cùng ổn định, điều đó sẽ mở ra những cơ hội to lớn cho hòa bình, an ninh và chấm dứt xung đột trong toàn khu vực”, song thừa nhận đây là “một nhiệm vụ đầy thách thức.”

Phát biểu được đưa ra sau hàng loạt vụ tấn công đẫm máu nhằm vào các cộng đồng thiểu số Alawite và Druze tại Syria, trong bối cảnh đất nước này mới chỉ vừa thoát khỏi cuộc nội chiến kéo dài hơn một thập kỷ, sau khi lực lượng phiến quân lật đổ cựu Tổng thống Bashar al-Assad vào tháng 12/2024.

Trong chuyến thăm Saudi Arabia tuần trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump có cuộc gặp Tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa và công bố việc dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt với Damascus.

Tiếp bước Mỹ, cùng ngày 20/5, Liên minh châu Âu (EU) đã nhất trí dỡ bỏ toàn bộ các hạn chế đối với Syria, sau khi trước đó đã tạm ngưng các biện pháp trừng phạt kinh tế.

"Hôm nay, chúng tôi đã quyết định dỡ bỏ lệnh trừng phạt kinh tế đối với Syria. Chúng tôi muốn giúp người dân Syria xây dựng lại một đất nước Syria mới, toàn diện và hòa bình", Đại diện cấp cao EU về chính sách đối ngoại và an ninh Kaja Kallas viết trên mạng xã hội X sau cuộc họp các ngoại trưởng của khối tại Brussels (Bỉ).

Các nhà ngoại giao EU cho biết, việc dỡ bỏ trừng phạt sẽ mở đường cho việc giải phóng tài sản của ngân hàng trung ương Syria, tái kết nối hệ thống ngân hàng nước này với hệ thống tài chính toàn cầu. Tuy nhiên, các biện pháp trừng phạt đối với các cá nhân bị cáo buộc kích động xung đột sắc tộc vẫn sẽ được duy trì.

Bộ Ngoại giao Syria hoan nghênh quyết định của EU, coi đây là “một chương mới trong quan hệ Syria-châu Âu, dựa trên thịnh vượng chung và tôn trọng lẫn nhau”. Phát biểu tại cuộc họp báo chung với người đồng cấp Jordan, Ngoại trưởng Syria Asaad al-Shaibani tuyên bố, "cánh cửa đầu tư vào Syria đã mở” sau khi các lệnh trừng phạt được dỡ bỏ.

Bảo Minh