Mưa về trên sông...

Ảnh minh họa: THANH TÙNG

Giọng đọc của AI Hoài My

Hồi còn ở với ngoại trong căn nhà sàn cập mé sông, chiều nào tôi cũng cho chân mình vào khỏa nước sông, mắt dõi theo những khóm lục bình trôi đi miên man. Ngoại ngồi trên xuồng, dùng dầm vớt mấy nhánh củi mục trôi sông hay vớt chai lọ, đồ mủ (những vật dụng bằng nhựa bị vứt bỏ) để bán lại cho cô mua ve chai lông vịt, mỗi buổi trưa đều cập vào bến và gọi vọng lên bờ: "Hôm nay có gì bán không, bà Hai ơi?"

Những ngày mưa nặng hạt, tôi ngồi trong nhà nhìn ra ngoài, thấy những bong bóng nước ken dày mặt sông. Lâu lâu lại có chiếc ghe thương hồ chạy vụt qua mà chẳng tìm được chỗ trú. Người đàn ông cầm máy co ro trong miếng cao su chật chội, vẫn xé mưa chạy về phía trước. Tôi cứ dõi theo chiếc ghe cho đến khi nó chìm vào màn mưa trắng xóa. Nghĩ rằng bên trong ghe còn có bao phận người lênh đênh, cố tìm cho mình một bến dừng chân.

Như tôi, năm sáu tuổi, ba má cập ghe lại bến sông nhà ngoại, dắt tôi lên bờ chỉ vì muốn con mình biết chữ, để sau này lỡ có đi lạc cũng biết đường về. Bữa đó, tôi khóc dữ lắm, cứ dõi mắt nhìn ra bến sông với mấy rặng ô rô xơ xác. Đêm đầu tiên ở nhà ngoại cũng vào một đêm mưa rả rít. Căn nhà lá nghiêng, bên nào cũng dột, những cơn gió thổi vào lạnh cả sống lưng. Chắc vì vậy mà nước mắt cũng mau khô hơn. Ngoại nằm gác tay lên trán, lâu lâu lại vuốt tóc tôi: "Sao giờ này còn chưa ngủ nữa con? Tới hè ba má con về rước chứ gì? Coi vậy chứ nhanh lắm."

Hừng sáng, ngoại đã bơi xuồng dỡ lú dưới sông, cất vó để đủ cơm kho quẹt cho hai bà cháu ăn sáng chiều. Hôm nào trời mưa, ngoại bảo tôi ở trong nhà, chẳng bao giờ cho tôi theo cùng. Cầm chiếc dầm nhỏ ngoại đẽo cho tôi, lòng buồn đến lạ. Cái nón lá rách vành không che nỗi gương mặt lạnh căm của ngoại. Tôi rưng rưng nắm đôi bàn tay móp méo, khẽ run lên của ngoại. Chẳng biết phải thương bao nhiêu cho vừa.

Ngoại bán thêm nước màu bằng nước cốt dừa. Mỗi lần ngoại thắng nước màu, tôi vẫn ngồi cùng ngoại bên cái cà ràng nhóm lửa. Ngoại vẫn bảo tôi ngồi yên mỗi khi thấy tôi nghịch củi lửa. Tôi ngồi trước mũi xuồng với chiếc dầm vừa tay. Sau mấy ngày chống chọi với cái dầm, tôi cũng đã biết cách làm thế nào để nó nghe lời mình. Ngoại chèo phía sau, ngang qua những mái nhà, ngoại lại rao: "Ai nước màu cốt dừa hôn?" Xuồng cập dưới mé sông, ngoại dỡ nắp cái khạp da bò nhỏ, múc từng vá nước màu sền sệt, đen óng vào keo của người mua hoặc vào bọc ni lông rồi cột lại cho khách. Những đồng bạc lẻ được ngoại cất vào chiếc khăn màu cháo lòng cẩn thận. Trên mỗi khúc sông đi qua, ngoại vẫn dừng lại mỗi khi thấy củi mục, chai lọ. Có hôm may mắn, ngoại còn nhặt được món đồ chơi bằng mủ cho tôi. Món đồ chơi mà đứa trẻ nào bỏ đi (hay làm rơi) lại trở thành món quà cho đứa trẻ khác.

Buổi chiều tắt nắng, tôi hay nằm dưới xuồng, ngước mặt lên trời nhìn những áng mây trôi trên nền trời xa thẳm, một vài cánh chim lạc bầy, cố nhớ đường bay về tổ. Trong ý nghĩ lúc ấy của tôi, chiều mênh mông hơn tôi tưởng.

Có hôm, trên đường về, xuồng của tôi và ngoại phải tấp vào một rặng trâm bầu hay bụi cây nào đó để đục mưa. Tôi ngồi trong lòng ngoại, hé miếng cao su nhìn ra bên ngoài mặt sông, màn mưa vẫn trắng xóa. Tôi đưa tay ra hứng nước mưa: "Mưa điệu này chắc còn lâu mới tạnh hen, ngoại." Ngoại chỉ cười, "Ờ, hồi tối nghe đài báo bão..."

Những lần đi về trên nhánh sông quê, tôi chợt thấy sông quê mình bao dung quá đỗi, chở che biết bao thân phận con người mưu sinh lênh đênh cùng sóng nước. Ghe dừng lại không để lại dấu vết dưới sông, chỉ có những ánh nhìn là còn vương lại đâu đó nơi bến sông nào đó, bởi những dáng người trên bờ vẫn hay gọi vọng xuống ghe: "Có cần nước mưa thêm hông? Lên bờ xách mớ củi xuống ghe để dành chụm? Nhà có buồng chuối già đem xuống cho sấp nhỏ ăn lấy thảo?"

Lần quay ghe về, chủ ghe tức tốc nhảy lên bờ, cầm tay nhau, má phẻ hông má. "Con mang cho má chục nem chua, mấy chai dầu gió và con chó phốc..."

Giờ về lại bến sông xưa, mái nhà ngày xưa chỉ còn lại một bãi đất trống trơ. Ngoại đã về với đất đai quê nhà. Trời lất phất mưa như cái hôm tôi rời nhà ngoại, tôi đứng dưới ghe ngoái đầu nhìn lại dáng ngoại già nua vì mưa nắng. Má quệt nước mắt cho tôi, bảo tôi tựu trường năm sau lại về ở với ngoại. Nhưng điều đó đã không thành hiện thực. Ngoại đi vào một ngày mưa rơi lất phất. Mớ nước màu thắng nước cốt dừa vẫn chưa kịp nguội. Chiếc xuồng chênh chao sóng nước. Tôi lấy cây dầm và cái khạp da bò xuống ghe, nước mắt rơi suốt dọc đường đi.

Ngày về, tôi áp mặt vào sông, nhìn hoàng hôn đổ dài trên mặt sông. Chợt thèm một cơn mưa về qua lối cũ. Tôi ngồi bên bụi cỏ ven đường, chờ một chiếc xuồng lướt nhẹ trên sông. Tôi đã ngồi chờ ở đó rất lâu...

NGUYỄN CHÍ NGOAN