Mất cân bằng vi khuẩn ruột và những hệ lụy nguy hiểm

Hậu quả của mất cân bằng vi khuẩn đường ruột

GS.TS.Đào Văn Long, Chủ tịch Hội đồng sáng lập Viện Nghiên cứu và Đào tạo Tiêu hóa, Gan mật cho biết, hệ vi sinh vật chiếm tỷ lệ lớn trong đường ruột, trong đó chủ yếu chia làm 2 loại, vi sinh vật có lợi chiếm 70-80%, vi sinh vật có hại chiếm khoảng 20%. Khi hệ vi khuẩn này mất cân bằng, tỷ lệ vi khuẩn có hại gia tăng, tỷ lệ vi khuẩn có lợi giảm sẽ gây ra những tác động tiêu cực, cụ thể:

- Gây ra các vấn đề về tiêu hóa: Hệ vi khuẩn đường ruột đóng vai trò quan trọng trong việc phân hủy thức ăn và chiết xuất chất dinh dưỡng. Do đó, khi xuất hiện sự mất cân bằng có thể dẫn đến nhiều vấn đề về tiêu hóa khác nhau, chẳng hạn như đầy hơi, chướng bụng, táo bón, tiêu chảy... Tình trạng này kéo dài dễ dẫn đến suy dinh dưỡng, với trẻ em còn gây chậm phát triển trí tuệ.

Mất cân bằng vi khuẩn đường ruột gây ra các vấn đề về tiêu hóa như đau bụng, đầy hơi, táo bón...

- Rối loạn tự miễn dịch: Sự mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột có liên quan đến các rối loạn tự miễn dịch như viêm khớp dạng thấp, bệnh đa xơ cứng và bệnh viêm ruột.

- Rối loạn tâm trạng: Hệ vi khuẩn đường ruột sản xuất và tương tác với nhiều hợp chất khác nhau, bao gồm các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và acid gamma-aminobutyric (GABA), đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh tâm trạng và cảm xúc.

Serotonin được gọi là "hormone hạnh phúc", chủ yếu (khoảng 95%) được sản xuất trong ruột và ảnh hưởng đến tâm trạng, giấc ngủ và sự thèm ăn. Sự gián đoạn hay mất cân bằng trong hệ vi khuẩn đường ruột có thể ảnh hưởng đến trục não- ruột và quá trình sản xuất, truyền tín hiệu của các chất dẫn truyền thần kinh này, góp phần gây ra một số rối loạn tâm thần như lo lắng, trầm cảm...

Nhiều nghiên cứu đã phát hiện ra tỷ lệ trầm cảm và lo âu cao hơn ở những bệnh nhân mắc các rối loạn đường tiêu hóa như hội chứng ruột kích thích, viêm loét đại tràng.

-Tăng cân: Hệ vi khuẩn đường ruột đóng vai trò trong việc điều hòa quá trình trao đổi chất và duy trì cân nặng khỏe mạnh. Sự mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột có liên quan đến tăng cân và béo phì.

Bên cạnh các hậu quả này, mất cân bằng vi khuẩn đường ruột còn gây ra các vấn đề về da (như mụn trứng cá, bệnh chàm...), mất cân bằng nội tiết tố (thay đổi tâm trạng, kinh nguyệt không đều...) hay tình trạng mệt mỏi mạn tính...

Mất cân bằng vi khuẩn đường ruột gây nhiều hệ lụy với sức khỏe.

Nguyên nhân gây mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột

Một số yếu tố có thể dẫn đến mất cân bằng vi khuẩn đường ruột, phổ biến gồm:

- Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh được sử dụng để tiêu diệt vi khuẩn có hại, nhưng chúng cũng có thể tiêu diệt vi khuẩn có lợi trong ruột, dẫn đến phá vỡ sự cân bằng của vi khuẩn đường ruột.

- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đường và chất béo có thể phá vỡ sự cân bằng của vi khuẩn đường ruột, dẫn đến hệ vi sinh vật bị rối loạn.

- Căng thẳng: Tình trạng tâm lý luôn căng thẳng, lo âu có thể ảnh hưởng tiêu cực đến trục não- ruột, làm mất cân bằng vi khuẩn đường ruột.

- Các yếu tố môi trường: Các yếu tố môi trường như ô nhiễm và hóa chất cũng có thể ảnh hưởng đến hệ vi khuẩn đường ruột.

Chế độ ăn không lành mạnh, tiêu thụ nhiều thực phẩm chiên rán gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột.

Cách cân bằng vi khuẩn đường ruột

GS.TS. Đào Văn Long cho biết, khi vi khuẩn đường ruột được cân bằng sẽ giúp cơ thể phòng tránh được nhiều hệ lụy về sức khỏe. Để làm được điều này, mỗi người cần:

Thay đổi chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống có tác động rất lớn đến sức khỏe đường ruột và sự cân bằng giữa vi khuẩn có lợi và có hại. Giảm tiêu thụ số lượng thực phẩm đã qua chế biến, thực phẩm nhiều đường và nhiều chất béo có thể giúp đường ruột khỏe mạnh hơn. Bên cạnh đó, nên thực hiện chế độ ăn uống cân bằng bao gồm nhiều thực phẩm có nguồn gốc thực vật, protein nạc và chất xơ.

Ngủ đủ giấc

Thiếu ngủ có thể dẫn đến giảm vi khuẩn có lợi trong đường ruột, có thể dẫn đến nhiều vấn đề về giấc ngủ hơn. Đây là một vòng luẩn quẩn nên biện pháp tốt nhất là nên ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày để thúc đẩy sức khỏe đường ruột.

Bổ sung prebiotic và probiotic

Prebiotics là một loại chất xơ nuôi các vi khuẩn thân thiện trong hệ tiêu hóa. Prebiotic có nhiều trong thực phẩm như chuối, tỏi, hành tây và rau lá xanh.

Probiotic (men vi sinh) là vi sinh vật sống hay còn gọi là lợi khuẩn sống và khu trú bên trong đường ruột của con người, có thể được tìm thấy trong sữa chua và thực phẩm lên men như dưa cải bắp, kim chi, chưa tiệt trùng, sữa chua...

Uống nhiều nước

Một trong những cách đơn giản nhất để thúc đẩy sức khỏe đường ruột tốt là uống nhiều nước hơn, khoảng 40ml/kg cân nặng/ngày. Tăng lượng nước uống có thể kích thích chuyển động trong đường tiêu hóa, thúc đẩy sự cân bằng của vi khuẩn đường ruột. Tuy nhiên, cần tránh thay thế nước bằng những đồ uống có chứa caffein hoặc có cồn vì có thể gây kích ứng thêm cho đường ruột.

Ngoài ra, để cân bằng vi khuẩn đường ruột cần tránh căng thẳng, thực hiện hoạt động thể chất thường xuyên (đi bộ, tập yoga...) và tránh dùng thuốc không cần thiết, không theo hướng dẫn của bác sĩ.

Lê Việt Thi