Luật hóa Nghị quyết 42: Cần hài hòa lợi ích ngân hàng và người vay vốn

Bỏ quên người đi vay

Phát biểu tại hội thảo “Xử lý nợ xấu: Đâu là giải pháp hài hòa?” do Báo Tiền Phong tổ chức ngày 27/5, tại TPHCM, ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) - cho rằng, việc luật hóa Nghị quyết 42 lần này tập trung bảo vệ quyền lợi của các tổ chức tín dụng mà bỏ quên quyền lợi chính đáng của người đi vay.

Hội thảo với chủ đề “Xử lý nợ xấu: Đâu là giải pháp hài hòa?” do Báo Tiền Phong tổ chức ngày 27/5, tại TPHCM.

“Chúng tôi ủng hộ luật hóa Nghị quyết 42 nhưng cũng rất băn khoản bởi vì theo dự thảo, điều kiện thứ nhất để các tổ chức tín dụng có quyền thu giữ tài sản là thỏa thuận của các bên trong hợp đồng. Mà trong hợp đồng này, chúng tôi không có quyền thương lượng, không chấp nhận thì cũng không được. Vì vậy, chúng tôi đề xuất thỏa thuận này nên được xác lập lúc 2 bên cùng ngồi lại giải quyết vấn đề nợ xấu”, ông Châu nói.

Phân tích thêm về vấn đề này, ông Châu khẳng định, nếu chỉ chuyển Nghị quyết 42 thành luật mà không bổ sung các điều kiện thực thi cần thiết, thì hiệu quả sẽ rất hạn chế. Gốc rễ của vấn đề nợ xấu hiện nay nằm ở hai nút thắt lớn là ách tắc pháp lý và rủi ro thị trường.

Khoảng 70% khó khăn trên thị trường bất động sản đến từ vướng mắc pháp lý. Hàng loạt dự án bị đình trệ, không thể chuyển nhượng, phát mãi, gây tắc dòng tiền và gián tiếp đẩy doanh nghiệp vào thế mất khả năng trả nợ. Rủi ro thị trường như đại dịch COVID-19, xung đột địa chính trị khiến tổng cầu giảm sâu, càng khiến dòng tiền bị đóng băng. Dòng tiền là yếu tố sống còn của doanh nghiệp và ngân hàng. Không tạo điều kiện cho tài sản luân chuyển thì nền kinh tế không thể phát triển.

Ông Lê Hoàng Châu ủng hộ luật hóa Nghị quyết 42 nhưng cũng còn rất nhiều băn khoăn.

Về mặt pháp lý, theo ông Châu, việc luật hóa Nghị quyết 42 là cần thiết, nhưng phải đi kèm với các điều kiện cụ thể như bảo đảm quyền thu giữ tài sản bảo đảm nhưng vẫn bảo vệ người thế chấp ngay tình, ngăn ngừa tình trạng “zombie tài chính” trục lợi. Cần bổ sung khái niệm “người hưởng lợi cuối cùng” vào dự thảo Luật tổ chức tín dụng sửa đổi.

Ngoài ra, cần luật hóa rõ ràng quyền và nghĩa vụ các bên trong giao dịch tài sản bảo đảm, cho phép chuyển nhượng tài sản trên sàn giao dịch nhưng vẫn đảm bảo nghĩa vụ tài chính với Nhà nước. Đồng thời, hoàn thiện pháp luật theo hướng công bằng, minh bạch, chấm dứt tình trạng “sân sau”, “sở hữu chéo” trong hệ thống ngân hàng - doanh nghiệp.

Đẩy khó khăn cho doanh nghiệp

Tương tự, luật sư Lê Trung Phát - Giám đốc Hãng luật Lê Trung Phát, Đoàn luật sư TPHCM - cho biết, việc luật hóa Nghị quyết 42 là cần thiết, nhưng phải đi kèm với các điều kiện cụ thể. Việc quyền thu giữ tài sản phải đi kèm các điều kiện, như có quyết định của tòa án, của cơ quan phán quyết để đảm bảo quyền lợi của chủ tài sản.

Luật sư Lê Trung Phát cho biết, việc luật hóa Nghị quyết 42 là cần thiết, nhưng phải đi kèm với các điều kiện cụ thể.

“Việc luật hóa Nghị quyết 42 với nội dung chính là các tổ chức tín dụng được trao quyền thu giữ tài sản bảo đảm để xử lý nợ xấu, đây là một phương pháp hữu hiệu được xây dựng để giảm tỷ lệ rủi ro cho ngân hàng nhưng lại đẩy khó khăn và áp lực về cho doanh nghiệp bị rơi vào nợ xấu. Do đó, cũng cần có cơ chế, giải pháp đảm bảo hài hòa cho tất cả các bên" - ông Phát cho hay.

Ông Võ Hồng Thắng - Phó Tổng Giám đốc KDRA Group - cũng cho rằng, cần đảm bảo quan hệ bình đẳng giữa ngân hàng và người vay tiền thông qua việc, hợp đồng tín dụng cần xây dựng một cách rõ ràng, minh bạch, công bằng cho cả hai. Xóa bỏ những bất cập trong quá trình định giá, tôn trọng nguyên tắc thị trường, xóa bỏ lợi ích nhóm, sở hữu chéo, đảm bảo tiến trình giải ngân…

Phát biểu tại hội thảo, đại diện một doanh nghiệp cho rằng, trong giai đoạn áp dụng thí điểm Nghị quyết 42 cho phép ngân hàng thu giữ tài sản đảm bảo để giải quyết nợ xấu thì giai đoạn đó nợ xấu vẫn tăng và Ngân hàng Nhà nước có lý giải là do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19. Điều đó có nghĩa là nợ xấu tăng đang do một vấn đề khách quan.

Ông Võ Hồng Thắng - Phó Tổng Giám đốc KDRA Group - cho rằng cần đảm bảo quan hệ bình đẳng giữa ngân hàng và người vay tiền.

“Cả doanh nghiệp và ngân hàng đều đang hoạt động bình đẳng trong một nền kinh tế tư nhân theo tinh thần của Nghị quyết 68. Thế thì tại sao rủi ro khách quan như trên lại đẩy hết về phía doanh nghiệp? Trong khi đó, doanh nghiệp là bên yếu thế trong mối quan hệ này. Theo tôi, bảo vệ bên yếu thế là đừng tăng thêm quyền cho kẻ mạnh”, vị đại diện doanh nghiệp nói.

Cũng theo vị đại diện doanh nghiệp, việc trao quyền cho ngân hàng thu giữ tài sản đảm bảo là một giải pháp tình thế, không giải quyết tận gốc vấn đề nợ xấu. Đa số nguyên nhân gây ra nợ xấu không phải vì doanh nghiệp chây ì không chịu trả nợ mà vì những điều kiện khách quan ảnh hưởng xấu đến sản xuất, kinh doanh.

Việc trao quyền cho ngân hàng, liệu có thể dẫn đến góc độ rủi ro đạo đức, khiến các ngân hàng lỏng lẻo hơn trong khâu thẩm định cho vay hay không. Bởi vì, kiểu nào đi nữa, họ cũng sẽ thu được nợ. Họ sẽ phải cho vay với một mức độ rủi ro cao hơn và dẫn đến nợ xấu lại tăng hơn. Vậy nên chăng, Quốc hội có thể xem xét ban hành một nghị quyết riêng cho phép ngân hàng thu giữ tài sản đảm bảo và áp dụng trong ngắn hạn, thay thế cho Nghị quyết 42 đã hết hiệu lực.

Duy Quang