Luật Đầu tư (sửa đổi): Để các startup yên tâm khởi nghiệp và lớn mạnh ngay trên quê hương Việt Nam

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh dự phiên thảo luận tại tổ 10. (Nguồn: Quốc hội)

Các ĐBQH khẳng định, việc sửa đổi, bổ sung Luật là yêu cầu cấp thiết nhằm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, định hướng của Đảng và Nhà nước về đầu tư.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị) nhấn mạnh, việc sửa đổi Luật Đầu tư cần thể hiện rõ thông điệp: Việt Nam coi khởi nghiệp sáng tạo là động lực phát triển, từ đó, đưa ra khung ưu đãi và bảo vệ phù hợp để các startup yên tâm khởi nghiệp và lớn mạnh ngay trên quê hương Việt Nam.

Về một số nội dung cụ thể, đại biểu đề nghị bổ sung quy định cụ thể về chủ thể, nguyên tắc và thủ tục thực hiện việc “hỗ trợ nhà đầu tư khắc phục thiệt hại” quy định tại điểm c khoản 4 Điều 13. Bởi, dự thảo Luật mới dừng ở mức khái quát, chưa xác định rõ cơ quan có thẩm quyền, trình tự, tiêu chí và phạm vi hỗ trợ, dẫn đến khó khăn khi áp dụng trên thực tế.

Việc bổ sung quy định về cơ chế, thủ tục hỗ trợ, tiêu chí xác định mức độ thiệt hại và trách nhiệm của cơ quan quản lý sẽ được bảo đảm tính minh bạch và khả thi của chính sách, đồng thời thể hiện rõ cam kết của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của nhà đầu tư, phù hợp với nguyên tắc Nhà nước pháp quyền và cam kết quốc tế về bảo hộ đầu tư.

Một trong những điểm mới, dự thảo luật dành ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đặc biệt (Điều 18) cho các dự án công nghệ, đổi mới sáng tạo quy mô lớn. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, ngưỡng quy mô vốn đặt ra rất cao so với năng lực của đa số doanh nghiệp Việt Nam.

"Ngưỡng này thực tế chỉ các tập đoàn rất lớn hoặc doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) mới đạt yêu cầu. Trong khi đó, nhiều startup, doanh nghiệp công nghệ trong nước dù sáng tạo nhưng vốn nhỏ sẽ không được hưởng ưu đãi này, dẫn đến thiệt thòi cho đầu tư tư nhân trong nước, nhóm mà luật hướng tới hỗ trợ", đại biểu Hà Sỹ Đồng nhấn mạnh.

Do đó, đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị Ban soạn thảo xem xét điều chỉnh tiêu chí định lượng ưu đãi đặc biệt linh hoạt hơn để khuyến khích đổi mới sáng tạo nội địa. Ngoài ra, nên quy định Chính phủ có thể định kỳ rà soát, hạ chuẩn vốn cho ưu đãi đặc biệt đối với lĩnh vực đổi mới sáng tạo mới nổi.

Điều này bảo đảm ưu đãi không chỉ tập trung vào “đại dự án”, mà còn tiếp sức cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, startup đổi mới sáng tạo, động lực quan trọng của nền kinh tế số. Việc điều chỉnh này vẫn giữ được mục tiêu thu hút dự án có tác động lớn, đồng thời mở rộng diện hưởng lợi cho nhà đầu tư tư nhân trong nước, thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo phát triển toàn diện.

Ngoài ra, Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) thiết kế đồng thời danh mục dự án không phải chấp thuận chủ trương đầu tư (Điều 25) và danh mục dự án phải chấp thuận (Điều 26, 27). Theo đó, Điều 27, Điều 28 dự thảo luật liệt kê các trường hợp phải chấp thuận chủ trương, trong khi Điều 25 lại liệt kê trường hợp không phải thực hiện thủ tục này, kèm ngoại lệ tham chiếu ngược đến Điều 26, 27.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng cho rằng, cách quy định này dễ gây chồng chéo và khó hiểu đôi lúc bỏ sót; đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc, xem xét lại theo hướng chỉ liệt kê các trường hợp phải chấp thuận chủ trương đầu tư, các trường hợp khác đương nhiên miễn thủ tục, hoặc ngược lại (chỉ liệt kê trường hợp miễn trừ) nhưng không nên quy định cả hai chiều như dự thảo.

Ngoài ra, các đại biểu đánh giá cao dự thảo luật đã phân cấp thẩm quyền cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh thay vì UBND cấp tỉnh (khoản 1 Điều 27), nhằm rút gọn thủ tục, nhưng cần nghiên cứu bổ sung quy định về giám sát, trách nhiệm giải trình tương ứng để quyết định của một cá nhân được minh bạch, tránh lạm quyền.

Gia Thành