Lợi suất trái phiếu toàn cầu tăng: Tín hiệu báo động

Lợi suất trái phiếu Mỹ liên tục tăng trong thời gian gần đây. Ảnh: kiplinger.com

Theo tờ The Economist, lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ kỳ hạn 30 năm duy trì trên ngưỡng 5% kể từ ngày 21/5 đã khiến các nhà đầu tư lo ngại. Đợt tăng mới nhất diễn ra ngay trước khi Hạ viện Mỹ thông qua dự luật ngân sách quy mô lớn của Tổng thống Donald Trump, với cách biệt chỉ một phiếu.

Không khó hiểu khi các nhà đầu tư bắt đầu đánh giá lại rủi ro từ việc cho “chú Sam” vay dài hạn. Ngay cả trước khi có dự luật ngân sách cắt giảm nguồn thu thuế, Chính phủ Mỹ đã vay tới 2.000 tỷ USD, tương đương 6,9% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong năm qua. Kết hợp với quá trình hoạch định chính sách hỗn loạn trong những tháng gần đây và các đe dọa của ông Trump đối với các thể chế của Mỹ, vị thế "nơi trú ẩn an toàn tuyệt đối" của trái phiếu Kho bạc Mỹ đang bị đặt dấu hỏi.

Tuy nhiên, các nhà quản lý tài sản đang tìm kiếm sự đa dạng hóa danh mục đầu tư lại đối mặt với một vấn đề khác: nợ chính phủ ở các quốc gia khác cũng đầy rủi ro, khi lợi suất trái phiếu dài hạn tăng mạnh trên khắp thế giới phát triển.

Chi phí vay kỳ hạn 30 năm của Anh đã tăng lên 5,5%, mức cao nhất kể từ năm 1998 (ngoại trừ một đợt đột biến vào tháng Tư). Đức cũng không nằm ngoài xu hướng này: chi phí vay nợ hiện ở mức 3,1%, gần chạm đỉnh kể từ cuộc khủng hoảng nợ Khu vực đồng euro (Eurozone) đầu những năm 2010. Ngày 21/5, trái phiếu Chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 30 năm ghi nhận mức lợi suất kỷ lục mới, gần 3,2%.

Một phần nguyên nhân nằm ở quy mô kinh tế Mỹ, chiếm 26% sản lượng kinh tế toàn cầu. Mức thâm hụt ngân sách khổng lồ của Mỹ đang làm thay đổi cán cân tiết kiệm – đầu tư toàn cầu, đẩy chi phí vốn tăng cao. Lợi suất hấp dẫn từ trái phiếu Kho bạc Mỹ cũng khiến giới đầu tư ưu tiên chúng hơn các khoản nợ có chủ quyền khác – trừ khi những khoản nợ đó cũng mang lại mức sinh lời tương xứng.

Bên cạnh đó, chính sách của Tổng thống Trump không chỉ tác động đến Mỹ. Ví dụ, sự bất định xoay quanh thuế quan đang phủ bóng lên kỳ vọng lạm phát và tăng trưởng kinh tế toàn cầu, khiến nhà đầu tư đòi hỏi mức phí bảo hiểm rủi ro cao hơn. Một số người thậm chí lo ngại rằng các chính trị gia ở những quốc gia khác sẽ bị cuốn theo xu hướng chi tiêu mạnh tay của Mỹ.

Tuy nhiên, phần còn lại của thế giới cũng đang tự tạo ra áp lực riêng. Một số đến từ tin tốt, chẳng hạn việc lợi suất trái phiếu Đức tăng chủ yếu sau thông báo đầu tháng Ba rằng nước này sẽ tăng đầu tư vào cơ sở hạ tầng và quốc phòng. Do Đức lâu nay bị chỉ trích là chi tiêu quá ít, kế hoạch chi tiêu này đã thổi bùng kỳ vọng tăng trưởng và cải thiện lợi suất trái phiếu.

Ngược lại, tại Anh và Nhật Bản, lý do tăng lợi suất lại đáng lo ngại hơn – đó là lạm phát. Ở Anh, giá tiêu dùng đã tăng 3,5% trong 12 tháng tính đến tháng 4/2025, vượt xa mức 2,6% của tháng trước và cao hơn kỳ vọng thị trường. Tại Nhật Bản, chỉ số giá tiêu dùng cốt lõi cũng tăng 3,5% trong cùng kỳ, mức cao nhất kể từ làn sóng lạm phát 2022–2023. Lạm phát cao khiến giá trị thực của trái phiếu giảm, khiến họ kỳ vọng về môi trường lãi suất cao hơn từ các ngân hàng trung ương.Một yếu tố khác khiến lợi suất tăng là do cầu giảm. Theo các nhà phân tích tại Goldman Sachs, các tổ chức như quỹ hưu trí phúc lợi xác định sử dụng các luồng thu nhập cố định từ trái phiếu để đảm bảo các khoản nợ trong tương lai của họ, từ lâu đã là những người mua lớn. Nhưng lợi suất hiện đã đủ cao để họ khóa các dòng tiền này ở mức giá hấp dẫn trong nhiều năm, nghĩa là nhiều người có thể rút khỏi thị trường. Khi nguồn cung trái phiếu cao, được thúc đẩy bởi thâm hụt tài chính và các ngân hàng trung ương thu hẹp bảng cân đối kế toán của họ, điều này sẽ tạo tiền đề cho chi phí vay dài hạn tăng cao hơn nữa.

Những áp lực này ảnh hưởng đến cả Mỹ. Trong nhiều năm, giới đầu tư mặc định rằng lợi suất trái phiếu Mỹ kỳ hạn 30 năm sẽ không vượt quá 5%, hoặc nếu có thì cũng chỉ trong thời gian ngắn, vì ở mức này, các quỹ hưu trí và các tổ chức đầu tư dài hạn sẽ lập tức mua vào mạnh mẽ. Nhưng hiện tại, mức lợi suất đó không những đã bị vượt mà còn đang neo vững.

Nếu đúng là các “người mua lớn” đã ngừng tham gia thị trường, thì những lo ngại về tài chính hiện nay có thể chỉ mới là sự khởi đầu.

Hữu Tiến/BNEWS/vnanet.vn