Kỳ vọng sự bứt phá từ đội ngũ trí thức

"Với những nỗ lực tiên phong, ông Nghĩa hoàn toàn xứng đáng nhận Giải Nghệ thuật Văn hóa châu Á Fukuoka 2025" - thông báo từ đại sứ quán nhấn mạnh như vậy và thông tin thêm rằng kiến trúc sư Võ Trọng Nghĩa luôn kiên định với kiến trúc xanh và sinh thái; khám phá vai trò của kiến trúc trong giải quyết các thách thức đô thị mà Việt Nam đang đối mặt, thông qua tích hợp cây xanh vào các công trình mở, sáng tạo trong phương pháp thông gió, cách nhiệt.

Kiến trúc sư Võ Trọng Nghĩa.

Sinh năm 1976 và lớn lên ở vùng quê nghèo của tỉnh Quảng Bình, nhưng bằng nỗ lực của bản thân trong học tập, năm 1996, Võ Trọng Nghĩa sang Nhật theo học bổng từ chính phủ nước này rồi tốt nghiệp thủ khoa Đại học Công nghiệp Nagoya; năm 2022 nhận bằng tiến sĩ kiến trúc tại Đại học Waseda - một trong những trường đại học danh giá của Nhật Bản; được bổ nhiệm làm giáo sư thỉnh giảng về kiến trúc Norman R. Foster tại Đại học Yale (năm 2024) và Đại học Pennsylvania của Mỹ (2025).

Trước khi chạm tay vào giải thưởng của Fukuoka, Võ Trọng Nghĩa đã được nhiều người biết đến là một kiến trúc sư nổi tiếng trong cộng đồng kiến trúc Đông Nam Á nhờ loạt thiết kế cân nhắc đến môi trường khu vực, thảm thực vật và các kết cấu sử dụng tre, gỗ làm vật liệu xây dựng, truyền tải những ý tưởng mới mẻ về kiến trúc xanh, kết hợp truyền thống Đông Nam Á với các phương pháp thiết kế, kỹ thuật thi công hiện đại.

Tài năng lẫn đam mê và kiên định với mô hình kiến trúc sinh thái đã đưa tới cho Võ Trọng Nghĩa nhiều giải thưởng, trong đó có Giải Kiến trúc Quốc gia Việt Nam năm 2012; Giải Prince Claus Hà Lan năm 2016, 6 Huy chương Vàng của Hội đồng Kiến trúc sư châu Á (ARCASIA). Năm 2014, Diễn đàn Kinh tế Thế giới vinh danh Võ Trọng Nghĩa là một trong những lãnh đạo trẻ toàn cầu.

Công chúng trong nước cũng đã biết đến những tác phẩm rất nổi tiếng của kiến trúc sư Võ Trọng Nghĩa và nhiều trong số đó nay đã trở thành những điểm đến thu hút du khách, tiêu biểu như công trình Cafe Gió và Nước, Nhà đón Grand World Phú Quốc, Thắng House năm 2021 ở Đà Nẵng, Nhà thờ Phật và thờ tổ ở Bến Tre...

Trong lĩnh vực kiến trúc, các thế hệ kiến trúc sư của nước ta từng đoạt nhiều giải thưởng quốc tế. Fukuoka là giải thưởng mới được thành phố Fukuoka (Nhật Bản) và Quỹ Quốc tế thành phố Fukuoka (trước đây là Quỹ Yokatopia) thành lập từ năm 1990, với 3 hạng mục giải thưởng (Giải thưởng lớn, Giải thưởng Học thuật và Giải thưởng Nghệ thuật và Văn hóa) để vinh danh những cá nhân hoặc tổ chức xuất sắc trong việc bảo tồn hoặc sáng tạo văn hóa châu Á.

Trước giải Nghệ thuật Văn hóa châu Á Fukuoka 2025 trao cho kiến trúc sư Võ Trọng Nghĩa của Việt Nam, giải thưởng này cũng từng 2 lần trao cho người có quốc tịch Việt Nam, cụ thể là trao cho nhà sử học Phan Huy Lê (1996) và nhà thiết kế thời trang Đặng Thị Minh Hạnh (2015).

Giải thưởng lần này của Võ Trọng Nghĩa cùng các giải thưởng của những bạn trẻ trên các lĩnh vực khác nữa, là cơ sở để chúng ta đặt niềm tin về một đội ngũ kiến trúc sư nói riêng, trí thức nói chung của Việt Nam sinh ra và trưởng thành trong thời gian 50 năm sau giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Cũng không có gì phải băn khoăn khi đặt ở họ kỳ vọng về sự nỗ lực cống hiến để trong tương lai sẽ đoạt nhiều giải thưởng tầm cỡ hơn, danh giá hơn.

Giải Nghệ thuật Văn hóa châu Á Fukuoka 2025 của Võ Trọng Nghĩa còn cho chúng ta thấy: không chỉ riêng với các lĩnh vực văn hóa, văn học nghệ thuật như điện ảnh, văn học, sân khấu... mà kiến trúc cũng là một lĩnh vực rất dễ để cho tâm hồn lãng mạn bay bổng. Những kiến trúc sư tài năng, có tấm lòng nhân ái cộng với nỗ lực lao động nghiêm túc cũng sẽ có thừa cơ hội để biến những ý tưởng CHÂN - THIỆN - MỸ của mình thành sản phẩm cho xã hội văn minh, hiện đại, không khác gì những nhà văn, nhà thơ tung tẩy trên "cánh đồng chữ nghĩa" hay các nghệ sĩ phiêu du trên từng nốt nhạc hoa mỹ.

Đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản, để xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, sánh vai với các cường quốc năm châu. Đây là lúc đất nước rất cần sự nỗ lực bứt phá của mọi công dân, trong đó có đội ngũ trí thức ở mọi lĩnh vực của đời sống. Chính họ là lực lượng quan trọng để tạo ra những sự bứt phá mang tên NỘI LỰC trong thời đại mới.

Lương Duy Cường