Kỳ tích cứu sống sản phụ ngừng tim do tắc mạch ối

Bệnh nhân tắc mạch ối nguy kịch

Bệnh nhân là chị L.T.K.N (34 tuổi, TP. Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa). Chị N. đã từng đẻ thường 1 lần và đẻ mổ 1 lần trước đó. Lần này, chị N. được chẩn đoán trước mổ là con lần 3, 38 tuần, rau tiền đạo trung tâm, rau cài răng lược trên nền mổ đẻ cũ, tăng huyết áp thai kì.

Khi lên phòng mổ (4/2), sản phụ được tiến hành gây mê nội khí quản, kiểm soát hô hấp và huyết động chặt chẽ, đặt ven tĩnh mạch lớn để đề phòng chảy máu do rau tiền đạo, rau cài răng lược.

Bệnh nhân là chị L.T.K.N được chẩn đoán trước mổ là con lần 3, 38 tuần, rau tiền đạo trung tâm, rau cài răng lược trên nền mổ đẻ cũ, tăng huyết áp thai kì

Là 1 trong những người trực tiếp tham gia cấp cứu và hồi sức cho bệnh nhân, BSCKII Bạch Minh Thu - phụ trách Khoa Gây mê hồi sức, Bệnh viện Phụ sản Trung ương cho biết, trong quá trình phẫu thuật từ lúc bắt đầu mổ lấy thai cho đến lúc lấy con ra, bệnh nhân diễn biến hoàn toàn ổn định. Giai đoạn bắt đầu bóc rau, bệnh nhân đột ngột xuất hiện tím ở vùng trán, sau đó lan rộng xuống vùng ngực, tay và kèm theo độ bão hòa oxy mao mạch ngoại vi (hay SpO₂) giảm đột ngột. Tình trạng này nhanh chóng diễn biến cấp tính, SpO2 giảm thấp không đáp ứng với thông khí oxy nồng độ cao.

“Thời điểm đó phải chuyển sang duy trì bóp bóng O2 100% nhưng vẫn không đáp ứng. Sau đó xuất hiện tình trạng giảm EtCO2 (nồng độ CO2 cuối thì thở ra của bệnh nhân được đo trên monitor), đồng thời huyết áp bắt đầu có dấu hiệu tụt, kèm theo có tình trạng chảy máu nhiều tại trường phẫu thuật”, BS Thu nói.

Lệnh báo động đỏ toàn viện được phát ra

Bệnh nhân nhanh chóng được đánh giá, phân tích và nhận định đây là biểu hiện của tình trạng tắc mạch ối. Ngay sau đó ekip phẫu thuật tiến hành hội chẩn nhanh giữa gây mê hồi sức – sản khoa và xin ý kiến chỉ đạo của PGS.TS Nguyễn Duy Ánh, Giám đốc bệnh viện, sau đó trực tiếp là PGS Lê Hoài Chương và PGS Hồ Sỹ Hùng chỉ đạo ekip cấp cứu.

“Về mặt sản khoa chỉ định cắt tử cung nhanh chóng và kết hợp gây mê hồi sức tập trung hồi sức huyết động, hô hấp tích cực. Tuy nhiên tình trạng của bệnh nhân diễn biến rất cấp tính, và xuất hiện biểu hiện rối loạn đông máu ngay lập tức, huyết áp tiếp tục giảm không đáp ứng với các thuốc vận mạch – trợ tim và tiến triển nhanh thành ngừng tuần hoàn, nguy kịch tới tính mạng” bác sĩ Thu kể lại.

Ca phẫu thuật diễn ra với sự kết hợp của nhiều khoa, phòng chuyên môn (Ảnh BVCC)

Ngay lập tức, báo động đỏ toàn bệnh viện được phát đi. Lãnh đạo bệnh viện họp khẩn và trực tiếp chỉ đạo ca phẫu thuật, đồng thời huy động toàn bộ lực lượng tối đa của phòng mổ, đơn vị chống đau, các khoa xét nghiệm, huyết học – truyền máu.

“Về gây mê hồi sức, chúng tôi chủ động khẩn trương tiến hành thực hiện cấp cứu ngừng tuần hoàn, phân công nhiệm vụ cho các thành viên nhằm phối hợp nhịp nhàng và có hiệu quả, đồng thời liên tục cập nhật báo cáo tình hình và thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo bệnh viện.

Có người kiểm soát hô hấp, có người phụ trách ép tim ngoài lồng ngực, người thì chịu trách nhiệm thực hiện các y lệnh về thuốc men, người thực hiện đặt catheter tĩnh mạch trung tâm và catheter động mạch xâm lấn, người lo lĩnh máu và các chế phẩn máu, các bác sĩ khác phối hợp hỗ trợ khi cần. Về sản khoa, ekip triển khai cắt tử cung nhanh nhất có thể. Các thành viên thực hiện nhuần nhuyễn các công việc của mình, đảm bảo cứu chữa cho bệnh nhân”, bác sĩ Thu nói.

4 lần sốc điện, tim đã đập trở lại

Với sự phối hợp nhịp nhàng của ekip, sau 30 phút cấp cứu với 4 lần sốc điện chống rung, bệnh nhân có tái lập tuần hoàn tự nhiên, bắt đầu có nhịp tim trở lại, huyết áp bắt đầu được nâng lên dần và SpO2 bắt đầu cải thiện.

“Khi bệnh nhân có nhịp tim trở lại, cả ekip cảm thấy sung sướng, nhưng chúng tôi chỉ giữ trong lòng. Bởi đó chỉ là bước đầu tiên trong quá trình cấp cứu thành công, sau đó vẫn còn rất nhiều vấn đề lớn phải xử trí”, bác sĩ Thu cho biết.

Chia sẻ về tình trạng sau khi tim đập trở lại của bệnh nhân, ThS.BS Trịnh Xuân Khánh, Bệnh viện Phụ sản Trung ương cho biết: “Sau khi tái lập tuần hoàn tự nhiên, bệnh nhân rơi vào tình tạng toan chuyển hóa nặng, rối loạn đông máu trầm trọng, mặc dù huyết áp được duy trì nhưng bệnh nhân phải dùng các thuốc vận mạch-trợ tim liều rất cao. Tuy bước đầu cấp cứu thành công, nhưng bệnh nhân được nhận định sẽ bước vào giai đoạn nặng nề về hồi sức sau ngừng tuần hoàn với hậu quả của hội chứng tái tưới máu, suy đa tạng, toan chuyển hóa và rối loạn đông máu khó khống chế sau đó khi các xét nghiệm trả về với kết quả rất không khả quan”.

BSCKII Bạch Minh Thu - phụ trách Khoa Gây mê hồi sức, Bệnh viện Phụ sản Trung ương (tay phải) chia sẻ niềm vui với bệnh nhân và người nhà sau ca phẫu thuật

Ngay sau đó, bệnh nhân được chuyển hậu phẫu và được các bác sĩ và nhân viên y tế theo dõi chặt chẽ, điều trị tích cực.

“Bệnh nhân được an thần sâu bảo vệ não, duy trì thân nhiệt ổn định, hồi sức các tạng theo đích, chỉnh sửa rối loạn toan – kiềm và các rối loạn về đông cầm máu cũng như được theo dõi liên tục 24/24”, bác sĩ Khánh nói.

Các xét nghiệm và các thăm dò cận lâm sàng được chỉ định thường xuyên nhằm cung cấp các thông tin để theo dõi và hồi sức cho bệnh nhân. Tổng số lượng các chế phẩm máu phải truyền lên tới 4500ml.

Sau 4 ngày hồi sức tích cực, bệnh nhân dần chuyển biến tốt và được cai thở máy và chuyển về khoa Hồi sức tiếp tục theo dõi, điều trị và phục hồi chức năng.

Kể lại về quá trình hồi phục của bệnh nhân, bác sĩ Khánh cho biết: “Sau khi hồi sức tích cực, bệnh nhân có diễn biến tốt dần, tỉnh táo, huyết động dần ổn định và cắt được các thuốc vận mạch – trợ tim, không còn rối loạn toan – kiềm và đông cầm máu. Chúng tôi tiến hành phối hợp cùng các đơn vị bạn, triển khai đánh giá chức năng và tổn thương các tạng từ thần kinh, tim mạch, hô hấp, thận tiết niệu, gan mật tới các cơ quan khác. Sau khi nhận định bệnh nhân đủ các điều kiện, chúng tôi dừng an thần và cai thở máy cho bệnh nhân. Bệnh nhân đáp ứng tốt với điều trị và được chuyển khoa sau 4 ngày hồi sức tích cực”.

Ngày 12/2 vừa qua, chị N. được ra viện sau gần 1 tuần điều trị, bệnh nhân có thể trở về cuộc sống hoàn toàn bình thường và là ca bệnh hết sức hi hữu của ngành sản phụ khoa được cứu chữa thành công.

Tắc mạch ối nguy hiểm như thế nào?

Theo BSCKII Bạch Minh Thu, tắc mạch ối là một trong những tai biến sản khoa hiếm gặp với tỉ lệ tử vong cao. Theo y văn thế giới, tỷ lệ tử vong thay đổi từ 10-90%, phụ thuộc vào tình trạng bệnh nhân như thế nào.

TTND.GS.TS Nguyễn Duy Ánh - Giám đốc bệnh viện động viên và chúc mừng gia đình người bệnh

“Với trường hợp của bệnh nhân này thì tỉ lệ tử vong lên đến 85-95% vì bệnh nhân có ngừng tuần hoàn kèm theo rối loạn các chức năng rất nặng. Những trường hợp này nếu sống sót thì 85% tổn thương thần kinh không hồi phục. Tuy nhiên với bệnh nhân này, vấn đề thần kinh đã gần như hồi phục hoàn toàn, đó là điều kỳ diệu”, bác sĩ Thu cho biết.

Nguy cơ tắc mạch ối thường xảy ra ở sản phụ là những phụ nữ có các yếu tố nguy cơ cao như tuổi cao > 35, sinh đẻ nhiều lần, có tiền sử can thiệp thủ thuật – phẫu thuật tại tử cung, ối vỡ sớm – vỡ non, chuyển dạ kéo dài, có rau tiền đạo, rau cài răng lược, đa ối, đa thai hay có các bệnh lý nền như đái tháo đường, tăng huyết áp,… Càng nhiều yếu tố nguy cơ thì tỉ lệ mắc càng cao.

Do đó bác sĩ Thu khuyên, tất cả các sản phụ khi mang thai nên khám thai định kỳ ở tại các trung tâm hay bệnh viện có điều kiện về chuyên môn cũng như cơ sở vật chất tốt, đặc biệt là các sản phụ có các yếu tố nguy cơ như trên.

Nguyễn Hà/VOV.VN