Hiệp định tránh đánh thuế hai lần: Cú hích lớn cho dòng vốn đầu tư hàng tỷ USD?

Trong khuôn khổ chuyến công tác tại Mỹ và tham dự Chương trình Đầu tư vào Mỹ “SelectUSA 2025”, đoàn công tác Bộ Tài chính Việt Nam do ông Đặng Ngọc Minh – Phó Cục trưởng Cục Thuế – dẫn đầu đã có buổi làm việc với bà Rebecca Burch – Phó Trợ lý Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ. Tại đây, hai bên đã trao đổi nhiều nội dung quan trọng, trong đó nổi bật là tiến trình phê chuẩn và sửa đổi Hiệp định tránh đánh thuế hai lần (HĐT) giữa Việt Nam và Mỹ – một văn kiện được cộng đồng doanh nghiệp chờ đợi gần một thập kỷ qua.

HĐT giữa Việt Nam và Mỹ được ký kết từ ngày 7/7/2015 tại Washington với kỳ vọng sẽ mở ra khuôn khổ pháp lý minh bạch, giúp giảm thiểu gánh nặng thuế chồng thuế cho các doanh nghiệp hoạt động xuyên biên giới. Tuy nhiên, kể từ đó đến nay, Hiệp định vẫn chưa có hiệu lực do phía Mỹ chưa hoàn tất quy trình phê chuẩn nội bộ.

Theo Bộ Tài chính Việt Nam, sau năm 2017, hệ thống thuế liên bang của Mỹ có nhiều thay đổi sâu rộng – đặc biệt là dưới thời Tổng thống Donald Trump – khiến quá trình rà soát lại các hiệp định thuế quốc tế trở nên chậm trễ. Việt Nam là một trong số nhiều quốc gia có hiệp định đã ký nhưng chưa được phê duyệt, bên cạnh các nước như Chile, Hungary hay Ba Lan.

Trong bối cảnh thế giới đang bước vào kỷ nguyên điều phối thuế toàn cầu, đặc biệt là hai trụ cột về phân bổ quyền đánh thuế và mức thuế tối thiểu toàn cầu theo sáng kiến của OECD/G20, Mỹ đã đề xuất cập nhật, sửa đổi một loạt hiệp định thuế nhằm đảm bảo tính tương thích và hiện đại hóa cơ chế hợp tác thuế quốc tế.

Tại cuộc làm việc với đại diện Bộ Tài chính Mỹ, đoàn Việt Nam đã tích cực làm rõ lập trường, trao đổi các vướng mắc kỹ thuật và thống nhất tiếp tục rà soát dự thảo Nghị định thư sửa đổi do phía Mỹ soạn thảo. Hai bên nhất trí thúc đẩy quy trình nội bộ, với mục tiêu trình các cấp có thẩm quyền trong thời gian sớm nhất.

Giới chuyên gia đánh giá, việc Hiệp định tránh đánh thuế hai lần giữa Việt Nam và Mỹ được phê chuẩn sẽ tạo ra cú hích mạnh mẽ cho dòng vốn đầu tư Mỹ vào Việt Nam, vốn đang tăng trưởng tích cực trong những năm gần đây. Không chỉ giảm rủi ro bị đánh thuế hai lần, HĐT còn giúp nhà đầu tư minh bạch hóa chi phí, nâng cao khả năng dự báo tài chính và củng cố lòng tin vào môi trường đầu tư Việt Nam.

Về phía doanh nghiệp Việt đầu tư ra nước ngoài, đặc biệt là các công ty công nghệ, bất động sản, chế biến chế tạo… đang mở rộng thị trường tại Mỹ, việc tránh đánh thuế trùng sẽ giúp tăng hiệu quả tài chính, tạo lợi thế cạnh tranh trên sân chơi toàn cầu.

Tính đến hết tháng 4/2025, Mỹ đang đứng thứ 10 trong số 143 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư vào Việt Nam, với 1.447 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký lên đến 11,94 tỷ USD. Những tên tuổi lớn như Intel, Apple, Coca-Cola, Procter & Gamble, Nike, và gần đây nhất là các quỹ đầu tư mạo hiểm của Silicon Valley đều đang mở rộng sự hiện diện tại Việt Nam.

Các lĩnh vực đầu tư tập trung chủ yếu vào công nghiệp chế biến chế tạo, công nghệ cao, bất động sản, dịch vụ lưu trú, logistics và năng lượng tái tạo – những ngành Việt Nam đang ưu tiên thu hút đầu tư có chọn lọc.

Ở chiều ngược lại, Việt Nam hiện có 252 dự án đầu tư sang Mỹ với tổng vốn đăng ký đạt 1,36 tỷ USD. Đây chủ yếu là các doanh nghiệp khởi nghiệp, công nghệ thông tin, bất động sản và tư vấn kỹ thuật – phản ánh xu hướng doanh nghiệp Việt ngày càng “vươn ra biển lớn” mạnh mẽ hơn.

Bên cạnh nỗ lực thúc đẩy Hiệp định thuế, Việt Nam cũng đang đẩy mạnh cải cách thể chế, cắt giảm điều kiện kinh doanh và cải thiện năng lực cạnh tranh. Mục tiêu được Chính phủ đề ra là bãi bỏ ít nhất 30% các điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết trong năm 2025, song song với rút ngắn thủ tục hành chính, số hóa quy trình cấp phép và đẩy mạnh chuyển đổi số.

Theo đánh giá của Phòng Thương mại Mỹ tại Hà Nội (AmCham) và nhiều doanh nghiệp lớn của Mỹ, Việt Nam hiện là một trong những điểm đến hấp dẫn nhất tại châu Á – nhờ vào sự ổn định chính trị, chi phí hợp lý, lực lượng lao động dồi dào và đặc biệt là nỗ lực xây dựng khuôn khổ pháp lý rõ ràng, minh bạch hơn.

Sau gần 10 năm “án binh bất động”, việc Hiệp định tránh đánh thuế hai lần giữa Việt Nam và Mỹ được đưa trở lại bàn đàm phán là tín hiệu tích cực không chỉ cho quan hệ song phương mà còn cho cộng đồng doanh nghiệp hai nước. Nếu được phê chuẩn trong thời gian tới, HĐT có thể trở thành “bệ phóng” giúp tăng cường hợp tác kinh tế, tạo thêm động lực cho dòng vốn Mỹ chảy mạnh vào Việt Nam và ngược lại – đúng như kỳ vọng mà hai bên đã đặt ra từ 2015.

Duy Tuấn