Giải thể công an huyện: Cần cơ chế đặc thù cho hoạt động tố tụng

Sáng 14/2, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước. Tại phiên họp, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) đề cập quy định về hoạt động tạm giữ, tạm giam, tố tụng, thi hành án trong dự án.

Theo ông, đây là vấn đề “hết sức tế nhị”, liên quan quyền con người, liên quan công tác tố tụng, bắt giam, tạm giữ, tạm giam… trong thời điểm giao thời giữa các cơ quan hợp nhất, sáp nhập, giải thể.

"Dự thảo Nghị quyết cho phép kế thừa để tổ chức thực hiện theo quy trình hoạt động tố tụng là vấn đề hết sức quan trọng. Tuy nhiên cần thận trọng, khách quan, công tâm, vô tư, phát huy tính dân chủ, để quyền con người không bị ảnh hưởng", ông Hòa nói.

Đại biểu Nguyễn Thị Sửu. Ảnh: QH

Đồng tình với hiệu lực thi hành của Nghị quyết từ ngày 1/3, tuy nhiên đại biểu Nguyễn Thị Sửu (đoàn TP Huế) cho rằng, lực lượng công an đang thực hiện giải thể công an cấp huyện. Trong khi, theo quy định về pháp luật hình sự, đây là cơ quan trực tiếp, đầu tiên thực hiện các hoạt động tố tụng.

Theo đại biểu đoàn TP Huế nếu Nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1/3 thì thời gian rất ngắn để các cơ quan viện kiểm sát nhân dân, tòa án nhân dân thực hiện những công việc tiếp theo, khó có sự điều chỉnh phù hợp với việc giải thể công an cấp huyện.

Đối chiếu với hiệu lực nghị quyết, bà Nguyễn Thị Sửu đề nghị cần có cơ chế đặc thù riêng để phục vụ hoạt động tố tụng.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Minh Đức (đoàn TPHCM) quan tâm đến vấn đề xử lý tài sản sau sáp nhập. Theo ông, trước đây đã sáp nhập cơ quan hành chính ở xã, huyện và đã có những vấn đề vướng mắc.

Còn theo đại biểu Nguyễn Minh Đức, lần này thực hiện sáp nhập với quy mô, số lượng tài sản rất lớn. Hiện nay đã có các nghị định về xử lý tài sản sau sáp nhập, nhưng ông Đức cho rằng vẫn chưa đủ bao quát hết.

"Ví dụ tài sản hình thành trong tương lai, nằm trong những đề án, dự án mà chủ đầu tư là các cơ quan chịu sự sáp nhập. Trong quá trình thực hiện sẽ có phát sinh, như vấn đề chậm thời gian, đội vốn, kéo dài... buộc phải xử lý. Vậy trách nhiệm đặt ra thuộc về đơn vị nào?”, ông Đức nói và đề nghị tính toán đến việc đảm bảo sao cho tài sản được xử lý hợp lý, rõ trách nhiệm.

Liên quan đến vấn đề xử lý cơ cấu tổ chức và con người bị tác động sau sáp nhập, ông Nguyễn Minh Đức cho rằng, hiện đã có Nghị định 177 và 178, Thông tư 01/2025 về vấn đề giải quyết chế độ cho những người có nguyện vọng về hưu để thực hiện cuộc sắp xếp này.

"Tuy nhiên, với người lao động trong những cơ quan bị sáp nhập, kết thúc, họ không đủ điều kiện thỏa mãn trong các nghị định, thông tư trên thì chúng ta cần tính toán như nào. Có thể đưa ra điều khoản quét, đề cập đến quyền của những người này trước sự tác động đó", ông Đức lưu ý.

Xử lý kịp thời, nhanh chóng những vấn đề phát sinh

Tiếp thu, giải trình sau đó, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, dự thảo Nghị quyết chỉ quy định nguyên tắc chung để xử lý vấn đề khi sắp xếp tổ chức bộ máy, không quy định về trình tự, thủ tục, chế tài. “Chúng tôi đã tính toán rất kỹ để làm sao trong Nghị quyết này chỉ đưa ra nguyên tắc chung để xử lý vấn đề khi sắp xếp, tổ chức bộ máy”, ông nói.

Do vậy, với những vấn đề đã rõ, không vướng mắc, thì tiếp tục thực hiện theo các quy định hiện hành. Bộ trưởng ví dụ, về xử lý tài sản, chế độ chính sách với cán bộ, công chức, đã có các nghị định ban hành trước đó. Với vướng mắc phát sinh thì báo cáo cơ quan có thẩm quyền xử lý.

Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. Ảnh: QH

“Qua rà soát, dự thảo Nghị quyết chỉ đưa ra nguyên tắc về việc xử lý số lượng cấp phó của người đứng đầu nhiều hơn tối đa theo quy định của pháp luật. Còn cách thức xử lý thế nào để sau 5 năm số lượng cấp phó trở lại bình thường thì Chính phủ đã có nghị định”, ông Ninh lý giải.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh, việc sắp xếp bộ máy có phạm vi rộng nên chưa thể lường hết được những vấn đề phát sinh. Vì vậy, Nghị quyết cho phép Viện trưởng VKSND, Chánh án TAND và người có thẩm quyền được phép xử lý các phát sinh.

"Đây là quy định trong điều kiện rất đặc biệt của đất nước để đảm bảo xử lý kịp thời, nhanh chóng những vấn đề phát sinh. Mục đích cao nhất là quy định đặt ra phải đảm bảo được quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp", ông Ninh nói.

Quang Phong